Boğmaca her yaşı etkileyebilir

Her yaştan bireyde görülebilen, çocuklarda tedavi edilmediği takdirde ölüme neden olabilen bulaşıcı enfeksiyon hastalığı boğmaca, bordetellapertussis isimli bir bakterinin kişiyi enfekte etmesi ile ortaya çıkar. Kolay bulaşabilen solunum yolu hastalığı boğmaca aşısı tamamlanmamış çocuklarda ve ergenlerle birlikte bağışıklık sistemi zayıf olan genç ve yetişkin bireyleri de etkiler.

Ölümle sonuçlanan vakaların çoğu bebeklerdir. Bu nedenle gebelerin ve bebekle yakın temasta olacak kişilerin bordetellapertussis bakterisine karşı aşılanması oldukça önemlidir. Bakterinin kuluçka dönemi yaklaşık olarak 5 ila 10 gün arasındadır. Bazen de hastalığın belirtileri 3 haftaya kadar görülmeyebilir. Erken belirtileri, genellikle soğuk algınlığı ile benzerdir. Burun akıntısı, burun tıkanıklığı, ıslak, kızarmış gözler, ateş, öksürük görülür. Bir iki hafta sonra belirti ve bulgular kötüleşmeye başlar. Mukus solunum yollarında birikir ve sürekli olan kontrol edilemeyen öksürükler ortaya çıkar. Görülen bu ciddi öksürükler, kusma, ağız çevresinde morluklar, düşük ateş, nefes almada zorluk çekmeye neden olabilir.

SOLUNUM GÜÇLÜĞÜ

Çocuklarda öksürükten sonra nefes almaya çalıştıklarında bir ses duyulur. Buna boğmaca sesi denir. Bebeklerde öksürük görülmeyebilir. Fakat solunum yollarında biriken mukustan dolayı nefes almakta zorlanabilirler. Bazı vakalarda geçici olarak nefes almalarının bile durduğu görülmüştür. Gençlerde ve yetişkinlerde genellikle klasik boğmaca sesi görülmeden uzun süreli öksürük gibi belirtiler görülmektedir. Öksürükler genellikle hafif seyirlidir.

Küçük çocuklar ve bebekler tedavi sürecinde hastaneye yatırılır. Gençlerde ve yetişkinlerde genellikle acil bir müdahale gerekecek komplikasyonlar gerçekleşmez. Bu sebeple tedaviye genellikle evde devam edilir. Antibiyotikler, en çok erken teşhis edilen öksürüğün erken aşamalarında olduğu hastalarda etkilidir. Ayrıca hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için geç aşamadaki hastalarda da kullanılır.

Boğmacada öksürük krizi dakikalarca sürebilir. Acil müdahale gerekebilir. Hastalığın belirtileri genellikle tedaviye başladıktan sonraki 4 gün içerisinde azalmaya başlar. Fakat bazı vakalarda belirti ve bulguların yok olması daha uzun sürebilir.

RAHATLATAN BEŞ ADIM

Havanın nemlendirilmesi: Çocukların odalarında nemlendiriciler kullanmak faydalı olabilmektedir. Nemlendiriciler havayı, nemi tutarak ve enfeksiyonun belirtilerini hafifleterek çocuklara fayda sağlayabilir. Uygun bir ortamda dinlenmek: Serin, gürültüsüz ve karanlık bir dinlenme odası hastaların rahatlamasına ve daha iyi dinlenmelerine olanak sağlar.

Bol miktarda sıvı tüketmek: Meyve suyu, çorba ve özellikle su hastalığın seyri için en uygun içecektir. Özellikle çocuklarda dudaklarının kuruması, gözyaşı akmadan ağlama ve idrara seyrek çıkma gibi vücutta su miktarı azaldığında meydana gelebilecek belirtilere dikkat edilmesi gerekir. Bu durumlarda çocuğunuzun bol bol sıvı tüketmesini sağlamalısınız.

