Büyük Tiyatro tarihi bir gün yaşadı: '28 Ocak 1961'

"Genç Türk sanatkârları, sahne sanatlarının en gücü olan baleyi, çok kolay bir işmiş gibi, gelenekleri, geçmişi varmış gibi bir ustalıkla çıkardılar karşımıza. COPPELIA'yı seyredenlerden birçoğu İngiliz idi. İngilizler de, öteki yabancılar da bu balenin, Avrupa'nın, Amerika'nın her herhangi bir sahnesinde seyredildiği zaman bile, ilk bale olarak düşünülmeyeceğini söylüyorlardı. Oysa Türk balesinin geçmişi çok kısa. Yeşilköy'de kurulan bir okul. Burada yetişen öğrencilerin bu kadar kısa zamanda böylesine bir gelişme göstermeleri sahiden heyecanlı, mutlu bir olay.

COPPELIA balesinde tüy gibi bir genç kız var, Binay Okurer. Bu genç kızın ayaklarıyla insan topraktan havaya, havadan başka dünyalara uçuyor, iyiliğe, doğruluğa, güzelliğe ulaştığını sanıyor. Sonra öteki sanatkârlar. Ayrı ayrı ve bütün olarak gösterdikleri bu başarıya, bu ustalığa varmak için nasıl çalıştılar kim bilir. Bu tüy hafifliği, bu rüya güzelliği ancak saatlerce çalışarak, terleyerek, yorularak elde edilebiliyor. Çalışmak, emek, alın teri insana bütün duvarları aştırıyor. Batı'ya yaklaşmanın tek yolu bu. Genç balerinlerin çabasını, her alanda gösterdiğimiz zaman, birçok COPPELIA'lar yaratabiliriz."

Müşerref Hekimoğlu - 1 Şubat 1961

"Pek ilerlemiş bir millet sayılmayız henüz. Fakat bazen birtakım çatık kaşlı meselelerden başımızı kaldırıp sanat alanına baktık mı ne kadar ileri gittiğimizi görüp şaşırıveriyoruz.

COPPELIA'nın, on üç yıllık bir savaşın sonucu olması, başarının tinsel yönü. Türk bale tarihinin baş sayfasına adını yazdıracak olan Dame Ninette de Valois'nın 1947 yılının Mayıs ayında İstanbul'a gelişiyle başlayan bir sanat savaşı bu..."

Erol Aksoy - 2 Şubat 1961- Tercüman

"Henüz çok genç olan Türk balesinin kendilerine has ve çok değişik kabiliyetlerine uygun bir repertuvar seçeceklerini ümit ediyoruz. Bu şekilde kendi şahsi ve sihirli tarzlarında ilerlemeye devam edecekler."

Molly Lake - 1961 ( Konservatuvar eğitmeni)

"Şimdiye kadar hep Operamızın Bale Gurubu olarak çalışan gençlerimiz, 28 Ocak 1961 Cumartesi günü özgürlüğüne kavuştu. Leo Delibe'nin müziği üzerine kurulan COPPELIA balesiyle varlığını gösterdi. Türk balesi yerli yabancı, salon dolusu seyircisini hayran bırakan bir başarıya ulaştı. Bu hayaline bile zor inanacağımız bir gerçektir. Bu, ciddilikle, sorumlulukla, bilgili eğitim ve yönetimle çalışmanın bir armağanıdır. Çocuklarımızı ne kadar övsek azdır."

Yeni Gün - 1 Şubat 1961

"28 Ocak 1961 gecesi Büyük Tiyatro'da genç sanatçılarımızın verdiği kesiksiz COPPELIA temsilinde ulaştıkları başarı birçoklarına masal gibi inanılmaz gözüktü. Bu, gerçeğin ta kendisiydi ve bu gerçeğe varmak için ilerisini gören bir yaratıcı kadının (Türk balesinin kurucusu Dame Ninette de Valois) istem gücü, bükülmez inancı, genç Türk sanatçılarının yetenekleriyle birleşmiş, bilgi, emek, düzen bağı elele vermiş, bu inanılmaz sonuca ulaşılmış."

Metin Ant - 2 Şubat 1961 (Ulus)

Elimizde bir kitap olabilecek kadar çok, tarihe ışık tutan, dönemin basınından, Türk bale tarihi için en önemli olayından biri olan COPPELIA balesinin ilk sahnelenişinin yansımalarından kısa bir özet... Miss Ailna Phillips'in sahneye koyduğu eserde ilk prima balerinimiz Binay Okurer, Evinç Gürkoç "Swanilda"; Ferit Akın, Cantürk Sakarya "Franz"; Nurtekin Odabaşı "Dr. Coppelius", Tenasüp Onat, Shirley Subaşı "Şafak Dansı"; Güzide Noyan "Dua Dansı"; Güneş Gürdal "Coppelia" rollerinde dönüşümlü oynamışlardı. Ulvi Cemal Erkin'de orkestrayı yönetmişti.

53 yıl sonra 15 Mart 2014 tarihinde, Ankara Devlet Opera ve Balesi, COPPELIA balesini repertuvarına alıyor. Bu kez "Swanilda" rolünde Özge Başaran Onuk, "Franz" rolünde Burak Kayıhan, "Coppelius" rolünde ise Hakan Odabaşı oynayacaklar. Bu zaman diliminde İstanbul-İzmir-Ankara Devlet Baleleri de, bizlerde anlamlı bir yeri olan COPPELIA balesini tekrarlamışlardı. İlerde bu baleyle ilgili daha detaylı bilgi vereceğim.

Düzeltme ve özür:

Geçen haftaki "Uyuyan Güzel" yazımda, "Koreografi Düzenleme Armağan Davran - Volkan Kıran" yazmıştım. Volkan Ersoy olmalıydı.

Deniz Olgay Yamanus