Bilim insanları açıkladı! Glutenin beyne öyle bir zararı var ki…

Pizza, makarna ve benzerleri içinde glüten barındırır ve çoğu insan için gluten günlük beslenmenin bir parçasıdır. Beslenme uzmanı Sophie Brünke Yeni Zelandalı araştırmacıların yaptığı çalışmayı ve glüten içeren gıdalardan uzak durulup durulmaması gerektiğini değerlendirdi.

Yıllardır glutenin ne kadar sağlıksız olduğuna dair çeşitli raporlar yayınlanmaktadır. Bunu zorunlu kılacak bir teşhis olmasa bile düşük glutenli diyet uygulamak bir trend haline gelmiştir. Aslında, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde beşinin glütenle ilgili hastalıklardan muzdarip olduğu tahmin edilmektedir. Bunlar arasında çölyak hastalığı, çölyak harici gluten intoleransı, dermatitis herpetiformis, gluten ataksisi ve buğday alerjisi yer almaktadır. Bunlar çoğunlukla bağırsak şikâyetleri ve deri döküntüsü gibi tipik alerji semptomları ile kendini göstermektedir. Şimdiye kadar gluten araştırmaları beyne odaklanmamıştı ancak güncel bir fare incelemesinin de gösteriyor ki gluten proteini beyinde iltihap önleyici bir etkiye sahip olabilir.

ÇALIŞMA SÜRECİ

Çalışmada, glütenin vücutta tipik olarak beslenme kaynaklı obeziteyle ilişkilendirilen iltihaplanma süreçleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Glutene toleranslı kişilerde de glutenin olumsuz etkileri olabileceğine dair göstergeler olsa da, şu ana kadar bu hipoteze ilişkin kanıtlar yetersiz kalmıştır.

Çalışma için 64 adet erkek fare dört gruba ayrılmış ve 14,5 hafta boyunca farklı şekillerde beslenmişti:

· Birinci gruba yüzde 10 yağ içeren düşük yağlı bir diyet uygulandı. (LFD)

· İkinci gruptaki beslenmenin yağ içeriği yüzde 60'tı. (HFD)

· Üçüncü grupta, birinci gruptaki diyet yüzde dört buçuk oranında glutenle zenginleştirilmişti. (LDF + gluten)

· Dördüncü gruba ikinci grubun diyeti artı yüzde dört buçuk gluten verildi. (HFD + Gluten)

Üçüncü ve dördüncü gruplardaki gluten oranı, insan diyetindeki ortalama orana karşılık gelmekteydi.

GLUTEN İLAVESİ FARELERİN HİPOTALAMUSUNDA DEĞİŞİKLİKLERE YOL AÇTI

Bilim insanlarının beklediği gibi, yüksek yağlı diyetle beslenen fareler çalışma sırasında vücut ağırlığı bakımından artış gösterdi. HFD grubunda gluten uygulaması, glutensiz HFD diyetine kıyasla vücut kütlesinde ılımlı bir artışa yol açtı. Buna karşılık, HFD + gluten grubunun vücut kütlesi yüzde 8,8 daha fazla arttı. Düşük yağlı diyet uygulanan gruplarda ise glutenin vücut kütlesi üzerinde herhangi bir etkisi olmadı.

Ancak çok daha ilginç olan bir başka bulgu daha vardı: LFD veya HFD'ye gluten eklenmesi, ilgili farelerin beyinlerinin hipotalamusundaki mikroglia ve astrositlerin sayısının önemli ölçüde artmasına yol açtı.

Hipotalamus, beyin düzenleyici süreçler için önemli bir bölgedir. Diğer özelliklerinin yanında nefes almayı ve vücut ısısını kontrol eder. Hipotalamus ayrıca vücut ağırlığı ve kan şekerinin düzenlenmesinde de önemli rol oynar.

Mikroglia ve astrositler beyinde bulunan ve kandaki makrofajlara benzeyen bağışıklık hücreleridir. Yüksek yağlı bir diyetin bu bağışıklık hücrelerinin hücre sayısını artırdığı ve böylece hipotalamusta pro-inflamatuar bir metabolik duruma yol açtığı hali hazırda bilinmektedir. Fare çalışmasında, LFD veya HFD'de glutenle beslenildiğinde bu hücrelerin de çoğaldığı gösterilmiştir. Bu etki, tek başına HFD'ye kıyasla HFD + gluten ile daha belirgin hale gelmiştir. Bu da araştırmacıların glutenin hipotalamusta iltihap belirteçlerini artırdığı yönündeki varsayımlarını doğrulamaktadır. Buna göre, beyindeki iltihabi reaksiyonlar metabolik hastalıkların gelişiminde önemli bir rol oynayabilir.

ÇALIŞMANIN SINIFLANDIRILMASI

Her şeyden önce, bu çalışmadaki HFD için ağırlıklı olarak uzun zincirli ve doymuş yağlar içeren, bu nedenle yüksek yağlı bir diyet için olduğu gibi iltihaplanma süreçlerini tetikleyen domuz yağı verildiği unutulmamalıdır. Bu nedenle, iltihap önleyici etkiye sahip olabilen çoklu doymamış yağ asitleri içeren bir HFD'ye gluten eklenmesi kesinlikle farklı bir sonuca yol açabilir.

Gluten uygulamasıyla bağışıklık hücresi sayısındaki artış diyetten bağımsız olduğu için, glutenin muhtemelen bağırsak florası veya bariyerindeki değişiklikleri de içeren doğrudan bir bağışıklık düzenleyici etkisi olabilir.

İleride, fare örneğinin sonuçlarının insanlara aktarılıp aktarılamayacağı ve glutene toleranslı bireylerde de hipotalamusun gluten kaynaklı iltihabının gelişip gelişemeyeceği araştırılmalıdır. Zira insan hipotalamusundaki hasarın, kilo alımı ve kan şekeri düzenlemesinin bozulması gibi metabolik sendrom riskini artıran sonuçları olabilir.

GLUTEN TÜKETMEK SAĞLIKSIZ MI? İŞTE BESLENME UZMANININ YANITLARI:

Gluten proteini buğday, arpa, çavdarın yanı sıra; kılçıksız buğday, kavılca buğdayı, yeşil kılçıksız buğday, tritikale, antik tahıl, kamut ve kısmen de yulafta bulunur. Tahıl tanelerinin iç kısmında bulunur ve tohumun içine amino asit sağlamakla görevlidir.

Örneğin emme ve su tutma özellikleri nedeniyle gıda teknolojisi açısından da ilgi çekici olduğundan, unlu mamuller ve makarnanın yanı sıra birçok hazır yemekte de gluten proteini bulunmaktadır. Dolayısıyla glutenden uzak durmak oldukça zordur.

NE ZAMAN GLUTENSİZ BESLENMELİSİNİZ?

Doktora gittiğinizde çölyak hastalığı, glüten intoleransı veya buğday alerjisi teşhisi mi konuldu? O zaman gluteni kesinlikle diyetinizden çıkarmalısınız. Çünkü bu durumda gluten bağırsak mukozanıza ciddi şekilde zarar verir ve bu da ciddi iltihaplanma ve hastalık belirtilerine yol açabilir. Bu durumlardan birine sahip olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, bunu doktorunuzla görüşün.

Kaynak: FITBOOK

Derleme ve çeviri: Aydınlık.com.tr