Daha küçük yiyecekler tüketmek: Boğmaca hastalarında öksürükten sonra kusma görülebilmektedir. Bunun önüne geçmek için hastalar büyük olanlardan ziyade daha küçük öğünlerle beslenmelidirler veya yiyecekleri yutmadan önce daha fazla çiğnemelidirler. Bu şekilde daha sık yemek yemeleri hastalıklarına daha iyi gelecektir.

Havalandırma: Ortamda bulunan sigara dumanı, sobadan veya şömineden çıkan duman gibi ortamda öksürüğü tetikleyebilecek herhangi bir şey olduğu takdirde ortamın sık sık havalandırılması gerekir. Hastalar bu ortamlardan uzak durmalıdır.

AŞI TAKVİMİ

6 aylıktan küçük olan bebeklerin aşıları zamanında ve eksiksiz yapılmalıdır. Aşısı tamamlanmayan bebeklerin hastalığa yakalanma riskleri daha yüksektir. Hastalık görüldüğü takdirde ise hastalığın belirtileri daha şiddetli seyir gösterir.

Aşı bir süre bebeklerde koruma sağlar ve aşının koruması zamanla azalır. Bebeklere ilk aşı 2 aylıkken yapılır. Daha sonra 4. ve 6. aylarda ikinci ve üçüncü aşı yapılır. Dördüncü aşı 12 ila 18. aylar arasında yapılır. 4 ila 6 yaşlarında bir aşı daha yapılır. Ergenlerde veya yetişkinlerde de boğmaca görülebildiğinden dolayı bebeklere bulaştırma riskleri vardır. Hatta boğmaca bebeklere ve küçük çocuklara en fazla yetişkinlerden bulaşmaktadır. Bu sebeple ileri yaşlarda da aşılama yapılması bebeklerin enfekte olma ihtimallerini azaltacaktır. 65 yaş üzerindeki ve sağlık sektöründe çalışan insanların da boğmaca aşısı olmaları tavsiye edilmektedir. Boğmaca aşısında da yan etkiler görülebilir. Fakat bu yan etkiler her aşıdan sonra görülebilen ciddi seyirli olmayan bulgulardır.

LABORATUVARDA TANI

Burundan veya boğazdan alınan kültür ve incelenmesi: Bordetellapertussis bakterisi solunum yolunda hastalığa neden olduğu için burun ve boğaz bölgelerinde yerleşim gösterir. Burun ve boğazın buluştuğu yerden bir örnek alınır.

Kan Testleri: Akyuvarlar (beyaz kan hücreleri) vücudu bir bakteri enfekte ettiğinde bu bakterilerle savaşırlar. Bu şekilde vücuda zarar veren vücut için yabancı, bakterilerin varlığında bu akyuvarların kandaki sayısı artar. Bu yüzden enfeksiyondan şüphelenildiğinde kan testi alınarak akyuvar sayımı yapılır ve akyuvar sayısının yüksekliğinden faydalanılır. Akyuvar sayısının yüksekliği enfeksiyon veya inflamasyon varlığını gösterir. Bakterinin kimliği hakkında bir bilgi vermez.

Göğüs Röntgeni: Pnömoni, boğmaca gibi solunum yolu hastalıklarında akciğerlerde herhangi bir iltihap veya sıvı olup olmadığını kontrol etmek için göğüs röntgeninden faydalanılır.

DAMLACIKLARLA YAYILIR

Bakteri tarafından hasta olmuş bir kişi, hapşırdığında veya öksürdüğünde küçük mikrop yüklü damlacıkları etrafına saçar. Yakınında bulunan kişilerin, bu küçük mikrop yüklü damlacıkları soluması ile bu mikroplar kişilerin solunum yollarına ulaşır. Böylelikle sağlıklı kişiler de hasta olmuş olur. Enfekte kişiler ile yakın mesafeden konuşmak veya öpüşmek de, hastalığın sağlam kişiye bulaşmasına neden olabilir.