‘Batı Balkanlar Avrupa’nın kalbinde’

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Batı Balkan ülkelerinin yalnızca coğrafi anlamda değil siyasi anlamda da Avrupa'nın kalbinde yer aldığını söyledi

Yayınlanma: 11 Temmuz 2022, 12:07 Güncellenme: 11 Temmuz 2022, 12:10

A⁺ A^-

2 Temmuz’da Berlin’de Slovenya'nın yeni Dışişleri Bakanı Tanja Fajon ile bir araya gelen Baerbock, Rusya ve Çin'in Batı Balkanlar üzerindeki etkisine değinerek, "Balkanlar'da, Rusya ve diğer aktörleri güçlendirecek hiçbir yapı bulunmamalı" dedi.

Brüksel'de geçen hafta düzenlenen AB Batı Balkan Zirvesi’nde Bosna Hersek'e aday ülke statüsü verilmesi gündeme gelmiş, fakat Zirveden bu yönde bir karar çıkmamıştı. Almanya Dışişleri Bakanı bu konuya değinerek kararın alınmamsının sebebini “Sırp Cumhuriyeti'nin ayrılıkçı söylemleri” olarak değerlendirdi.

Slovenya Dışişleri Bakanı Fajon da ülkesinin, Batı Balkan ülkelerinin AB'ye katılım süreçlerini desteklediğini dile getirdi.

20 SENELİK ÇABA

Almanya Başbakanı Olaf Scholz da son zamanlarda Batı Balkan ülkelerinin AB üyeliğine sıkça vurgu yaparak bu yönde temaslarda bulunuyor. Scholz, 23 Haziran’da “Batı Balkan ülkelerine verilen AB üye olma vaadinin artık inanılır hale gelmesinin son derece önemli” olduğunu belirtmişti. Batı Balkan ülkeleri ve halklarının 20 senedir AB'ye üye olma fırsatını beklediğini belirten Almanya Başbakanı, Kuzey Makedonya’nın, AB’ye üye olabilmek için adını değiştirdiğini hatırlatmış ve “Bu örnek, bu devletler tarafından gösterilen çabaların sadece bir örneğidir ve bu çabalar artık katılımla sonuçlanmalıdır" diyerek tutumunu ortaya koydu. Olaf Scholz daha önce “Batı Balkanların AB üyeliği Ukrayna’nınkinden daha öncellikli” açıklamasıyla da dikkat çekmişti.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borell de Ocak 2020’de, Avrupa'nın bir parçası olan Batı Balkanlar'ın, coğrafik ve ideolojik anlamda AB'nin de parçası olması gerektiğini söylemişti.

YUNANİSTAN DA DESTEKLİYOR

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis haziran ayında yapılan AB Batı Balkanlar Zirvesi’ndeki açıklamasında, "19 yıl önce Selanik'teki zirvede, Batı Balkanlar'ın Avrupa ailesine katılması için yol açılmıştı. Maalesef o tarihten bu yana çok fazla ilerleme kaydedilmedi” dedi. Zirvenin, bir fırsat olduğunu belirten Miçotakis, sürecin ilerleyebilmesi için Bulgaristan ve Kuzey Makedonya arasındaki anlaşmazlığın sona ermesi gerektiğini kaydetti. Mitotakis, AB Konseyi’ne öneride bulunarak söz konusu ülkelerin üyelikleri için 2033 yılının bir sınır olarak belirlenmesi gerektiğini savundu.

KUZEY MAKEDONYA’DA PROTESTO

Batı Balkan ülkelerinin AB üyeliği için adımlar hızlandırılmaya çalışılırken Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp'te, Bulgaristan'ın vetosunu kaldırarak AB ile üyelik müzakerelerine başlamasına olanak sağlayacak öneriye karşı protesto gösterisi düzenlendi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Bulgaristan ile Kuzey Makedonya arasındaki sorunların AB müzakere çerçevesinde çözülmesini içeren bir öneri ortaya yapmıştı. Fransa'nın önerisi, Bulgaristan'ın Kuzey Makedonya'nın AB üyeliğine ilişkin iki yıldır süren vetosunun kaldırılmasını öngörüyor.

Kuzey Makedonya hükümeti ise 30 Haziran’da Macron’un önerisini kabul ettiklerini duyurdu. Kuzey Makedonya Başbakanı Kovaçevski de bu revize edilmiş Fransız önerisinin, tüm AB üye ülkeleri tarafından onaylanmasının ardından Avrupa önerisine dönüştüğünü ve bunun ülkeleri için “tarihi şans" olduğunu söyledi.

Kuzey Makedonya'daki en büyük muhalefet partisi İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği’nin (VMRO-DPMNE) çağrısıyla hükümet binası önünde yapılan eylemde, AB ve hükümet karşıtı sloganlar atıldı. Eylemciler, "AB'ye hayır” ve "ültimatoma hayır” dövizleri taşıdı.

VMRO-DPMNE Genel Başkanı Hristiyan Mickoski, eylemde yaptığı konuşmada, Fransa'nın önerisine karşı çıktıklarını, çünkü bunun ülkenin asimilasyonuna sebep olacağını söyledi. Mictoski, Makedonya’nın ve Makedon kimliğinin "her şeyden önce ve üstün" olduğunu ifade ederek Fransa'nın önerisinin "dil, tarih ve kimlik olmak üzere tüm Bulgar taleplerini" içermesini eleştirdi. Mickoski, hükümete öneriyi reddetme çağrısı yaptı.

BULGARİSTAN NE İSTİYOR

Kuzey Makedonya’nın AB’ye üyelik girişimi, önce Yunanistan, ardından da Bulgaristan engeline takılmıştı.

Kuzey Makedonya, AB üyesi olmak için Mart 2004’te başvuru yapmış, Komisyon'un Kasım 2005’te olumlu görüş vermesi üzerine Konsey, Aralık 2005’te ülkeye "aday statüsü" verme kararı almıştı. Fakat ülkenin isminin değişmesi şartını koşan Yunanistan, 2018’e kadar veto hakkını kullanmıştı. Yunanistan ülke ismini “Kuzey Makedonya” şeklinde değiştirince vetosunu geri çekmeye karar vermişti.

Bulgaristan ise vetosunun sebebi olarak Kuzey Makedonya'daki Bulgarların baskı altında olmasını, anayasal olarak tanınmamasını ve ayrımcılığa uğramasını gösteriyor. Fransa'nın AB dönem başkanlığı sırasında yaptığı arabuluculuk çalışması sonrası iki ülke arasında varılan anlaşmaya göre Üsküp yönetimi anayasa değişikliğine giderek ülkedeki Bulgarları etnik bir azınlık olarak tanıyacak. Ayrıca “kinci söylemleri ortadan kaldırmayı” amaçlayan 2017 tarihli dostluk paktı yürürlüğe girecek.

Varılan anlaşmanın ardından haziran ayında Bulgaristan Parlamentosu’nda yapılan oylamada 37'ye karşı 170 oyla vetonun kaldırılması kabul edilmişti.