Finans kapitalin sesi ‘iç çatışma’ sopası gösterdi

Eric Martin imzalı makaleye bakılırsa Türkiye gelecek 12 ayda yüzde altılık bir dereceyle siyasi açıdan en riskli G-20 ülkesi. Arkasından yüzde dört ile Rusya geliyor, onu da yaklaşık yüzde üçle ABD takip ediyor.

Bloomberg'in analizi, ABD Kongresi'nin içinde yer aldığı Capitol Hill'e 6 Ocak 2021 tarihinde yapılan baskından bu yana geçen yıllarda huzursuzluk korkularını tetikleyen eğilimleri bir rakamla göstermeyi amaçlıyor. Bloomberg, Amerika'nın önümüzdeki bir yıl içinde açık sivil kargaşa ihtimalini yüzde 2,9'luk bir olasılıkla düşük olarak değerlendirse de bu verinin ABD'yi 20 büyük ekonomi arasında üçüncü sıraya yerleşmekten kurtaramadığını yazıyor.

'İÇ SAVAŞ GEREK'

Eric Martin, bu ruh halinin ABD hükümetinin çöküşünü konu alan 2024 yapımı “İç Savaş” filmi gibi son dönem popüler kültür ürünlerinde de ifade bulduğunu söylüyor, Trump'ın Temmuz ayında düzenlenen suikast girişiminde yaralanmasından sonraki günlerde zirveye çıktığı değerlendirmesinde bulunuyor.

ABD'li siyasetçilerin de yangına körükle gittiğini değerlendiren Bloomberg, “muhafazakar” bir düşünce kuruluşu olan Heritage Foundation'ın Temmuz ayındaki “ikinci Amerikan Devrimi, sol izin verirse kansız olacak.” açıklamasını hatırlatıyor. Ohio Senatörü George Lang'in Cumhuriyetçi adayın kaybetmesi halinde “ülkeyi kurtarmak için bir iç savaş gerekeceği” değerlendirmesine dikkat çekiyor.

Analizin ortaya koyduğu ve mevcut ortamı kızıştıran bir başka veri de ABD'de demokratik kurumların erozyona uğraması ve hizipçi şikayetlerin artmasıyla “iç silahlı çatışma riskini önemli ölçüde artırması.”

'ZATEN HAZIRIZ'

Center for Systemic Peace Başkanı Monty G. Marshall, daha “olumsuz” bir tablo çiziyor: “ABD; siyasi retorik düzeyi, siyasi liderler arasındaki saygı eksikliği, silahların kolay bulunabilirliği nedeniyle çatışmaya hazır. Tüm bunlar, hızlı ve etkili iletişim bağlantılarıyla daha da etkili hale geliyor.” Marshall, tam olarak da ABD'de olduğu gibi “Genellikle bu tür iç savaş türü çatışmalarda gördüğümüz şey, izole bireylerin çok küçük çaplı saldırılarıyla başlıyor.” gözleminde bulunuyor ve ekliyor: “İnternet aracılığıyla sağlanan iletişim sayesinde bu tür olaylar oldukça hızlı bir şekilde tırmanabilir.

EKONOMİK BEDEL GELİYOR

Bloomberg'e göre Amerika, henüz yüksek borçlanma maliyetleri, daha düşük yatırımlar ve daha yavaş büyüme gibi istikrarsız ülkelerin maruz kaldığı en kötü ekonomik maliyetlerden bazılarını henüz hissetmedi. Ancak yayının analistlerinden Nick Hallmark'a bakılırsa “kurumsal gerileme devam eder ve siyasi şiddet artarsa o zaman ABD'nin ekonomik performansı, Hazine için düşük borçlanma maliyetleri ve hatta doların rezerv para statüsü bile garanti altına alınamaz.”

Son kamuoyu yoklamaları Amerikalıların iç çatışma olasılığına karşı pek de iyimser olmadığını ortaya koyuyor: Morning Consult araştırma kuruluşu tarafından kararsız seçmenler arasında yapılan yakın tarihli bir ankete göre katılımcıların yarısı seçimle ilgili bir tür şiddet olayının patlak vermesini bekliyor.

DEMOKRASİ DEĞİL ANOKRASİ

Bloomberg'in analizi, bir ülkeyi iç çekişmelere karşı savunmasız hale getirebilecek faktörleri belirlemeye çalışan bir modele dayanıyor ve bu da iki değişkene odaklanıyor:

Öncelikle bir ülkenin demokrasi mi, otokrasi mi yoksa anokrasi mi (kısmen demokrasi) olduğu dikkate alınıyor. Polity Score'un 2020 yılında yaptığı bir analize göre dünyaya “demokrasi ithal etmesiyle” ünlü ABD anokrasinin sınırında yer alıyor.

İkinci olarak, Kırılgan Devletler Endeksi'ni dikkate alan ve sosyal gruplar arasındaki farklılıkların yanı sıra kurumlar ve siyaset içindeki değişkenlerle de ilgilenen “hizipçilik ölçüsü”ne bakılıyor. ABD, yüksek gelirli Kanada ve Japonya gibi ülkelerden ziyade Endonezya'ya daha yakın bir skor elde ediyor.

Bloomberg'in sunduğu analiz bahsi geçen iç çatışmaya da birtakım ölçütler de getiriyor: İki hükümet dışı aktör veya hükümet ile bir hükümet dışı aktör arasında yaşanmalı ve en az 25 kişinin ölümüyle sonuçlanmalı. Modelin kriterlerini karşılayan siyasi şiddet olaylarına örnek olarak Rusya'daki Haziran 2023 Wagner Grubu isyanı ve Myanmar'da devam eden iç savaş gösteriliyor. 6 Ocak'taki Kongre Binası baskınınsa bu kriterlere uymadığı aktarılıyor.