Batı, Ermenistan’a yığınak yapıyor

Ermenistan’ın İkinci Karabağ Savaşı’ndaki yenilgisinin ardından Atlantik bloğu, ülkeye yönelik peş peşe yatırım planları açıkladı. Son olarak da AB, 270 milyon avroluk hibe ve kredi desteği ile yatırım sağlayacağını açıklarken ABD’den de 60 milyon avronun üzerinde destek geleceği ifade edildi. Batı’nın Ermenistan’daki faaliyetlerini değerlendiren Dr. Tuğçenur Ekinci Furtana, ABD ve AB’nin orta ve uzun vadede bölgede var olabilmek için Ermenistan altyapısına yatırımlar yaptığına işaret etti.

İkinci Karabağ Savaşı’ndan bu yana Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği’nin (AB) Ermenistan’a yönelik ilgisi artarak devam ediyor. Son olarak “Ermenistan'ın Direncini Desteklemek Üzere AB-ABD-Ermenistan Ortak Üst Düzey Toplantısı” ismi verilen üst düzey zirve sonrası yayınlanan basın metninde taraflar, “Ermenistan'ın egemenliğine, demokrasisine, toprak bütünlüğüne ve sosyo-ekonomik direncine olan desteklerini” bir kez daha teyit ettiler. ABD ve AB, şimdiye kadarki desteklerine ek olarak Ermenistan’ın “ticaretini çeşitlendirmesine ve ekonomik ve kurumsal direncini güçlendirmesine yardımcı olmak için” 330 milyon avronun üzerinde mali destek sağlayacak. Aydınlık Avrupa’nın konuya ilişkin sorularını yanıtlayan İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Tuğçenur Ekinci Furtana, Batı’nın Ermenistan üzerinden bölgede var olma çabalarına dikkat çekti.

EN ÖNEMLİ KALELERİNE YATIRIM YAPIYORLAR

AB, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından Ermenistan'a doğrudan hibe ve kredi ile yatırım desteği sağlamaya başlamıştı. Bugün, önümüzdeki 3 yıl için 270 milyon avroluk bir kaynak daha ayıracaklarını ilan ettiler. AB’nin Ermenistan'a artan ilgisinin sebebi nedir ve bu hibelerden nasıl bir fayda bekliyorlar?

Burada en temel nokta, bölgede oluşan güç boşluğunun birileri tarafından doldurulacak olması. Rusya’nın başka bir yöne yoğunlaşması sebebiyle burada güç ve enerji kaybetmesini ABD ve AB’nin artan ilgisini açıklayan en önemli faktör olarak görebiliriz. Artık ABD ve AB, Ermenistan’a yatırım yapmaktan korkmuyorlar çünkü bunun karşılığını alacaklarını düşünüyorlar. Bu hibelerle birlikte Ermenistan’ın altyapısını sağlamlaştırarak, gelecekteki projelere temel atmak istiyorlar. Bunlar kısa süreli yatırımlar değil. Orta vadede buradaki koşulların Batı’nın lehine gelişeceğini öngörüyorlar, bu açıdan şu an bölgedeki en önemli kaleleri olarak gördükleri Ermenistan’a yatırım yapmaktan çekinmiyorlar. Enerji alanındaki projelerde ve Gürcistan ile yapılabilecek yeni işbirliklerinde kullanılmak üzere, Ermenistan’ın altyapısını hazırlamak istediklerini söyleyebiliriz.

TAŞIMA SUYLA DEĞİRMEN DÖNMEZ

Ermenistan ticaretinin çeşitlendirilmesi, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin'e karşı bir hamle olarak değerlendirilebilir mi?

Tabii ki. Zaten temelde karşılarındaki düşman Rusya. Burada Çin’e karşı da bir durum söz konusu. Bir taraftan da Orta Koridor meselesi var. Deniz ticaretinde yaşanan güvenlik sorunlarıyla birlikte, alternatif rotaların oluşmasının gerekliliği yeniden öne çıktı. Orta ve uzun vadede, bölgenin artık güvenliğe kavuşacağı düşüncesi hakim çünkü Azerbaycan topraklarını geri aldı. Ermenistan tekrar bir sorun çıkarmazsa bölgede güvenlik hakim olacak. Ama bu güvenlik sağlanırken de Türkiye ve Azerbaycan hem askeri hem de ekonomik açıdan daha da güçleniyor. Bu açıdan iki güçlü ülkenin arasında sıkışan bir Ermenistan’dan bahsediyoruz. Daha önce burada Rusya vardı, şimdi artık Rusya’dan doğan boşluğu doldurmak istiyor Batı. Taşıma suyla değirmenin ne kadar döneceği bir tartışma konusu. Sınırları kapalı ve uluslararası ticareti engellenen bir Ermenistan’ı bu desteklerle ne kadar idare edebilirler bu muğlak bir konu. Amaçları burada Ermenistan’ı, Türkiye ve Azerbaycan’a karşı güçlü konumda tutabilmek.

