Beyaz kıtada yeni ilaçların peşinde

6. Antarktika Bilim Seferi katılımcısı 19 Mayıs Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü öğretim üyesi Hilal Ay, biyoteknolojik ilaçlar için yeni kaynaklar ararken sefer boyunca toprak, sediment ve deniz suyu örneklemesi yaparak yeni aktinobakteri türlerini keşfetmeyi amaçlıyor.

Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonundaki yolculukta, Hilal Ay 40 ayrı noktadan toprak ve sediment örneklemesi yaparak, onlarca litre deniz suyu süzerek, izole edeceği bakteriler için gerekli çevresel örneklemeyi tamamladı.

KÜÇÜK FABRİKALAR

Hilal Ay, "Uludağ Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’ndeki arkadaşlarımla hazırladığımız projede yeni aktinobakteri türlerini keşfedip bu aktinobakteri türlerinin akuakültürde probiotik olarak kullanılabilirliğini, patojenlere karşı antimikrobiyal madde üretim potansiyellerini keşfetmeyi amaçlıyorum” dedi. Aktinobakterilerin isimlerinin çok teknik gelebileceğini ancak onları herkesin tanıyabileceği özelliklerinin olduğunu ifade eden Ay, "Yağmur sonrası hepimizin hoşuna giden bir toprak kokusu olur, aslında bu toprak kokusu birçok aktinobakterinin ürettiği kimyasaldan kaynaklanır. Aktinobakteriler klinikte kullanılan birçok antibiyotiğin, antikanser bileşiğin kaynak organizması yani, bu organizmaları küçük fabrikalar gibi düşünebiliriz" dedi.

Biyoteknolojik açıdan önemli bir bakteri grubu olduğunu vurgulayan Ay sözlerine şöyle devam etti: “Bunlar, antimikrobiyal madde üretebiliyor, anti kanser ilaç üretebiliyor, endüstride kullanılabilen bir çok enzimi üretebiliyor. Bu projede yeni aktinobakteri türlerini literatüre kazandırmayı hem de bu organizmaların biyoteknolojik potansiyelini ortaya koymayı amaçlıyoruz. Biz burada izole edeceğimiz mikro organizmaların metabolik potansiyelini tüm genom analizi ve dizilimi yaparak ortaya koyacağız. Böylece izole ettiğimiz mikroorganizmaların bu zor koşullarda hayatta kalabilmek için üretebildiği farklı, eşsiz molekülleri de genom dizilimine bakarak ön görebileceğiz.

İLK KEZ ARAŞTIRILIYOR

“Burada olmamızın sebebi Horseshoe Adası’ndan şimdiye kadar aktinobakteri türlerinin keşfi üzerine ya da biyoaktif madde üreticisi yeni aktinobakterilerin izolasyonuna dair çalışma yapılmamış olması. Böyle ekstrem bir ortamın, bir ekosistemin mikrobiyal kaynaklarının, en az o bölgenin sahip olduğu maden kaynakları kadar değerli olduğunu söyleyebiliriz. İleride biyoteknolojik ilaç öncülü olabilecek molekülleri, endüstride kullanabileceğimiz enzimleri izole edebileceğiz.”

TRAFİK POLİSLİĞİNDEN BAKTERİLER DÜNYASINA

4 yıl trafik polisliği yapan, ardından yüksek lisansını tamamlayan ve devamında sağlık alanında çalışmaya karar veren Hilal Ay, insanların faydasına somut bir çalışma yapmak amacıyla antibiyotik dirençliliğine ve kansere karşı ilaç olarak kullanılabilecek eşsiz moleküller üreten aktinobakteriler üzerine çalışıyor.

Hilal Ay, "Normal iklim koşullarında bile birçok zorluğu bulunan görevini Antarktika’da da yerine getiren kadınlar engel tanımıyor. Bu ülkemdeki kız öğrencilere ilham olmamız yönüyle de önem taşıyor. Bilimsel araştırmalar yapmak veya herhangi bir görevi bütün zorluklarıyla beraber 'dünyanın öbür ucu' diye nitelendirilen bir yerde bütün sorumluluğuyla tek başınıza yürütmek için erkek olmak gerekmiyor" dedi.

BİLİM SEFERİ TAMAMLANDI

Ulusal Antarktika Bilim Seferi katılımcıları 14 proje 120 türe ait 400 Liken ve 35 kilogram kaya örneği ile birlikte deniz ve göllerden su, sediment, mikro canlı örnekleri, atmosfer araştırmaları için kozmik parçacık incelemesi, mikro partikül sayımı, güneşlenme ve albedometre ölçmeleri yaptı. Saha çalışmaları 20 kişilik ekiple 18 gün devam ederken ekip bir kişinin 5 ayda yapabileceği işi 18 günde tamamladı.

Heyet, 22 Ocak'ta çıktıkları yolculuklarında, 20 helikopter operasyonu, 100 saatlik bot çalışması, 18 günlük saha çalışması ile 46 günlük seferlerinde 36 bin kilometre yol yaptı​​​​​​​. Ayrıca bilim insanlarına bulundukları 80 metrelik Betanzos isimli gemide 26 gemi personeli de destek oldu. 46 günlük seferlerini tamamlayan ekip dün akşam saatlerinde İstanbul Havalimanı'na inerek Türkiye’ye döndü.