Batı’nın insan hakları siyasetleri ve olimpiyatlar ‘ABD’yi endişelendiren Çin’in yükselişidir’

Hürriyet Gazetesi yazarı Ateş Bakan, ağustos ayında çıkan bir yazısında “İzleme şansım olan tüm spor müsabakalarını izlemeye çalışırım” diyor ve şöyle devam ediyor: “Hiçbiri Olimpiyat gibi olmaz. Kaybedenler sürekli itiraz eder. Aynı sporcular Olimpiyata gelirler ve bambaşka bir ruh haline bürünürler. Yeminlidirler… ‘Olimpiyat oyunlarına adil, kaidelere riayet eden müsabıklar olarak ve sporun zaferi ile ekibimizin şerefi için, mertçe mücadele etmek gayesiyle katılmak istediğimize yemin ederim’ diye yemin etmişlerdir.

“Oyuncuların davranışını değiştiren sadece bu yemin değildir. Tarihi milattan öncesine dayanan Olimpiyatın ruhudur. O ruh 1973 yılında yapılan kongrede, ‘Olimpiyat faaliyetleri ırk, dil, din, politik felsefe gibi orijinlere bakmadan tüm ülkelerin insanlarını bir araya getirmeye çabalamaktadır’ der… Aslında bir spor olayını değil yaşamak istediğimiz dünyayı anlatırlar… Dört yılda bir olsa da bu ruh, bu sporculara yansır! İnsanoğlu önüne gelen sahneye en çabuk ayak uyduran canlıdır. Bulunduğu kabın şeklini alır. Almayanlar kabın dışında kalır! Yaşamak için yok etmek gerektiğine inandırılırsa, yok eder… Güzel ve birlikte yaşamanın saygı ile sevgi ile paylaşarak olabileceğine inanırsa, onu da becerir…’”

Ateş Bakan, yazısını Tokyo Olimpiyatları’ndan bir kare ve şu cümlelerle bitiriyor: “Yüksek atlama yarışmasında Katarlı Barshim ile İtalyan Tamberi 2,37 metreyi birlikte aştılar. Daha önceki geçişleri de aynıydı… Birinciyi belirlemek için onlara birer hak daha verdiler… Onlar da sordu; ‘Yarışmasak, altını birlikte alsak olur mu?’ dediler… Ve altın madalyayı paylaştılar. O kareleri gördünüz mü? Bir İtalyan ile bir Katarlı, sanki doğuştan kardeş gibi… Sarmaş dolaş… Gözyaşları içinde ve birbirlerine sarılarak, kutladılar… Bu sahne sadece Olimpiyatlarda olur…”

İçerik, duygu ve Olimpiyatların ruhunu yansıtması açısından bu yazıyı alıp bir kenara asmak gerekiyor. Ateş Bakan’ı kutluyorum bu yazısı için.

ÇİN HAK KAZANMIŞTIR

2022 yılında Çin’de Pekin Kış Olimpiyatları düzenlenecek. ABD Başkanı Biden ve Uluslararası Af Örgütü’nün “boykot” açıklamaları var. Halbuki 2022 Kış Olimpiyatları’nın Çin’de düzenleneceği kararı, 2015 yılında verilmişti. Çin ilk kez Olimpiyat düzenlemiyor. 2008 Pekin Olimpiyatları›nı da düzenledi. Aynı 2008 yılında olduğu gibi 2022’nin de hemen öncesinde, yani Olimpiyatların başlamasına 3-4 ay kala ABD, İsveç ve Uluslararası Af Örgütü’nden boykot sesleri yükselmeye başladı. ‘Boykot’ kelimesi Olimpiyatlar için en tehlikeli kelimedir. İnsanlık bu girişime izin vermemelidir. Herkese açık olan adaylık yarışıyla 2015 yılında Çin 44 oy alarak, bu Olimpiyatları düzenlemeye hak kazanmıştır.