AB'nin de burada ABD ile ortak hareket ettiği görülüyor. Ermenistan'ın hangi tehditlere karşı güvenliği sağlanacak? Burada Batı bloğunun ne gibi bir hedefi var?

Gelecekte doğabilecek daha güçlü Türkiye, daha güçlü Azerbaycan, Orta Koridor’a Çin’in desteği ve Rusya’nın bölgedeki gücünü hafifletmesi burada Ermenistan’ın daha fazla toprak kaybetmesi gibi sonuçlar doğurabilir endişesini taşıyorlarsa bu tip yatırımlara ve desteklere daha çok önem verme eğiliminde olabilirler. Bir de şunu görüyorlar, ticaretin rotası bu tarafa kayıyor. Deniz ticaret rotalarındaki tehditler ve sorunlara ek olarak, kara ticaret rotalarının daha da gelişmesiyle beraber bu bölgenin önemi oldukça arttı. Bölgedeki en önemli kuvvetleri de Ermenistan.

ATLANTİK’İN ‘BURADAYIZ’ MESAJI

Türkiye ve Azerbaycan açısından, Batı'nın Ermenistan'a artan ilgisi nasıl değerlendirilebilir. Bu girişimlerin bölgedeki barışı ve Orta Koridor'u riske atacağını düşünüyor musunuz?

Tabii ki burada bir tehdit algısı mevcut. Yatırımların ticaret ile sınırlı kalıp kalmayacağı, askeri bir yatırıma dönüşüp dönüşmeyeceği bu algıyı şekillendirecektir. Diğer yandan, bu ticari yatırımların, ticaret kapıları kapalı olan Ermenistan’da beklenen etkiyi göstermesi düşük görünüyor. Bu yapılacak yatırımlar aslında Rusya’ya veya Türkiye ve Azerbaycan’a karşı “bakın biz buralardayız” mesajı niteliği de taşıyor. Bunun ötesine çok fazla gidebileceğini, bölgede bir çatışmayı tetikleyebileceklerini düşünmüyorum çünkü böyle bir çatışmadan karlı çıkacak bir Ermenistan yok. Bölgede güçlü bir Türkiye ve güçlü bir Azerbaycan var. Batı’nın karşısındaki bloklaşmanın başını da Çin çekiyor. O yüzden böyle bir riski alabileceklerini ben sanmıyorum.

ORTA KORİDOR’U RİSKE ATAMAZ

Bu gelişmenin Orta Koridoru riske atacağını da düşünmüyorum. Tam tersi Orta Koridor’da Ermenistan’ın daha fazla rol almasını sağlamaya çalışıyor da olabilirler. Oradaki kardan pay almak ve kendi kendini döndürebilen bir Ermenistan inşa etmeye de çalışıyor olabilirler. Yunanistan gibi Ermenistan da beslenmeye ihtiyacı olan şımarık bir çocuk gibi burada. Bu sürekli böyle devam edemeyeceği için, buradaki ticaret rotasında Ermenistan’ın biraz pay almasına yönelik bir eğilim de söz konusu olabilir. Bu noktada Orta Koridor’un başarılı bir şekilde açılması ve işlemesi tüm dünyanın, başta da Avrupa’nın çıkarına çünkü Avrupa’ya gidecek ürünler bu yollardan geçecek. Türkiye için de oldukça önemli çünkü bizi kısa yoldan Türk dünyasına ulaştıracak rota burası. Bunun için barışı sağlamak gerekiyorsa, Türkiye de Azerbaycan da gerekli adımları zaten atacaklardır. Ben, olumlu yönden bakarak Ermenistan’a burada bir çıkar sağlamak amacıyla bu yeni yatırımların yönlendirildiğini düşünüyorum.