‘Çay Kanunu acilen çıkartılmalı'

Doğu Karadeniz illerinde yaş çay sezonu önümüzdeki günlerde başlayacak. Yüksek enflasyon ve gübre, yakıt gibi girdilerin geçen yıla oranla 2-3 katı oranlarda artması üreticiyi kara kara düşündürüyor.

Aydınlık'a konuşan siyasi partilerin Rize il başkanları, çayda sorunların çözümü ve üreticinin mutlu olması için yıllardır konuşulan çay kanununun bir an önce çıkartılması gerektiğini belirtti. Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin’de 200 bin civarında çay üreticisinin beklediği haber geçen günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklandı. Rize-Artvin Havalimanı açılışında konuşan Erdoğan'ın yaptığı açıklamaya göre, 3 lira 87 kuruş olan yaş çay alım taban fiyatı 6 lira 70 kuruşa yükseltilirken, 13 kuruşluk destekleme fiyatı da 30 kuruşa çıkarıldı. Önümüzdeki günlerde başlayacak çay hasadı öncesi girdi fiyatlarındaki artış üreticiyi düşündürüyor. Siyasi partilerin Rize il başkanları açıklanan fiyata ilişkin düşüncelerini, çözüm önerileri ve taleplerini Aydınlık'a anlattı.

'İSTERSE 15 LİRA OLSUN'

Vatan Partisi Rize İl Başkanı Salih Öksüz, beklentilerinin 8 TL seviyesinde olduğunu vurguladı. Yıllardır konuşulan çay kanununun hala çıkarılmamasına dikkat çeken Öksüz, özel sektörün çok düşük fiyatlarla çay aldığını da hatırlattı. Öksüz şunları söyledi:

"Öncelikle Çay figürleri ile donatılan havalimanımız milletimize hayırlı olsun. İnşallah, yükselen Asya uygarlığına büyük hizmetleri olur. Tabi hem sevindik hem üzüldük. Açıklanan çay fiyatı yeterli değil, %73'lük artış enflasyonun üzerinde olabilir ama hayatın içine girdiğimizde giderleri toplarsak emeğimizin karşılığını almamış oluyoruz. Beklentimiz 8 lira seviyesindeydi.

"Fiyattan daha önemli olan ise, çay kanununun hala çıkarılmaması. Anlamakta zorluk çekiyoruz. Ne bekleniyor, planlanan nedir? Çay fiyatı isterse 15 lira olsun çayımızı verilen ücrette satamadığımız zaman ne anlamı kalıyor.

"Acilen kanuni düzenleme ile taban fiyattan aşağıya çay alımının yasaklanması ve ödemelerin 6 ay vadeden uzun olmaması sağlanmalı. Aksi halde özel sektör çayımızı 5 liradan alacak. Ve milyonlarca liralık emeğimiz iki üç kişinin cebine girecek. Buna izin verilemez. Halkını seven, ülkesini düşünen hiç kimse buna göz yumamaz."

SORUN BİR SAATTE ÇÖZÜLÜR

CHP Rize İl Başkanı Saltuk Deniz, açıklanan fiyatın kabul edilemez olduğunu söyledi. Girdi maliyetlerindeki artışlara dikkat çeken Deniz, yaş çay fiyatının en az 10 TL olması gerektiğini ifade etti. Sorunların çözümünde Çay Kanununu işaret eden Deniz şunları söyledi:

"Açıklanan fiyatı kabul etmiyoruz. Buna karşı da mücadelemizi sürdüreceğiz. Tarihsel sürece baktığımız zaman çay fiyatlarına gübre fiyatlarının üstünde zam yapılmış. 1 kilo çay satarak 1.5 kilo gübre satın alınırmış. Bu şekilde en basit oranlama yaptığımızda normalde çay fiyatının 10-12 TL olması lazımdı. Enflasyonun yüzde 110'larda olduğu bir yerde çaya yüzde 75 zam yapmak, insanlarla dalga geçmektir.

"Çay sorunu çok basit çözülür. Çay üreticisini korumak, çay tarımını kurtarmak açısından bakıyorsanız çay kanununu çıkartırsınız. Bizim önerdiğimiz ya da hükümetin önereceği, üreticiyi koruyan çay kanunu üzerinde konuşulur tartışılır, anlaşılır. Bu da bir saatlik iş.

