23 Aralık 2024 Pazartesi
İstanbul
  • Şırnak
  • Çanakkale
  • Çankırı
  • Şanlıurfa
  • Çorum
  • İstanbul
  • İzmir
  • Ağrı
  • Adıyaman
  • Adana
  • Afyon
  • Aksaray
  • Amasya
  • Ankara
  • Antalya
  • Ardahan
  • Artvin
  • Aydın
  • Balıkesir
  • Bartın
  • Batman
  • Bayburt
  • Bilecik
  • Bingöl
  • Bitlis
  • Bolu
  • Burdur
  • Bursa
  • Düzce
  • Denizli
  • Diyarbakır
  • Edirne
  • Elazığ
  • Erzincan
  • Erzurum
  • Eskişehir
  • Gümüşhane
  • Gaziantep
  • Giresun
  • Hakkari
  • Hatay
  • Iğdır
  • Isparta
  • Kırşehir
  • Kırıkkale
  • Kırklareli
  • Kütahya
  • Karabük
  • Karaman
  • Kars
  • Kastamonu
  • Kayseri
  • Kilis
  • Kmaraş
  • Kocaeli
  • Konya
  • Malatya
  • Manisa
  • Mardin
  • Mersin
  • Muş
  • Muğla
  • Nevşehir
  • Niğde
  • Ordu
  • Osmaniye
  • Rize
  • Sakarya
  • Samsun
  • Siirt
  • Sinop
  • Sivas
  • Tekirdağ
  • Tokat
  • Trabzon
  • Tunceli
  • Uşak
  • Van
  • Yalova
  • Yozgat
  • Zonguldak

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor!

BRICS'in Güney Afrika'da düzenlenen 15. Zirvesi birçok önemli olaya yer etti. Dr. Altay Atlı, BRICS hakkındaki soruları yanıtladı.

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor!
A+ A-

Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa 24 Ağustos'ta kendi ülkesinde düzenlenen BRICS zirvesinde İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Etiyopya ve Arjantin'i 2024 başlarında uluslararası topluluğa katılmaya davet etti.

Johannesburg'daki zirvede Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Jinping, genişlemenin grubun iş birliğine yeni bir ivme kazandıracağını belirterek BRICS ülkelerinin önemli bir küresel etkiye ve sorumluluğa sahip olduğunu vurguladı.

BRICS YENİ DÜNYANIN KAPISINI ARALIYOR!

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 1

BRICS'in Küresel Güney'in çıkarlarını dünya gündemine daha iyi taşıyabilecek, gelişmekte olan ülkelerden oluşan daha güçlü bir koalisyon oluşturmaya çalıştığı gözleniyor.

Johannesburg'daki zirve öncesi 40'tan fazla ülke BRICS'e katılmakla ilgilendiğini açıklarken, 23 ülke resmi olarak katılım başvurusunda bulundu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ramaphosa'ya genişleme konusundaki kararlılığından dolayı teşekkür etti. Putin, “Ekonomik bağlarımızın dolarsızlaştırılması yönündeki hedefli ve geri dönüşü olmayan süreç ivme kazanıyor” dedi.

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 2
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin

Dünya nüfusunun yüzde 40'ından fazlası halihazırda BRICS ülkelerinde yaşıyor. 2000’lerin başında BRICS ülkeleri küresel ekonomik üretimin (GSYH) yüzde 7,7'sini oluştururken, bu oran bugün yüzde 25’ten fazla. Yeni eklenecek üyelerle organizasyonun etkisinin artacağı ve söz konusu oranın yaklaşık yüzde 30’a çıkacağı hesaplanıyor.

Karşılaştırma olarak ABD, Kanada, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya'dan oluşan G7 ülkeleri halen küresel ekonomik üretimin yüzde 45'ini temsil ediyor. Fakat 20 yıl önce bu oran yüzde 65'ti.

Gelecek yıllarda ekonomik ağırlığın, esas olarak Çin ve Hindistan'ın büyümesi nedeniyle BRICS ülkeleri lehine değişmeye devam edeceği öngörülüyor. IMF tahminlerine göre Hindistan, gelecek 10 yılda Almanya ve Japonya'yı geçerek dünyanın üçüncü büyük ekonomisi olacak.

DOLAR HEGOMONYASINA KARŞI 'ORTAK PARA BİRİMİ' ÖNERİSİ

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 4

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula Silva Johannesburg'daki BRICS zirvesinde, üye ülkelere, dolar kuru dalgalanmalarına karşı kırılganlıklarını azaltmanın bir yolu olarak birbirleri arasındaki ticaret ve yatırım için ortak bir para birimi oluşturma çağrısında bulundu.

Lula, zirvenin açılış genel oturumunda BRICS para biriminin üye ülkeler arasında "ödeme seçeneklerini artırdığını ve kırılganlıkları azalttığını" söyledi.

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 5
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula Silva

Yetkililer ve ekonomistler ise Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika arasındaki ekonomik, siyasi ve coğrafi eşitsizlikler göz önüne alındığında böyle bir projenin içerdiği zorluklara dikkati çekti.

BRICS ülkelerinin politika ve iş dünyasında farklı öncelikler belirledikleri ve Çin ile Hindistan'ın da önemli alanlarda rakip oldukları için tutarlı bir politika izlemekte zorlandıkları da biliniyor.

Güney Afrikalı yetkililer de zirvenin gündeminde BRICS para biriminin yer almadığını belirtmişti. Temmuz ayında Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar ise BRICS para birimine dair hiçbir fikrin olmadığını dile getirmiş ancak zirveye çıkmadan önce ulusal para birimleriyle ticareti artırmanın tartışılacağını söylemişti.

