BRICS dünyaya açılıyor

BRICS’in dışişleri bakanları zirvesi önceki gün Çin’in ev sahipliğinde çevrimiçi olarak toplandı. Xi Jinping’in açılış konuşması yaptığı toplantıya Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi başkanlık etti. BRICS+ formatında yapılan ayrı bir oturumda ise Arjantin, Mısır, Endonezya, Kazakistan, Nijerya, Suudi Arabistan, Senegal, Tayland ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin dışişleri bakanları da toplantıya katıldı. Görüşmelerin ardından bir ortak bildiri de yayınlandı.

Dünyanın en hızlı gelişen dört ülkesinin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin) bir araya getiren BRIC ittifakı, 2009’da Güney Afrika’nın da dahil olmasıyla BRICS adını aldı. BRICS bugün dünya nüfusunun yüzde 41’ini, dünya GSYİH’sinin yüzde 24’ünü ve küresel ticaretin yüzde 16’sını temsil ediyor. BRICS+ toplantısına katılan 9 ülke de dahil edildiğinde toplam nüfus, yüzde 51 düzeyine çıkıyor. Yani dünyanın yarısından fazlası BRICS+’da temsil ediliyor.

Xİ’DEN KÜRESEL GÜVENLİK İNİSİYATİFİ VURGUSU

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, kısa bir açış konuşmasıyla katılımcılara seslendi ve ‘Küresel Güvenlik İnisiyatifi’ teklifini tekrar gündeme getirdi.

Son zamanlarda büyük değişimlerin ve yüzyılda bir görülen salgının birleşik etkisiyle uluslararası alanda yeni istikrarsızlık, belirsizlik ve güvensizlik faktörlerinin ortaya çıktığına dikkati çeken Xi, buna rağmen insanlığın hala barış ve kalkınma çağında olduğunu, insanların daha iyi bir yaşam özlemlerinin değişmediğini vurguladı. Karşılıklı yardımlaşmanın ve kazan-kazan işbirliğini güçlendirmenin hala uluslararası toplamın tarihsel misyonu olduğunu belirten Xi, BRICS ülkelerinin pozitif ve yapıcı bir güç olarak barışı ve istikrarı teşvik etmek üzere esaslı adımlar atmaları gerektiğini söyledi.

Tarihin ve hakikatin bir ülkenin kendi güvenliğini tek taraflı bir şekilde ve diğer ülkelerin güvenliği pahasına sağlamasının ancak yeni çelişkiler ve riskler getireceğini öğretmiş olduğunu vurgulayan Xi, dünyanın güvenliğini sağlamak için yakın zamanda bir Küresel Güvenlik İnisiyatifi başlatmış olduklarını söyledi. Devlet Başkanı Xi, BRICS ülkelerinin “karşılıklı güveni ve güvenlik işbirliğini güçlendirmesi, birbirlerinin egemenliğine, güvenliğine ve kalkınma çıkarlarına saygı duyması, hegemonyacılığa ve güç politikasına karşı çıkması, Soğuk Savaş zihniyetine ve bloklar arası karşılaşmalara direnmesi ve tüm insanlığın güvenliği için ortak bir toplum inşa etmesi gerektiğini söyledi.

Xi, BRICS’i oluşturan beş ülkenin gelişen dünyayla diyaloğu ve işbirliğini derinleştirerek “BRICS’i her geçen gün daha da büyütme ve ilerleme güçlerini arttırma” çağrısı yaptı.

BRICS+ DIŞİŞLERİ TOPLANDI

Dışişleri Bakanları oturumunun açılışını yapan Wang Yi, Xi Jinping’in beş yıl önce BRICS+ işbirliği modelini önerdikten sonra pek çok ülkenin büyük bir destek ve şevkle çalışmalara katıldığını ve BRICS+’nın değerini daha arttırdığını kaydetti. Dünyanın yaşadığı güncel riskler ve sınamalar karşısında gelişen ülkeler arasındaki dayanışma ve işbirliğini güçlendirmelerin her zamankinden daha önemli olduğunu belirten Wang, ilk defa toplanan BRICS+ dışişleri bakanları toplantısının bu doğrultuda atılmış çok kıymetli bir adım olduğunu ifade etti.

Wang, konuşmasını üç başlıkta özetleyerek çok taraflılığı sağlamlaştırma, kalkınmada ısrar etme ve kazan-kazan işbirliğini genişletme çağrısı yaptı.

