Biden'ın McGurk adımı ne anlama geliyor?

ABD Başkanlığına seçilen Joe Biden'ın, ulusal güvenlik ekibinde Ortadoğu ve Kuzey Afrika Koordinatörlüğüne, eski ABD Başkanı Barack Obama'nın döneminde IŞİD ile Mücadele Özel Temsilciliğini yürüten Brett McGurk'ü getireceğini açıklaması ABD'nin gelecek dönemde benimseyeceği Ortadoğu politikasının sinyallerini verdi. McGurk'ün diplomasi alanındaki ilk işi 2004'te Bağdat Büyükelçisi John Negroponte'ye Irak Anayasası'nın yazımında danışmanlık yapmak oldu. McGurk'ün Irak'ta görev yaptığı 2004-2009 yılları, Irak'ın yeniden yapılandırıldığı dönemdi. Bu ortamda McGurk, Irak'taki mevcut kaosun taşlarını ören ekibin baş aktörlüğünü yaptı. Genç diplomat, eski ABD Başkanı George Bush döneminde önce Ulusal Güvenlik Konseyi'ne atandı. Kısa süre sonra da Bush'un Irak ve Afganistan danışmanlığı görevini üstlendi. Barack Obama, Ocak 2009'da görevi George Bush'tan devraldığında, McGurk'ün “başkanın üst düzey danışmanı” olarak görevine devam etmesini istedi. 2004-2009'daki Irak deneyimi sayesinde McGurk, Eylül 2014’te Obama'nın IŞİD'le Mücadele Özel Temsilcisi John Allen'ın yardımcısı oldu, Ekim 2015'te ise Allen'dan görevi devralarak onun yerine geçti. Trump'ın Ocak 2017'de göreve gelmesine dek Irak ve Suriye'de etkin rol alan McGurk, Trump'ın eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey'i Suriye özel temsilcisi olarak atamasının ardından geri plana çekildi. Şubat 2019'da görev süresi dolacak olan McGurk, son dönemlerinde düşük profilde görev yapıyor, daha ziyade Irak'taki süreçle ilgileniyordu. Özel temsilci, Trump başkanlığındaki ABD yönetiminin 19 Aralık 2018'de Suriye'den çekilme kararından üç gün sonra istifa etti. İstifa mektubunda, IŞİD'in bölgede hala aktif olduğunu ve terör örgütünün henüz tam olarak yenilmediğini ileri süren McGurk, çekilme kararının örgüte tekrar yayılması için alan sağlayabileceğini savundu.

IRAK'TA IŞİD'E ZEMİN HAZIRLADI

McGurk'ün etkin olduğu dönemlerde Ortadoğu'da yürüttüğü görevlere, üstlendiği rollere ve yaptıklarına bakıldığında Biden'ın gelecek dönemde benimseyeceği bölge stratejisinin sinyalleri okunuyor. McGurk, görev yaptığı 2004-2009 yıllarında Irak’ı etnik ve mezhep temelli bir kaos ülkesine dönüştürüp IŞİD'e zemin hazırladı. Irak'taki kaosun baş aktörlüğünü yapan McGurk, ülkedeki federal yapısının da mimarı olarak tanındı. ABD'li diplomatın yazımında büyük role sahip olduğu Irak Anayasası, Ekim 2004'te ülkede Sünni Arapların rahatsızlığına rağmen kabul edildi. Ülkeye federal yönetimi getiren ve Kürt nüfusun çoğunluklu olduğu üç kuzey iline özerklik veren anayasa, ciddi ihtilaflara yol açtı. Hemen sonrasında Ocak 2005'te Erbil, resmen özerk yönetimini ilan etti. Irak'ta ihtilafları ve Sünnilerle Şiiler arasında bölünmeleri körükleyen McGurk, bu haliyle terör örgütü DEAŞ'a zemin hazırlarken IŞİD'in Musul'u ele geçirdiği sırada Erbil'de öncesinde ise Kobani'de (Ayn el-Arap) bulunuyordu.

PKK/YPG'NİN DESTEKÇİSİ

Terör örgütü PKK/YPG'nin en güçlü destekçilerinden McGurk, örgütün silahlanmasına ve işgallerine yardımcı olmasının yanı sıra, terör kisvesinden çıkıp çeşitli isimlendirmelerle siyasi bir kılıfa bürünmesi için çabaladı. McGurk, Suriye'nin kuzeyinde IŞİD ile mücadele bahanesiyle PKK/YPG'ye destek vererek savaş sonrası parçalı bir Suriye haritası çizmeye koyuldu. Diplomat, Suriye'yi parçalama planları kapsamında bölgede sözde devlet kurmak isteyen terör örgütlerine desteğini hiç esirgemedi. McGurk'ün örgüte meşruiyet kazandırma projesi çerçevesinde PKK/YPG'den silah ve lojistik desteğiyle diplomata yakın bazı küçük gruplar, Ekim 2015'te “Suriye Demokratik Güçleri” (SDG) altında birleşti. Bu tarihten sonra başta McGurk olmak üzere Amerikalı yetkililer, IŞİD ile mücadelede SDG'ye destek verdikleri yönünde açıklamalar yaptı. McGurk'ün bu planları Türkiye'nin Suriye'de terör örgütlerine karşı başlattığı Fırat Kalkanı Harekatı ile sonrasında Zeytin Dalı ile Barış Pınarı harekatları olmasıydı başarıya ulaşabilirdi. Türkiye'nin bu operasyonları ayrılıkçı teröristlerin planlarını suya düşürürken, Suriye'nin parçalanması planına da engel oldu.

TERÖRİSTLERDEN PLAKET ALDI

McGurk, Özel Temsilcilik görevi süresince Suriye'nin kuzeydoğusunda PKK/YPG'nin işgal ettiği bölgeyi birçok kez ziyaret ederken, bunların çoğu basına yansıdı. Kobani'nin IŞİD'den alınarak PKK'nın işgaline girmesinin yıl dönümü olan 1 Şubat 2016'da McGurk'ün, YPG/PKK'nın sözcülerinden Polat Can'ın elinden plaket aldığı fotoğrafları yayımlandı. Türkiye'nin tepkisine rağmen Ağustos 2016'nın sonunda McGurk, tekrar örgüt kontrolündeki bölgeye gitti ve desteğini yineledi. McGurk Mayıs 2017'de Rakka'nın kuzeyindeki PKK/YPG noktalarını ziyaret ederek aralarında Şahin Cilo, Aldar Halil, Enver Müslim'nin de olduğu terör örgütü elebaşlarıyla poz verdi. Biden'ın bu seçimi Ortadoğu konusunda Türkiye politikasında Trump'tan daha sert bir tutum sergileme niyetini ortaya koyuyor. İran'a yaptırım uygulayan, Rusya ve Türkiye'yle müzakere yolunu seçen Trump'ın aksine Biden'ın Türkiye ve Rusya'ya karşı tutum sergilemesi bekleniyor.