Bükülmez bir kadın
Şair, Yaşar Nezihe Bükülmez (1880- 1971), Aydınlık Dergisi’nin 1 Haziran 1923 sayısında yayınlanan "1 Mayıs" şiirini yazan kadın şairdir. ‘Yayınlanan İlk Türkçe şiir’ diye tarihi bir not düşülmüştür.
17 Ocak 1880’de, İstanbul Silivri kapı mahallesi, bugünkü adı "Hünkârbeğendi" olan sokakta dünyaya gelir. Babası, belediye kantarcısı sarhoş Kadri Efendi, annesi Tatar kökenli Kaya hanımdır. Babası annesinin ismini beğenmeyip sonradan "Eda" olarak değiştirecektir. Kaya/Eda Hanım’ın dünyaya getirdiği beş kız çocuğundan sadece Yaşar Nezihe hayatta kalacaktır.
Yaşar Nezihe henüz altı yaşındayken, annesi Kaya/Eda Hanım 25 yaşında vefat eder. 1 yıldır gizlice okula gittiği için, babası tarafından evden atılmakla tehdit edilmiş, okulu bırakmıştır (evden kovulduğu iddiası da vardır). 3 kez evlenir. Tek çocuğu yaşar, kendisini ona adar.
Şiir yazmaya heveslenir. 1895’ten itibaren "Mâlumat ve Terakki", "Nazikter" dergilerinde, Mazlume, Mahmure, Mehcure imzalarıyla yazar. Hanımlara mahsus gazete, Kadınlar Dünyası gibi yayın organlarında şiir ve inceleme yazıları yayınlanır. Naif ve sosyalist içerikli manzumeleri çok ilgi görür.
1924’de, babasından 50 kuruş maaş bağlanınca, çok düşük olan aylığı dönemin gazetelerine yazdığı protesto yazılarıyla kınar. Mürettipler grevini anlatan şiiri ve grev sırasında yaptığı konuşması nedeniyle soruşturma geçirir.
Şiirlerinde emek mücadelesini, ezilenlerin sorunlarını dile getirir. Bu sorunları kendi sorunu olarak görür. Desteğini hiç esirgemez. Amele Cemiyeti üyesidir. Şiirlerine el konulan ilk kadın şairdir.
17 yıl esirgeme derneğine, Hilâl-i ahmer'e iş işler. Şark eşya pazarında çalışır. Darpanede çalışır. Suni çiçek yapıp satar. Savaş yıllarında komşuların mektuplarını yazar. Soyadı Kanunu çıkınca yaşam mücadelesini, yaşadıklarını, yılgınlığa düşmeyişini, direncini esas alarak"Bükülmez"soyadını alır. 5 Kasım 1971’de vefat eder. Anısına saygıyla...
Ey işçi…
Bugün hür yaşamak hakkı seninken
patronlar o hakkı senin almışlar elinden.
sa’yınla edersin de “tufeyli”leri zengin
kalbinde niçin yok ona karşı yine bir kin?
rahat yaşıyor, işçi onun emrine münkâd;
lakin seni fakr etmede günden güne berbâd.
zenginlere pay verme, yazıktır emeğinden.
azm et de esaret bağı kopsun bileğinden.
sen boynunu kaldır ki onun boynu bükülsün.
bir parça da evlatlarının çehresi gülsün.
Ey işçi…
mayıs birde bu birleşme gününde
bişüphe bugün kalmadı bir mani önünde…
Yaşar Nezihe