Hakiki bir çok taraflılığın ancak kapsamlı danışma, ortak katkı ve paylaşılan fayda temelinde sağlanabileceğini vurgulayan Wang, açıklık ve kapsayıcılığın yayılması için tecrit politikasının terk edilmesi gerektiğini dile getirdi. Bir “dar grubun” tüm uluslararası sitemi yönetmesinin ve diğer ülkeleri “zorlamasının” kabul edilemez olduğunu kaydeden Wang, Xi Jinping’in önerdiği “küresel güvenlik inisiyatifinin” gelişen ülkeler başta olmak üzere tüm tarafların meşru güvenlik endişelerini dikkate alan yeni bir işbirliği zemini sunduğunu ifade etti.

‘BİR ORKESTRA GİBİ KALKINALIM’

“Çin’in daima gelişen ülkeler ailesinin bir ferdi olacağını” söyleyen Wang Yi, kalkınma işbirliğine dair görüşlerini ise orkestra benzetmesiyle anlattı. Ortak kalkınmanın “ana melodisini” besteleyip sürdürülebilir kalkınmanın “senfonisini” birlikte çalmalıyız, diyen Wang, Xi Jinping’in önerdiği küresel kalkınma inisiyatifinin temel ilkelerini sıraladı: öncelikleri doğru belirlenmiş, insan merkezli, güçlü, yeşil ve daha sağlıklı bir küresel kalkınma. Wang, Çin’in bu kapsamda her türlü işbirliğine hazır olduğunu belirtti.

Bakan Wang, dünyada bir “küreselleşmeden geri dönüş eğiliminin” yükseldiğini söyleyerek bunun gelişen ülkelerin ekonomik ve toplumsal kalkınmasını olumsuz etkilediğini ileri sürdü. Tek taraflı yaptırımların ve teknolojik bariyerlerin aşılması gerektiğini savunan Wang, gelişen ülkelerin “uluslararası iş bölümü ve işbirliğiyle daha iyi bütünleşerek küreselleşmeden kendilerine düşen payı alması” için bu eğilimi tersine çevirme çağrısı yaptı. Küresel bilim ve teknoloji yönetişimi alanında yeni adımlar atılması çağrısı yapan Wang, böylece gelişen ülkelerin “inovasyon ve kalkınmanın hızla giden trenini yakalayacağını” söyledi.

‘ANTİ-EMPERYALİST MÜCADELE YENİ BİR DÖNEMİ BAŞLATTI’

Gelişen ülkelerin geçmişte anti-emperyalist ve anti-kolonyal mücadelede elbirliği yaparak bağımsız kalkınma için yeni bir dönemin kapılarını açtığını söyleyen Wang, bugün de daha geniş bir kalkınma sahası yaratmak için ortaklaşa çabaların arttırılması gerektiğini ifade etti. Bunun için “dayanışma ve karşılıkla yardımlaşma ruhunun güçlendirilmesi, Güney-Güney işbirliğinin daha büyük ölçekte, geniş alanda ve derin boyutta sürdürülmesi” gerektiğini vurgulayan Wang, daha adil ve makul bir uluslararası sitemin geliştirilmesi çağrısı yaptı. Her ülkenin kendi ulusal koşullarına göre seçtiği kalkınma yoluna saygı duyulması gerektiğini belirten Wang, “dünyanın çok kutuplulaşmasının, uygarlıkların çoğulculuğunun ve uluslararası ilişkilerin demokratikleştirilmesinin, gelişen ülkelerin meşru çıkar ve haklarının güvence altına alınmasının” tüm bu ortak çabaların temel ilkesi olduğunu vurguladı.

SONUÇ BİLDİRGESİNDE YAPAY ZEKA VURGUSU

Toplantı sonunda BRICS ülkelerinin dışişleri bakanları imzasıyla 25 maddelik bir sonuç bildirgesi yayımlandı. Bildirgede Birleşmiş Milletler Şartı’na bağlılığın ve uluslararası kurumların rolünü sürdürmesi gerektiği vurgulanırken özellikle ülkelerin egemenliğine, bağımsızlığına ve seçtikleri kalkınma yoluyla demokratik kültürüne saygı duymanın yanısıra terörle mücadelede işbirliği maddeleri dikkat çekti. Oldukça kapsamlı olan maddeler arasında göze çarpan bir madde de ‘Yapay Zeka (YZ) işbirliği’ oldu. BRICS ülkelerinin iletişim teknolojileri ve YZ alanında işbirliğini derinleştireceği vurgulandı.