Bilim insanları Meclis’te konuştu: İliç faciasının olası 5 sebebi

TBMM İliç Maden Kazasını Araştırma Komisyonu, İstanbul Teknik Üniversitesinden akademisyenleri dinledi. Komisyon bir altın maden sahası inceleyecek, İliç’teki şirket komisyonda dinlenecek. Ayrıca komisyondan çıkan 300 üzerinde soru da ilgili bakanlıklar tarafından 10 Haziran’a kadar yanıtlanacak. İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Kumral başkanlığındaki bilim insanları milletvekillerine sunum yaptı. Sunum sırasında siyanür tartışması yaşandı. Bilim insanları siyanür kullanımının uygun ve kararında olması durumunda sağlık açısından bir sıkıntı yaşanmayacağı görüşünü savundu. Prof. Dr. Kumral, milletvekillerinin altın çıkarılırken kullanılan siyanürün etkilerine ilişkin “Siyanür ile ilgili yanlış algılar var. Elektrik çarpmasından da yılda binlerce insan ölüyor ama elektrik kötü demiyoruz.” dedi.

SİYANÜR KANSER YAPMAZ

Sunumun başlığı “Altın Madenciliğine Genel Bakış 13 Şubat 2024 Tarihli Maden Kazası Geçici ve Kalıcı Depolama Alanlarının Değerlendirilmesi Çözüm Önerileri” idi. Sunumda “siyanür kontrol edilebilir bir kimyasaldır” başlığı altında verilen bilgide “Kanser yapıcı etkisi yoktur, kanserojen olmayan D Grubu bileşenleri arasındadır.” bilgisi yer aldı.

Madende heyelana olası sebepler de sunumda sıralandı: Yer Seçimi: Miktar ve alanın uyumsuzluğu. Tasarım: Stabilite esaslı tasarım çalışmalarında aksaklıklar. İşletme Operasyonu: Tasarımdaki aksaklıkların üretime yansıması. Proses Operasyonu: Yığın liç sahasında malzemenin suya doygun hale gelmesine sebebiyet verecek operasyonel sorunlar. Kontrol ve Denetleme: Arazi kontrolü ve yönetiminde zaafiyet.

FAZLA ÇÖZELTİ YÜKLENMESİ

İliç’teki maden faciasına sebep olabilecek unsurlara ilişkin de “çözelti doygunlaşması” başlığında şu ifadeler yer aldı: “Böyle bir durumda üretim sırasında yığına gereğinden daha fazla bir çözelti yüklemesi yapılmış olabilecektir. Bu, katı kütlenin çözelti ile doygunluğa ulaşmasını sağlayacak ve çözelti, katı kütleyi hareket ettirebilecektir. Bir başka olası sebep ise “yığın geçirgenlik seviyeleri” oldu. “Meydana gelen göllenmeler, yığın kütlelerinin stabilizasyonu bozabilir ve yığın kütlesinin istenmeyen bir şekilde kayma/akmasına sebep olabilecektir.” denildi.

Diğer unsurlar da şöyle sıralandı: “Yığın kütlelerinin tasarımı için parametreler önceden hesaplanmakta olup, ulaşması gereken yükseklik ve taşıma kapasitesi belirlenmektedir.

“Yaşanan bölgenin zemininde bulunan jeomemranın ve toplama borularının durumu kritiktir. Olay esnasında zarar görmemiş olması, hala devam eden süzülme işlemi sonucunda siyanür içeren çözeltinin sağlıklı bir şekilde havuzlara deşarj olması hayati önem taşımaktadır.”