Belçika Mahkemesi camilere yönelik finansman yasağını kaldırdı

Belçika Anayasa Mahkemesi, hükümetin Flaman Bölgesi’ne yönelik ibadethanelerin yurt dışından doğrudan veya dolaylı destek veya finansman almalarını yasaklayan kararnamesini iptal etti. Kararnamenin Anayasa’ya, din ve ibadet özgürlüğüne aykırı olduğuna hükmedildi. Flaman Bölgesinin 22 Ekim 2021’de çıkardığı kararname, “yerel dini toplulukların tanınmasını, dini kurumların yükümlülüklerini ve bu yükümlülüklerin izlenmesini düzenleyen ve tanınan ibadethanelerin maddi örgütlenmesi ve işleyişine ilişkin 7 Mayıs 2004 tarihli kararnameyi” değiştirmeyi öngörüyordu.

‘İBADET ÖZGÜRLÜĞÜNE ORANTISIZ MÜDAHALE’

Kararnamenin yayınlanması üzerine Belçika İslam Koordinasyon Kurulu (EMB) ile bileşenleri Belçika Diyanet Vakfı, Belçika Arnavut Camileri Birliği, Belçika İslam Federasyonu ve Belçika Müslümanları Birliği, Anayasa Mahkemesine başvurdu. Mahkeme geçen hafta perşembe günü aldığı kararında ise mahkeme, başvuruyu haklı bularak kararnamenin bazı maddelerini iptal etti. Karar doğrultusunda ibadethanelere yurt dışından doğrudan veya dolaylı olarak destek veya finansman sağlanması mümkün olabilecek. Mahkeme kararında ayrıca yurt dışından gelen finansman ve desteğin yerel dini toplulukların bağımsızlığını baltalayacağına yönelik hükmün yeterince açık olmadığını ve bunun” ibadet özgürlüğüne orantısız müdahale olduğunu” belirtti.

İMAMLARIN MAAŞ SORUNU DA KALKTI

Kararın ardından açıklama yapan Belçika İslam Koordinasyon Kurulu, Anayasa Mahkemesinin kararını memnuniyetle karşıladığını paylaştı. Yapılan açıklamada, Belçika Müslüman Toplumunun din özgürlüğüne, hukukun üstünlüğüne ve demokratik bir devlette yürürlükte olan kurallara saygı gösteren bu karara yönelik memnuniyet duyduğu ifade edildi.

Anayasa Mahkemesinin kararı, birçok cami ve ibadethanenin faaliyetlerini yürütebilmesinin de önünü açtı. Kararname çıktığından bu yana Belçika Diyanet Vakfına bağlı çok sayıda caminin tanınması ve imamların maaşlarının ödenmesi konusunda sorunlar yaşanıyordu. Kararın ardından bu sorunların kalkması bekleniyor.

EMB, HÜKÜMETİN HEDEFİNDE

Öte yandan kararname, EMB’nin Belçika hükümeti ile son dönemlerde yaşadığı sorunların bir parçası olarak değerlendiriliyor. Belçika’daki Müslümanların resmi temsilcisi niteliğindeki EMB 1974 yılından bu yana çalışmalarını sürdürüyor. Görevleri arasında camilerin tanınması bulunan EMB, İslam dini dersleri, imam eğitimi ve Müslüman mezarlıkları konularıyla da ilgileniyor. Ancak geçen yıl Belçika hükümeti ile EMB arasındaki ilişkiler kopma noktasına geldi. EMB’nin çalışmalarını kötü yönetildiğini iddia eden Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne, şeffafsızlık ve eksik demokrasi gerekçeleriyle 1996’dan bu yana resmi istişare ortaklığı kararını geri çektiğini açıklamıştı. EMB’yi “Böylesine bir amatörlüğü daha önce hiç görmedim” sözleriyle suçlayan bakan, “Müslüman topluluğu daha iyi bir şeyi hak ediyor” diyerek yeni bir kuruluşun oluşturulmasına yönelik ipuçları vermişti. Bu kapsamda Belçika Adalet Bakanı Quickenborne, Kurul’un eski başkanı Salah Echalaoui’yi 2018’de görevden almış, 2020’de ise yönetimin görevden alınması için idari süreç başlattığını duyurmuştu.

Quickenborne’nun yaklaşımlarını değerlendiren EMB Başkanı Mehmet Üstün ise Adalet Bakanının göreve geldiğinden beri kurulla uğraştığına dikkat çekti. Bakanın istihbarat birimlerinin raporlarını basına sızdırıp çarpıtılarak haberler çıkarttığını ifade eden Üstün, kurulun bir başkan yardımcısının ajanlıkla suçlanarak istifaya zorlandığını hatırlattı. “Modern İslam’ı temsil etmiyor” iddiasıyla kurula nesnel olmayan suçlamalar getirildiğini belirten Üstün, Belçika’da din ve devlet işleri ayrı olduğu için bakanın böyle bir değerlendirmesinin mümkün olamayacağını, dini kurumların özerkliği bulunduğunu söyledi.

‘BAKANIN GİRİŞİMLERİ HAÇLI SEFERİ’

Tepkilere rağmen Quickenborne, 29 Eylül 2022 tarihinde EMB’yi İslam inancının temsilcisi olarak tanıma kararını Kraliye Kararnamesi ile geri çekmişti. Bunun yerine Belçika İslam Konseyi (ASBL) adında yeni bir kâr amacı gütmeyen kurumun oluşturulduğuna dikkat çeken Mehmet Üstün, haziran ayında yaptığı bir açıklamasında ASBL’yi ülkedeki İslam inancının geçici yönetim organı olarak tanıyan bu kararnamenin, din ve devlet ayrılığı ilkesine, din özgürlüğüne ve dinî kurumların özerkliğine aykırı olduğu paylaştı. Bakanın girişimlerini “haçlı seferini” olarak niteleyen Üstün ayrıca, EMB’nin yeniden yapılanma çalışmaları doğrultusunda 16 Eylül 2023 tarihinde bir kongre yapacağına dikkat çekti.