‘CAATSA’nın modası geçti’

ABD'nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey TRT Haber'e konuştu. Geçen hafta Washington'da düzenlenen Türkiye-ABD Stratejik Mekanizma toplantılarına da katılan Jeffrey, önemli mesajlar verdi. Her iki tarafın da birçok konuda işbirliği yapma isteği olduğunu söyleyen Jeffrey, özetle şunları söyledi:

‘TÜRKİYE F-35’E DÖNMELİ’

“CAATSA yaptırımları dediğimiz yaptırımlar zaten modası geçmiş durumda. 100 senatörün 99'unun Başkan Trump'ı Vladimir Putin ile çok sıcak ilişkileri nedeniyle eleştirmesi yönündeki bir oylamanın sonucu çıkarılan bir yasaydı. Türkiye ile alakası yoktu. Ama çıkardıkları yasa S-400 alımı sebebiyle Türkiye’yi de bağladı. Türkiye'nin S-400 satın almasının stratejik bir önemi yok, Türkiye'ye Rus silah akışı yok. Sorun yok. S-400'ler açıksa ve F-35'iniz varsa teknik sorun vardır, bunu askeri yetkililere anlattık. Benim inancım bu konuda ilerlememiz gerektiğidir. Eğer Türkiye F-35 almak istiyorsa bu İttifak için iyidir, Türkiye için iyidir, ABD için iyidir. S-400 meselesini halletmenin bir yolunu bulabiliriz. Şimdi; bu Jim Jeffrey'nin görüşü, ABD'nin görüşü olduğunu söyleyemem. Ama Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Victoria Nuland'ın Türkiye'de olası bir F-35 seçeneğinden bahsederken herkesi şaşırtacak kadar iyimser olduğunu fark ettim. S-400 sistemi hiç devreye alınmadı. Kapatılması durumunda F-35'ten elde edebileceğiniz istihbarat üzerinde hiçbir etkisi olmayacaktır. Diplomatik veya siyasi bir önemi yoktur. Sonuçta Rusya dünyanın her yerinde silah satmıyor. Ukrayna'nın Türk silahlarıyla birlikte yok ettiği Rus silahlarının yerine geçecek kadar silah yapmakta zorlanıyor Ruslar. Yani artık bu (F-35) bir sorun değil, olmamalı.

‘SURİYE’DE TERCİHİMİZ TÜRKİYE’

“ABD'nin Suriye stratejisinin, Türkiye'nin Suriye stratejisinin pek çok unsuru var çünkü Suriye'de çok tehlikeli, sorunlu aktörler var. Dediğiniz gibi PKK var, El Nusra grubu var. DEAŞ var. Ruslar var. İranlılar ve bunun gibi İran taşeronları var. Çok karmaşık bir ortam. Türkiye 2019 Barış Pınarı Harekatı'nda Suriye’nin kuzeydoğusuna ilerleyişi sonrasında Ekim 2019'dan beri yürürlükte olan bir anlaşmamız var. Ve sanırım, Türkiye'nin PKK’nın kolu Suriye Demokratik Güçleri'ne ilişkin gerçek güvenlik endişelerini hafifletmenin, orada faaliyet gösterme konusundaki endişelerimizi hafifletmenin bir yolunu bulabiliriz, çünkü çok sayıda düşmanımız var. Suriye'de birçok güvenlik sorunumuz var. Bu konularla ilgili çalışmak için tercih edilen ortak Türkiye.

ORTADOĞU’NUN HİKAYESİ

“Ortadoğu'nun hikayesi şu; Ortadoğu dünya petrolünün neredeyse yüzde 50'sine, dünya doğalgazının yüzde 40'ına sahiptir. Dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 40'ından biraz daha azını ve doğal gazın yaklaşık yüzde 18'ini ihraç etmektedir. Konteyner trafiğinin 1/3'ü Süveyş Kanalı'ndan, uluslararası petrolün ise yüzde 25'i Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. O bölgede kaç tane ülke var? 5 mi 6, 7 mi? Bunlardan ikisi nükleer silah geliştirdi. Bir diğeri ise ne yazık ki eşiğinde, İran. Suriye, Irak ve Libya gibi diğerleri de denedi ve kimyasal silah programları ile. Bu bölgeden çıkan terör gruplarını düşünün. Bu bölge gözümüzü geri çevirebileceğimiz bir bölge değil ve dediğiniz gibi bunu her yapmaya çalıştığımızda kendimizi yine orada buluyoruz.

DOĞU AKDENİZ’DE ABD ROL ALMALI

“Bence Doğu Akdeniz doğalgaz seçenekleri de dahil olmak üzere İsrail, Mısır ve Ürdün'den gelenler de bir işbirliği alanı, ancak bu iki şeyi gerektiriyor. Her şeyden önce, ABD'nin gerçekten bir rol oynamasını gerektiriyor. Bildiğiniz gibi artık Türkiye'nin sıvı doğalgaz tedarikçisiyiz. Türkiye diğer ülkelere göre çok daha iyi çeşitliliğe sahip, doğalgaz tedarikinde ve bundan faydalanan biziz. İkinci olarak, bahsettiğim alanları düşünmemiz gerekiyor. Doğu Akdeniz’de kriz yaşanıyor, Irak’ta kriz yaşanıyor, Kafkasya’da sık sık kriz yaşanıyor. Buralar, Türkiye'nin avantajına uzun vadeli kalkınmanın ve uzun vadeli iş yatırımlarının sağlanması için jeopolitik sakinleşme gerektiren alanlar. Dolayısıyla enerji dosyasının ilerlemesi için güvenlik dosyası üzerinde birlikte çalışabilmemiz çok önemli.

ABD İÇİN TÜRKİYE’NİN ÖNEMİ

“Her şeyden önce, sanki biz bir futbol takımıyız, bazı kötü futbol takımlarına karşı bir ligde oynuyoruz ve biliyorsunuz, formalarımızın parasını ödeyerek bize destek olacak şirketler arıyoruz, ticaretimizde ve benzeri konularda bize yardımcı oluyorlar. Biz Amerika, şimdiki uluslararası düzenden yararlanıyoruz. Türkiye faydalanıyor. Bu sayede dünyanın 15'inci ve 20'nci büyük ekonomisi arasında bir yere geldi. 80 yıldır başka bir ülkenin saldırısına uğramadı. Dolayısıyla bu ortak küresel sistemden hepimizin yararlandığının ve şu an bunun tehdit altında olduğunun farkına varmak çok ama çok önemli. Soğuk Savaş'ta bile Sovyetlerin ve Komünist Çinlilerin bir ideolojisi, dünya için bir planı vardı. Marks'tan geliyordu. Biz reddettik, Türkiye reddetti, çoğu ülke reddetti ama itiraf etmeliyim ki onların bir vizyonu vardı. Bugün ise Rusların ve Çinlilerin kendi bencil çıkarlarını ilerletmek için herhangi bir vizyonu yıkmaktan başka bir vizyonu yok. Sorun da bu. Askeri baskı veya Çin'e verilen ekonomik rüşvetler dışında masaya koyacakları hiçbir şey yok.”