Bulgaristan’daki Türk gençlerini diskotek kültüründen koruduk

Bu hafta TRT sanatçısı İbrahim Can ile birlikte, Balkanların en sevilen Türk Halk Müziği sanatçısı Faruk Yılmaz ile söyleşimizi Balkanlarda verdiği konserler ve çıkardığı albümler üzerine sürdürüyoruz. Faruk Yılmaz üstadın Bulgaristan’da yaşadıklarını ve derlediği “Yaşa Kemal Paşa” türküsünün hikayesini gelin birlikte dinleyelim.

• Bulgaristan konserlerinin masraflarını kim karşıladı?

Bulgar yetkilileri karşılıyordu. Ben para almıyordum. Ayda iki kere, üç kere gidiyordum. Trakya’dan da işlerimi devam ettiriyordum tabi. Ve bu vesileyle 2005 yılında, oranın türkülerinden oluşan “Güldaniyem” adlı bir albüm yaptım.  “Çalınsın Davullarım”, “Rumeli dilberi” bu türküleri de yaptım.

HÜSEYİN YALTIRIK’IN ÇOK HİZMETİ OLDU

• Daha sonra çalışmalarınız nasıl ilerledi?

‘89 sonrası Hüseyin Yaltırık, Kırklareli Ticaret Lisesine öğretmen olarak atandı. Hüseyin Yaltırık ile derleme çalışmalarına başladık. Çok hevesli, gönül dostu bir adamdır. Onun da annesi, babası, Kavala, Bulgaristan, Selanik bölgesinden gelme. Yaltırık, Bektaşi kültürüne ve Rumeli türkülerine büyük hizmetler verdi. Hüseyin hocamıza teşekkürler ediyorum. Birlikte çok çalışmalarımız oldu.

BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN DESTEĞE ÇOK İHTİYACI VAR

• “Güldaniyem albümü” başarılı oldu mu?

“Güldaniyem” adlı albüm çıktıktan sonra Bulgaristan'da daha çok tanındım. O arada TRT'ye de gidiyordum. Bulgaristan’da seçimler vardı ve bu seçimlerde bizi yakından ilgilendiriyordu. Seçimlerde, köy köy gezdim, türküler, şarkılar okudum. Oradaki Türklerin bu çalışmaya, bu desteğe çok ihtiyaçları vardı.

• Bulgaristan’da hangi konserleri verdiniz?

Bulgaristan’da ilk konsere çıktığım yıl, bir festival vardı. O festivale gittim, beni sahneye aldılar. Vali Bulgar, Burgaz Belediye Başkanı Bulgar, ilçe belediye başkanlarının birçoğu Bulgar. Oysa bu şehirlerin sakinleri çoğunlukla Türk. Çıktım sahneye, Türkçe okuyordum, çünkü başka dilde türkü bilmiyorum. Bulgar valinin rahatsız olduğunu hissettim. Dedim ki “seneye gelirsem Bulgarca iki tane türkü okuyacağım burada”. Bir sene sonra yine davet ettiler, yine gittim, iki tane Bulgarca şarkı söyledim. Vali, kalktı ayakta alkışladı. Sonra bırakmadı beni, akşam yemek verdi. “Bizi birbirimize kaynaştırıcı oldun” dedi. Ben 30 sene Balkanlarda, Makedonya’da türkü söylemeye devam ettim. “Yaşa Kemal Paşa” türküsünü, oralardan derledim. Buna benzer türküler getirdim.

RUMELİ TV’DEKİ TÜRKÜ PROGRAMLARI

• Sizin televizyondaki türkü programlarınız nasıl başladı?

Eskişehir'de yine bir göçmen gecesine davetli olarak gitmiştim. Ben, Rüstem Avcı, Sabriye Sayın, Soner Özbilen birlikte sahne aldık. Kemal Paşa türküsünü okuyacağım. Kulakları çınlasın Naci Hoca ile notalar çalışıyorduk. O ara içeriye bir adam girdi, başladılar kameraya çekmeye. Tam da türküyü prova ediyorduk, “Niye çekiyorsunuz, kime sordunuz” demeye kalmadan, kartını uzattı. Ve “biz Rumeli TV’deniz” dedi. Bu kişi şu anda benim patronum, ilk orada tanıştık. Sahne sırası bana geldi. Her masaya bayrak dağıtmışlar ben geleceğim diye. Kemal Paşa’yı okurken her taraf gelincik tarlası gibi oldu, kırmızı bayraklarımızla. Yıl 2008…

Konserden sonra, aradan bir ay geçti geçmedi Rumeli TV patronu Atilla Baykal beni aradı. “Faruk bey sizinle görüşebilir miyiz, birlikte çalışabilir miyiz?” dedi. “Tamam” dedim. Atilla Bey'in bir ofisi vardır. Su Sporları Federasyon başkanlığı yapmış birisiydi. Yerine gittim. Üç odalı bir daireydi. Odanın birisine yeni Rumeli TV'yi kurmuşlar, bilgisayardan yayın yapıyorlardı. Hiçbir şeyleri yok. Bir tane kameraları vardı, köylere gönderiyorlar, çekim yapıyorlardı. CD’den yayına veriyorlardı, basıyorlar türküleri üstüne. Rumeli TV kurulmuş, herkes izliyor. Onlar o zaman üç ortaklıydı. Ali hoca da yanımda. Dedim, “Ali hocam gel bir bakalım burada canlı yayın yapacak bir oda var mı?” Girdik içeri. “Bize bir oda, iki tane dinleme hoparlörü, bir tane küçük mikser, 6-7 parça mikrofon gerekli. Kameraları da kurun. Haftaya pazartesi, salı günü canlı yayına başlayacağız.” dedim. Oraya sedir ve kilimler koydular. Bir canlı yayın çıkışı yaptık. Balkan camiası yıkıldı o gece. Yağmur gibi mesajlar geliyordu.

