Böyle ayrımcılık olmaz! THY’den otizmli bireylere rapor şartı
Otizmli bireylere uçuştan en fazla 10 gün önce alınmış ‘seyahat edebilir’ raporu alınma koşulu getiren Türk Hava Yolları’na tepki yağdı. Anadolu Otizm Vakfı Başkanı Nüvit Uyar, THY’nin uygun personel istihdam etmesini istedi.
Rabianur Ağar
Türk Hava Yolları (THY), engelli bireylere yönelik hazırladığı çizelgede, otizmli bireylerin "Uçak ile seyahatinde sakınca yoktur ve refakatçi ile seyahat edebilir" ibaresinin yer aldığı bir doktor raporu ile uçuşa kabul edileceklerini bildirdi. Diğer engelli gruplarının da yer aldığı çizelgede, otizmli bireyler için doktor raporu zorunluluğu dikkat çekerken, zihinsel engelliler de dahil olmak üzere diğer gruplar için rapor zorunluluğu yok. THY’nin söz konusu kararı ne zaman aldığı ise bilinmiyor. Otizm Dernekleri Federasyonu (ODFED) Başkan Yardımcısı Tolga Gökçe, otizmli çocuğu olan bir aileden uçuşa binmek üzereyken havaalanında bulunan banko görevlisi tarafından rapor istenmesi üzerine uygulamadan haberdar olduklarını söyledi. Gelişmeyi Odatv kamuoyuna duyurdu.
Anadolu Otizm Vakfı Başkanı Nüvit Uyar ve Özel Eğitim Öğretmeni Furkan Kaplan Aydınlık’a rapor uygulamasının yanlış olduğunu anlattı.
RAPOR YERİNE PERSONEL İSTİHDAMI
Anadolu Otizm Vakfı Başkanı Nüvit Uyar, şöyle konuştu:
Bu hatalı kararın değişmesi gerekir. Zaten potansiyel sorun olabilecek otizmli veya benzeri bir engelliyi ondan sorumlu olan kişi, aileler değil uçağa otobüse bile bindirmezler. Zorlandıkları hayatlarında, yeni bir sorun daha istemezler. Uçağa binmek istemeleri zorunlu ve acil değilse bunu tercih etmezler. Bu noktada THY’nin rapor istemek yerine bu gibi durumlar için özel yetiştirilmiş personel istihdamı ve talep halinde bu servisi vermesi en çağdaş, insani ve doğru yaklaşım olabilir.
‘OTİZMİN NE OLDUĞUNU BİLMİYORLAR’
THY’nin aldığı karara tepki gösteren Özel Eğitim Öğretmeni Kaplan şunları söyledi:
Türk Hava Yolları dünya çapında bir kuruluş. Her alanda yetişmiş personeli var. Bu kararı alanlar ya otizmin ne olduğunu bilmiyor ya da ne yaptığının farkında değil. Türk Hava Yolları’na soruyorum; Otizmli çocuğu olan aile, uçak bileti alırken bir de doktor randevusu mu alacak? Doktor randevusu uçak biletine yetişmiyorsa ne yapacak? Doktor olumlu rapor verdi. Çocuk yolculuk esnasında ağlarsa ne olacak? Raporunu mu iptal edeceksiniz? Diyelim ki doktor olumsuz rapor verdi. 1 saatlik uçak yolculuğuna almadığınız çocuk 15 saat otobüsle mi gidecek? Arabası olmayan aileler ne yapacak? Ellerini vicdanlarına koysunlar ve bu soruları yanıtlasınlar. Türk Hava Yolları gibi saygın bir kuruluşa böyle bir karar kesinlikle yakışmıyor. Umarız bu karardan vazgeçilir.
YA SIRA BEKLEYECEK YA PARA ÖDEYECEK
Diğer havayolu şirketlerinde otizmli bireylere yönelik böyle bir ayrımcılık olmadığını söyleyen Kaplan, alınacak doktor raporunun da sağlıklı olmayacağını belirtti:
“Devlet hastanelerini ya da tıp fakültelerinin psikiyatri bölümünden randevu ücretsiz alınabilir ancak beklemek gerek. Açıkçası yeni bir uygulama olduğu için doktorlar da ilk aşamada nasıl karar vereceklerini tartışacaklardır. Çünkü doktor otizmli bireyi 10-15 dakika görecek. Bu kadar kısa bir süre, böyle bir karara nasıl referans olabilir? Özel hastanelerden alınacak doktor raporu geçerli mi değil mi o belirtilmemiş. Eğer geçerliyse en az bin 500-2 bin lira ücreti vardır.”