Çin, 2008 Pekin Olimpiyatları’nda altın madalya sayısında 51 madalya ile ABD’yi geride bırakmış ve toplamda 40 milyar dolarlık bir harcama ile ekonomik yükselişinin tesadüf olmadığını göstermiştir. 2020 Tokyo Olimpiyatları’nda da Çin 38 altın madalya alarak, 39 altın madalya alan ABD’ye çok yaklaşmıştır.

Çin’de Kış Olimpiyatları hazırlıkları sürüyor. Ana slogan, “Ortak bir gelecek için hep birlikte” şeklinde belirlendi. Çin’de Olimpiyatlar için çok kapsamlı planlamalar yapıldığını görüyoruz. Temiz enerji, yeşil teknoloji, çevrenin iyileştirilmesi ve hava kalitesine odaklanma… Olimpiyatlar için hazırlanacak 26 mekanda yenilenebilir enerji kullanılacak, asla fosil yakıtlar kullanılmayacak.

KIŞ SPORLARINDA ATAĞA GEÇTİLER

Çin, kış sporlarının daha başarılı olması için “Buz ve kar sporlarını geliştirme programı” uyguladı, dünyada ilk olarak. Madalya sayısında ve tesisleşmede atağa geçtiler. Olimpiyatlar için iki yarışma yeri tamamlandı, Uluslararası Kış Bireysel Sporlar Organizasyonu’nun denetiminden ve sertifikasyonundan geçti. Bu kadar hazırlıktan sonra Biden ortaya çıkarak diplomatik boykot çağrısı yapıyor…

OLİMPİYAT ANTLAŞMASI’NDA AYRIMCILIK YASAK

ABD’yi endişelendiren, Çin’in spora yatırımları ve spordaki yükselişidir. ABD ekonomik anlamda geride kaldığı ve hegemon olma iddiasını yitirdiği için kendi yaptıklarına bakmadan Çin’i insan hakları konusunda suçluyor. Çin, Olimpiyatlarda madalya konusunda ABD’yi yakalıyor. Çin hem başarıları hem de tesisleriyle ABD’nin ve Batı’nın korkulu rüyası olmaya başladı. ABD bu yüzden Olimpik branşlarda iddialı olduğu ve medyada kendisine geri dönecek konularda baskı yapıyor. Geçmişteki son 5-6 Dünya Şampiyonasında ABD’nin insan hakları konusunda yaptığı başvuru var mı? Boykot var mı?

Olimpiyat Antlaşması’nın yedinci maddesine göre, “Oyunlar sporcular arasında bireysel veya takımlar arasında yapılmakta olup ülkeler arasında yarışmalar değildir” denerek ayrımcılık yasağı hakkındaki hükümler desteklenmektedir. Bu maddeyi Biden ve diğerleri bilmiyorlar mı, elbette biliyorlar ama amaçları farklı.

Boykot, geçmişte olmadı mı, oldu, Soğuk Savaş sırasında boykotun çok sık uygulandığını gördük. 1980 Moskova Olimpiyatları’nı Batı Bloku, 1984 Los Angeles Olimpiyatları’nı Doğu Bloku boykot etti, üstelik diplomatik değil, sporcular da Olimpiyatlar’a katılamadı. Oyuncuların dört yıl boyunca Olimpiyatlar’a katılmak için verdiği çaba boşa gitti.

SPOR BİR İNSAN HAKKIDIR

Sporu, bir insan hakkı olduğu kavramıyla özdeşleştirmek gerekiyor. Bir ülkedeki birtakım ihlalleri öne koyarak, “Spor bu ülke için kötüdür, bu ülkede yapılmamalıdır” gibi bir anlayış olamaz. Böyle bir durumda siyaset sporun içine girmektedir. Spor, insan hakları hukuku içerisinde ele alınmalıdır.

