C-130 uçakları yangın söndürmede kullanılabilir mi?
Türk Hava Kuvvetlerinde 6 adet C-130E ile 19 uçağımız bulunuyor. Ülkemizin yeni bir savaş tehdidi altında olduğu bugünlerde, bu uçakların kullanılması gereklidir, zorunludur. 2. Hava İkmal Bakım Merkez Komutanlığı, CL-215 uçaklarının da bakımlarını yapacak seviyededir.
Vatan savunmasının asli ve değişmez unsuru Türk Silahlı Kuvvetleridir. Türk Milleti MÖ 209 yılından beri bu kuvveti hep baş tacı etmiş ve onunla iç ve dış güçlere karşı başı hep dik durmuştur. Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk “İstikbal Göklerdedir” veciz sözü ile geleceğinin savaşlarında Hava Kuvvetlerinin önemini çok güzel vurgulamıştır.
Vatanımız yeni bir savaş tehdidi altındadır. Bu yeşil vatanımızı yakmaya yönelik tehdidin bertaraf edilmesinde Havadan müdahale çok büyük önem arz etmektedir.
Günümüzde orman yangınlarında uçaklar ve helikopterler birlikte kullanılmaktadır. Tek başına ne helikopter ne de uçak orman yangınında başarılı olamamaktadır. Bu nedenle ülkeler orman yangınlarında uçak ve helikopterleri müştereken kullanmaktadırlar.
ABD Orman Servisinin askeri hava tankerlerinin yaz aylarında yangın uçağı olarak kullanılması için istekte bulunması ile ABD merkezli FMC Corporation şirketi tarafından bir çalışma başlatılmıştır. Bu gelişmeleri takip eden Türk Hava Kuvvetleri de Kayseri’de konuşlu 2'nci Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı (2.HİBMK) vasıtasıyla 1998 yılında Türk C-130 uçaklarının yangın söndürmede kullanılabilmesi için bir çalışma başlatılmıştır.
2. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı geniş gövdeli askeri uçakların fabrika seviyesi bakım ve onarımında oldukça mesafe kat etmiş ve özellikle C-130 ve C-160 uçaklarının fabrika seviyesi bakımlarında dünya çapında bir üne kavuşmuştur. 2 .HİBMK, C-130 uçaklarını üreten Lockheed Martin firması tarafından, 2008 yılında dünya çapında “C-130 Uçakları Yetkili Uçak Bakım Tesisi” olarak sertifiye edilmiştir. Özellikle Ortadoğu'da görev yapan ABD ve NATO ülkelerine ait C-130 uçaklarına döner sermaye kanalıyla her türlü bakım ve servis hizmetleri verebilmektedir.
C-130 B UÇAKLARININ YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILMASI
C-130 uçaklarının hızlı bir şekilde su tankerine dönüşebilmesi için modüler su tankı tasarımı, su boşaltma mekanizmaları gibi aksamların geliştirilmesi faaliyetleri, 1970’te başlamış, 1971 yılında ilk kez test uçuşları gerçekleştirilmiştir. Uçaklara toplamda 11.000 litre yangın söndürme suyu/sıvısı (retardant) taşıma kapasitesi kazandırılmıştır. MAFFS adı verilen bu sistem ile sıvının tamamını ihtiyaç halinde 5 saniyede yangın alanına boşaltma kabiliyetine sahip bir sistemdir.(*)
1998 yılında TC Çevre ve Orman Bakanlığı ile Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı arasında yapılan protokol ile 6 adet C-130B askeri nakliye uçağının, yangınlara müdahale edebilmesi için gerekli sistemin tedarik edilmesi planlanmıştır. Bir kit yurt dışından tedarik edilmiş 5 kit de Kayseri’de konuşlu 2. HİBMK'nin tersine mühendislik (re-enginering) imkan kabiliyeti ile yurt içinde imal edilmiş ve kullanıma verilmiştir. Toplamda 6 adet C-130B uçağı, 1998’den itibaren 1999 depreminde ve sonrasında büyük TÜPRAŞ yangını başta olmak üzere birçok kritik yangına müdahale edilmiştir.
Ancak 2012 yılında ABD’de yaşanan bir kazada MAFFS sistemi, uçakların kanat kirişlerini zayıflatarak uçağın kanatlarının kırılmasına ve düşmesine neden olduğu gerekçesiyle servis dışı bırakılmıştır. Üretici firma tarafından yapılan incelemede merkez kanadının dış kanada bağlayan “Rain Bow Fitting” malzemesinin kaza kırıma neden olduğu tespit edilmiştir. Üretici firma tarafından yayımlanan servis bülteninde uçakların uçuşları tüm kontroller tamamlanıncaya kadar durdurulmuştur. Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki C-130 uçaklarında yapılan kontrollerde, çatlak tespit edilen 2 uçak 2. HİBMK'nin imkan ve kabiliyetiyle faal edilmiştir.
C-130 uçaklarının yangın söndürme faaliyetleri esnasında, yapısal açıdan zarar gördükleri tespit edilmiş olsa da aynı uçaklar harekât bölgelerine alçak irtifalardan silah, teçhizat ve ağır malzeme atmakta, 90 kişiden fazla paraşütçüyü alçak irtifada atma/atlatma görevleri yapmaktadır. Suudi Arabistan’ın bakım yapmakta zorlanması nedeniyle Türk Hava Kuvvetlerine hediye ettiği oldukça yeni sayılabilen 6 adet C-130E ile 19 uçağımız bulunmaktadır.
Bu uçaklar ihtiyaç duyulduğunda rahatlıkla yangınlarda kullanılabilir. Yukarıda arz ettiğim envanterdeki 19 uçaktan 2'sinde rastlanılan “Rainbow Fitting” çatlağının yangına müdahale ile değil normal yıpranma ile oluşabileceği düşünülmektedir. Yukarıda da arz edildiği gibi “Rainbow Fitting” kontrolleri daha sık yapılarak bu uçaklar emniyetle yangın söndürmede kullanılabilir. Ülkemizin yeni bir savaş tehdidi altında olduğu bugünlerde, bu savaşa karşı kullanılabilecek etkin silahlardan biri olan C-130 uçaklarının kullanılması gereklidir, zorunludur. Vakit geçirmeksizin bu konuda Hava kuvvetleri ile Orman Bakanlığımız iş birliği yapmalıdır.
2. Hava İkmal Bakım Merkez Komutanlığı mevcut imkân ve kabiliyetleriyle THK envanterindeki CL-215 serisi uçakların fabrika seviyesi bakımlarını yapacak seviyededir. Orman yangınlarının söndürülmesi ulusal bir görevdir. Mesai mefhumu tanımayan yedi gün yirmi dört saat görev yapma imkân ve kabiliyeti olan Türk Hava Kuvvetlerine görev verilmesi durumunda bu uçakların da fabrika seviyesi bakım ve onarımlarını kısa sürede yapılabilecektir. Vakit geçirmeden Orman Bakanlığı, Türk Hava Kurumu ve Hava Kuvvetleri arasında bu konuda da işbirliğine gidilmelidir.
Sonuç olarak ülkemiz yeni tip bir savaşla karşı karşıyadır ve bu savaşla da devletimizin tüm kurumlarının güçleri ve yeteneklerini birleştirerek mücadele edilmelidir.
Yangınla mücadele tıpkı sınırlarımız korumak gibi milli bir görev olup devletin kadrolu uçak pilot ve çalışanları ile yürütülmelidir. Yeşil vatanın savunulması ihale edilmemelidir.
Kaynakça: S&H Dergisi 86, Kublai Han (Twitter)*, SavunmaSanayiST.com