NEDEN YOK SAYIYORSUNUZ?
Otizmli bireylerin kimseden farkı olmadığın söyleyen Kaplan, şu ifadeleri kaydetti:
“Öğrencilerimin aileleri de duruma tepkili. Zaten her gün uçağa binen insanlar değiller. Aileler yeri geliyor, çocuklarının eğitimi için şehir değiştiriyor, düzenlerini bozuyorlar. 1 saatlik uçak yolculuğuna almadıkları çocuklarla bu ailelerimiz her gün yaşıyorlar. Uçakta olağanüstü bir sorun olacak olsa zaten aile uçağa binmeyi tercih etmez. Şunu da söyleyeyim, birçok otizmli birey, normal gelişim gösteren bireylerden çok daha uyumlu ve sakin olabiliyor. Sırf otizmli etiketi var diye neden onu ötekileştiriyoruz? Normal insanların uyumsuz davranışları, adının önünde otizmli yazınca göze batıyor. THY’nin ve toplumumuzun otizm konusunda bilinçlenmeye ihtiyacı var. Otizmlileri ya Mucize Doktor gibi üstün zekâlı sanıyorlar ya da otizmli bireylerden korkuyorlar. Otizmli bireyler pekâlâ toplumda bizim gibi yaşayabilirler. Yeter ki biraz kolaylık sağlayalım.”
OTİZM NEDİR?
Özel Eğitim Öğretmeni Furkan Kaplan, otizmin ne olduğunu kısaca anlattı:
“Otizm nörolojik ve gelişimsel bir farklılık. İletişim ve sosyal etkileşimde zorluk yaşayabiliyorlar. Sınırlı bir alana ilgi duyabiliyorlar. Ses, koku ve dokulara hassasiyetleri olabiliyor. Tabii bu çok yüzeysel bir tanım, hepsi için geçerli değil. Bu sorunların sadece bir kısmını yaşayan, topluma uyum sağlayabilen tipik ve atipik otizmli bireyler oldukça fazla. Otizm eşittir şudur diye mutlak bir şey söyleyemeyiz. Küçük yaştan itibaren eğitim süreçleriyle topluma kazandırabiliyoruz.”
‘YAŞAMLARIMIZ DAHA DA ZORLAŞIYOR’
Otizm Dernekleri Konfederasyonu da sosyal medya hesabından konuya ilişkin açıklama yaptı. Söz konusu kararın değişmesi için THY ile iletişime geçmeye çalışan federasyon geri dönüş alamadı.
İşte Otizm Dernekleri Konfederasyonu’nun açıklaması:
“Türk Hava Yolları’nın engelli ve hasta yolcularına yönelik yeni uygulamasında, otizmliler de tıbbi izin gerektiren yolcu sayılıyor ve yalnızca doktor raporuyla uçuşlara kabul ediliyor. “Otizmlilerden, ‘uçuştan en fazla 10 gün önce alınmış ‘uçakla seyahatinde sakınca yoktur’ ibareli sağlık raporu isteniyor. “Bu uygulamanın otizmli bireyleri kapsaması kabul edilemez. Otizmin bir hastalık olmadığını, yaşam boyu devam eden bir nöroçeşitlilik olduğunu bir kez daha vurgulamak istiyoruz. Bu uygulama, otizmli bireyler ve aileleri için ciddi bir ayrımcılık teşkil etmektedir.
“Türk Hava Yolları’nın ‘Engelli veya hasta yolcularımızın, rahat ve endişesiz koşullarda seyahat etmesini önemsiyoruz’ açıklamasıyla çelişen bu durumu şiddetle kınıyor ve zaten zorlu olan yaşamlarımızı daha da zorlaştırmaya yönelik bu adımı kamuoyunun dikkatine sunuyoruz. Geçen hafta THY Resmi iletişim adresine mail attığımız halde hiçbir geri dönüş alamadık maalesef.”