Putin de video bağlantısı aracılığıyla katıldığı toplantıda üye ülkeler arasındaki ticaretin dolardan ulusal para birimlerine kaydırılmasının tartışılacağını söyledi.

Çin ise bu fikir hakkında yorum yapmadı. Başkan Şi, zirvede "uluslararası mali ve parasal sistem reformunun" desteklenmesi konusunda konuştu.

DOLAR SALTANATI ÇÖKÜYOR!

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 8

BRICS liderleri, geçen yıl Amerikan Merkez Bankası Fed’in faiz oranlarını artırması ve Rusya-Ukrayna savaşıyla keskin bir şekilde güçlenen ve birçok ülke için dış borcun yanında ithalatı daha pahalı hale getiren dolar yerine ulusal para birimlerini daha fazla kullanmak istediklerini söyledi.

Rusya'nın geçen yıl yaptırımlar nedeniyle küresel finansal sistemlerden uzaklaştırılması, Batılı olmayan müttefiklerin dolardan uzaklaşacağı yönündeki spekülasyonları artırırken, BRICS zirvesinde doların küresel sistemdeki hakimiyeti masaya yatırıldı.

Putin zirvede yaptığı konuşmada, "Ekonomik bağlarımızın dolarsızlaştırılması yönündeki objektif, geri dönüşü olmayan süreç ivme kazanıyor" dedi.

BRICS‘in başta Çin ve Rusya olmak üzere mevcut üyelerinin ABD ve dolar karşıtlığı hariç halihazırda farklı çıkarlar peşinde olduğu iddia ediliyor.

BRICS ülkelerinin ortak para biriminden bahsederken, ekonomik farklılıklar nedeniyle, ortak bir serbest ticaret bölgesi bile oluşturamaması dikkati çekiyor.

Yüksek satın alma gücüne sahip ABD, ABD, Kanada, Almanya, İngiltere, Fransa gibi Batı pazarları Çin için BRICS ortaklarına kıyasla çok daha önemli olmaya devam ediyor.

KÜRESEL TİCARETTE DOLARIN BELİ BÜKÜLECEK

BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 11

Uluslararası ödeme hizmeti sağlayıcısı Swift'in verilerine göre Haziran 2023 itibarıyla dolar, uluslararası ticaret finansmanının yüzde 85'ini oluşturuyorken, Avro yüzde 5,9 ile ikinci sırada yer aldı. Avroyu yüzde 4,2 ile yuan takip etti.

Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) verilerine göre ise dolar, küresel döviz işlemlerinin neredeyse yüzde 90'ını oluşturuyor ve ülkelerin başka ülkelere borçlarının yaklaşık yarısı dolar cinsinden.

Bununla birlikte Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, doların resmi döviz rezervleri içindeki payı 2022'nin son çeyreğinde yüzde 58 ile 20 yılın en düşük seviyesine, döviz kuru değişimlerinden arındırıldığında ise yüzde 47'ye geriledi.

Doların küresel ticari ve finansal sistemlerindeki ağırlığı, ABD'ye sadece devasa açıklarını finanse etme ayrıcalığı vermekle kalmıyor, aynı zamanda bu ülkenin doları jeopolitik bir güç aracı olarak kullanmasını sağlıyor. Neredeyse hiçbir büyük banka, hiçbir uluslararası şirket ve hatta hiçbir gelişmiş ülke, ABD sermaye piyasalarından kopmayı göze alamıyor.

Dolar kullanımı Rusya'da azalıyor. Çin, Brezilya ve Rusya doların hakimiyetine kendi para birimleriyle karşı koymak isterken, Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Batı'nın Moskova’ya yaptırımlarının bir sonucu olarak Rusya’da yuanın en önemli ticari para birimi haline gelmesi dikkati çekiyor.

Boğaziçi ve Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Altay Atlı, dolar egemenliği hakkında şunları söyledi:

Yaptırım ekonomik enstrümanların karşı tarafa doğru bir siyasi, stratejik dış politika amacıyla kullanılması. Dolar giderek bu yaptırımlar için daha fazla kullanılıyor. Dolayısıyla doları ne kadar bağımlıysan o kadar kırılgan hale geliyorsun.
BRICS yeni dünyanın kapısını aralıyor! - Resim : 14
Dr. Altay Atlı

Atlı, Yeni Kalkınma Bankası (NBD)'nin çalışmalarının önemli olduğunu fakat süreç içerisinde bu kuvvetin daha da büyümesi gerektiğini ifade etti:

BRICS bünyesindeki Yeni Kalkınma Bankası (NDB) önümüzdeki dönem 10 milyar dolara kadar yeni kredi açacağını söyledi. Bunun en azından yüzde 30'unun da yerel para birimleriyle olacağını açıkladı. Yani yerel para birimlerinin daha fazla kullanılması. Bu zaten böyle, mesela Türkiye ile Çin arasında da bunu gördük. Yerel para birimlerinin kullanılmasının karşılıklı ticarette teşvik edilmesine yönelik anlaşmalar var. Yüzde 30'u yerel para birimlerinde olacak ama niye tamamı değil? Bütün bu çalışmalar veyahut girişimler hepsi tabii ki küresel ekonomik sistemin serbest piyasa dinamikleri içerisinde serbest piyasa dinamikleri üzerinden tanımlanan bir küresel kapitalizm içerisinde şekilleniyor.
Kaynak: AA
BRICS Brezilya Çin Xi Jinping Hindistan Rusya Vladimir Putin Putin Afrika ABD Dolar İran BRICS NEDİR? BRICS Zirvesi BRICS 2023 YENİ KALKINMA BANKASI AMERİKA GÜNEY AFRİKA