YAŞA KEMAL PAŞA TÜRKÜSÜ’NÜN HİKAYESİ

• Kemal Paşa'nın kaynak kişisi siz miydiniz?

Kaynak kişisi benim. Bu türküyü ayrıca Hüseyin Yaltırık hoca ve Yücel Paşmakçı da derlemiştir. Onlar daha farklı versiyonunu yazdı. Ama hikayesinde birleşiyoruz.

• Hikayesini anlatabilir misiniz?

Kemal Paşa türküsü tamamen Mustafa Kemal Atatürk için yakılmış bir türküdür. Türkiye’de kurtuluş hareketini başlattığında, Kemal Paşa ismi Balkanlarda gümbürdemeye başlamış. Hatta o dönem Kemal Paşa’nın ismini kim anıyorsa yakalayıp, basıyorlar sopayı. Ağzınıza alamazsınız, “Kemal Paşa diye birisi yok” diyorlar ve itiraz edeni dövüyorlardı. O türkü halk tarafından yakılıyor, “Yaşa Kemal Paşa” diye. 

• “Yaşa Kemal Paşa” türküsünü daha önce Aydınlık’ta Yücel Paşmakçı üstadımızdan yayınlamıştık.

Bendeki şiirli, çok güzeldir. Şu anda da benim versiyon çok tutuldu. Çünkü TRT’de benim verdiğim gibi okumaya başladılar.

• Derlemesini de siz mi yaptınız?

Okuduğum tarzın derlemesini ben yaptım. Bulgaristan'da bu türkünün izlerini buldum.

• Kemal Paşa türküsünün hikayesine devam edelim mi?

Kavala limanından kalkan Sakarya gemisi vardır. O gemi mübadele döneminde göçmenleri almaya gider. Oradaki dedeler mercimek çuvallarının, kavanozların içlerine silahlarını koyup saklamışlar. Göçmenler gemiye biniyorlar. Gemi hareket ettiğinde herkes kavanozlardan, çuvallardan silahları çıkarıp, silah atarak daha önce yakılan, “Yaşa Kemal Paşa” türküsünü söylemeye başlıyor. Onlar bizim dedelerimiz. Türkünün değeri de gemide ortaya çıkıyor.

Samsun’da birçok Kavala göçmeni vardır. Kutlu kenttir. Ben oraya iki kez konsere gittim.  Orada müthiş bir Kavala kültürü, yani Batı Trakya göçmenlerinin kültürü vardır. Müthiş oyunları vardır. Orada hala zurnacılar var. Benim okuduğum orijinal türküler var, orada çalar, oynarlar.

 KARADENİZ’DEKİ KAVALALILAR

İ. Can: Bizim orada ünlü kemençeci Picoğlu Osman'ın “Trabzon'dan çıktım uzun yazılar” havası ile Kemal Paşa türküsü birbirine çok benzer. Demek ki oradan etkilenmiş.

Mesela “Takoş” türküsü vardır, “Çıksana Takoş’um Balkona Seni Göreyim, Göreyim Bre Takoş’um” diye. Mesela bu türkü, Takoş, Yunan kızının bir ismi. Kırklareli türküsü olarak geçer. Arif Şentürk agamız okumuştur mekânı cennet olsun. Kırklareli’nde zurnacılardan alınan bir türküdür. Ama Kutlukent’te orijinalini de bulabilirsiniz. Çünkü Kutlukent’ten gelen birçok yaşlı insanımız kültürlerini de getirdiler oraya, aynı oyunlar devam ediyor.

Televizyon çalışmalarıma devam ettim. Rumeli TV’de “Balkan Havası” programını geliştirdim. Kamerayla Bulgaristan'ı köy köy dolaşmaya başladım. Ekibimiz üç kişi, Ali Küçükdemirci Hoca bağlama, ben solist ve spiker, bir de kameraman kardeşim. Yurt dışına fazla kişi götüremiyorduk. Nereden baksan 60'ın üzerinde program çektik. Balkan insanlarımızın ayağına gidip onların yaşamlarını yansıtıyorduk.

• Bu hangi dönemdi?

1989'dan sonraki dönem. Oradan çok türkü getirdim. Hepsi albümlerimde var.

BULGARLARDAN ÇOK KIZ ALIP VERMİŞİZ

• Bulgar -Türk kız, oğlan arasındaki ilişkileri, aşkları, hikayelerini anlatan türküler var mı?

Var tabi. Bulgarlar bizden kız almış, biz de onlardan almışız.

Anlatmak istediğim şuydu, Bulgaristan'daki Türk çocuklarının diskotek kültüründen kurtulması için bayağı mücadele verdik. Ankara'dan canlı yayınlar yaptım TRT'de. Onların türkülerini, onlara okudum. Çok şükür o bölgelere bakıyorum şimdi, o çocuklar derlediğim türkülerle, halaylarla beraber. Düğünler kuruluyor, o yörük şalvarları giyiliyor, telli pullu gelinler, türkülerle oynuyorlar. Bütün bunları karşılık beklemeden yaptım.