IRKÇILIĞI PROTESTO VE PİNG-PONG DİPLOMASİSİ

1968’in Ekim ayında yapılan Meksika Olimpiyatları, Olimpiyat tarihinin en mühim protestolarından birine sahne oldu. Olimpiyatlar, ABD’de polislerin siyahilere uyguladığı şiddetin gölgesinde başladı. Meksika’daki 200 metre final koşusunda birinci olan Tommie Smith ve üçüncü sıradaki John Carlos ABD’deki ırkçılığı protesto amacıyla bir eylem yapmaya karar verdiler. İkinci olan Avustralyalı Peter Norman’dan da destek sözü aldılar. Madalya töreninde ABD’li siyahi atletler ellerine siyah eldiven giyerek ABD Ulusal Marşı sırasında yumruklarını havaya kaldırdı, Norman da göğsüne ırkçılığı protesto eden bir yazı yerleştirdi. ABD Olimpiyat Komitesi ise Tommie Smith ve John Carlos’un spor hayatını bitirdi. Bu üç sporcu ise çok iyi arkadaş oldu. Öyle ki, Norman vefat ettiğinde cenazesini birinci ve üçüncü olan ABD’li sporcular taşıdı.

Spor, “Ping-pong diplomasisi” olarak kayıtlara geçen olayın da önünü açmıştır. 1971 Dünya Masa Tenisi Şampiyonası’nda, daha önce aralarında gerginlik olan Çin ve ABD ilk diplomatik temasları kurmuştur. Daha sonrasında da Mao Zedung ile Nixon bir araya gelmiş ve beyaz sayfa açılmıştır.

ÇİN HİÇ ALDIRMADAN YOLUNA DEVAM ETMELİ

İnsan haklarına dair modern anlayış Batılı devletlerce şekillendirilmiştir. Ancak bütün bu düzenlemeler, devletlerin insan haklarını ihlal etmelerine ve kötüye kullanmalarına engel olamamaktadır. Batı, bu düzenlemelerle adeta insan haklarına ilişkin mülkiyetçi bir inanç geliştirip kendileri dışında diğer uygarlıkları küçümseyerek görmezden gelmesinin önünü açmıştır. Batı, kendisinden olmayan ve kendisine benzemeyen uygarlıklara demokrasi (!) götürebilme iddiasında dahi bulunabilmektedir.

Sadece Afganistan’da 2500 sivilin ölümünden sorumlu olan bir ABD’den söz ediyoruz. Irak’ın işgali sırasındaki insan hakkı ihlalleri ortada duruyor. Aynı şekilde Fransa’nın Cezayir’de yaptığı katliamlar…

2017 yılında ABD içerisinde silahlı saldırılarda rekor yaşandı, 15 bin kişi yaşamını yitirdi. 2020 yılında yaklaşık 20 milyon silah satışı yapıldı. ABD’de yaklaşık 2,37 milyon kişi hapishanelerde tutuluyor, bu alanda dünyanın en kalabalık mahkum nüfusunu oluşturuyorlar. Öte yandan, İngiltere, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni askıya almayı gündeme getiriyor. Yunanistan’da yaşları 12 ile 16 arasında değişen beş Suriyeli mülteci çocuk, oyuncak silahları nedeniyle “silahlı örgüt üyesi olma şüphesi” ile gözaltına alınmış ve nezarette çırılçıplak tutulmuştur. Buna benzer faaliyetlere kimse sesini çıkarmıyor.

Çin hiç aldırmadan yoluna devam etmeli. Bu Olimpiyatlar Türkiye’de olsa Türkiye için de aynı boykot çağrıları gündeme getirilecekti.

GÜÇ DENGESİ BATI’DAN DOĞU’YA KAYIYOR

ABD, birkaç yıl önce Çin’e karşı ticaret savaşı başlattı. Başaramadı.

ABD, sermayesinin Çin’deki yatırımlarını ABD’ye taşımasını istedi. Olmadı.

ABD’de okuyan Çinli üniversite öğrencilerine her türlü yasal ve fiili engeli çıkardı. Bizzat ABD üniversitelerinin tepkisini çekti. Umduğunu bulamadı.

Çin’in ekonomik adımlarını, ticari hamlelerini engellemek istedi. Gücü yetmedi.

ABD emperyalizmine ve onun yalanlarına rağmen dünya dönüyor. Güç dengesi Batı’dan Doğu’ya kayıyor.