"Tayyip Erdoğan 'yatırımlarla Rize'de göçü engelledik' dedi. Çay tarım bölgesinde yaşayan çay üreticisi çay toplamak için gelemiyor, para bulamıyor çünkü. Bu iş uzun vadede çay rekoltesinin düşmesine neden olur. Bu böyle devam ederse yarın öbür gün çay tarımı yok olur. Sayın Tayyip Erdoğan havaalanı açılışı için yapılan itibarı çay üreticilerine göstermemiştir. Açılış için yapılan harcamalarla çay üreticilerine 1 TL daha zam yapılabilirdi.

BÖLGENİN LOKOMOTİFİ ÇAYDIR

İyi Parti Rize İl Başkanı Ayşegül Özyanık bölgenin ekonomik lokomotifinin çay olduğunu hatırlattı. Özyanık, sorunların çözümü için bütün sektörü içine alacak şekilde çay kanunu düzenlenmesi gerektiğini vurguladı:

"Çay üretiminde en temel maliyetlerden olan gübrenin fiyatı artışının yüzde 200, nakliye için yakıt fiyat artışının yüzde 150-250 arasında, işçilik ücretlerindeki artışın yüzde 100 olduğu bir ekonomik ortamda yaş çay fiyatının 7 TL olarak açıklanması ciddi bir hayal kırıklığıdır. Ayrıca Çaykur’un kota uygulaması nedeniyle geçen sene açıklanan 4 TL fiyatın neredeyse yarısı fiyatına üreticilerimizin özel sektöre mahkum edildiğini biliyoruz. İktidarın ölümü gösterip bizleri sıtmaya razı etmesini alkışlayanlar elbette olacaktır. Çay üreticilerinin beklentisi ise yaş çay taban fiyatının en az 9 TL, destekleme priminin 1 TL olarak toplam 10 TL olmasıdır. İktidar kontrolündeki TÜİK’in binbir zahmetle belirlediği yüzde 70 enflasyon oranında artış kimseyi aldatmasın. Üretim maliyetleri ve temel mutfak masraflarıyla karşılaştırıldığında açıklanan fiyatın çay üreticilerimizin gerçek enflasyon karşısında ezdirilmesidir. Çay kanunu bizim bölgemiz için çok elzem. Bölgenin lokomotifi çay. Bütün sektörü içine alacak, bütün sorunlara çözüm bulacak şekilde bir çay kanunu düzenlenmesi gerekiyor."

MALİYETLERDE YÜZDE 300'Ü BULAN ARTIŞLAR

Saadet Partisi Rize İl Başkanı Muhammet Kaçar da açıklanan fiyatların düşük olduğunu belirtti. Girdilerdeki artışlara dikkat çeken Kaçar şunları söyledi:

"Baktığımıza açıklanan rakam bu enflasyonun üzerinde. Ancak realitede baktığımız zaman enflasyonun, açıklananın çok çok üzerinde olduğunu görüyoruz. Gübrede yaklaşık yüzde 300'e yakın bir artış var. Akaryakıt nakliye ücretlerinde de geçen yıla göre yüzde 300'ü bulan bir artış var. İşçi maliyetlerinde de yüzde 200'ü aşan bir işçilik maliyeti olacağını düşünüyoruz. Bütün bunları değerlendirdiğimizde fiyatın olması gerekenden oldukça aşağıda olduğunu düşünüyoruz. Geçmişte çaydan gelen gelirle insanlar ev, araba alırlar, düğünlerini yaparlarmış. Bunlar şimdi hayal oldu. Şu anda ürün karşılığında elde edilen parayla sadece iaşelerimizi karşılamamız söz konusu.

"İnsanlar sezon başladıktan sonra uygulanan kota nedeniyle, ürününü bu fiyattan dahi satamamakta. Geçen senelere de baktığımızda bu kaygıyı taşıyoruz. Açıklanan rakamın altına da düşme durumu söz konusu. Geçen yıl desteklemeyle birlikte yaş çay fiyatı 4 TL olarak açıklandı. Özelde yaklaşık yüzde 40 altında çay alımları söz konusuydu. Çay kanunu çıkartılması için, 20 yıldır iktidarda olan hükümetin önünde hiçbir engel yoktur. Ancak sadece kısa vadede milletin desteğini alabilmek için bunu umut olarak kullanmakta, ancak bir türlü kanun çıkartılamamaktadır. Kanun çıkartıldığında bir düzen getirilip şu anda çok düşük görmüş olduğumuz fiyatın altında satmama yönünde büyük bir katkısı olacağını düşünüyoruz. Çay kanununun bir an önce çıkartılması zorunludur. Çayın tanıtımı, pazarlanması konusunda ciddi emekler sarf edilmesi gerekiyor. Çaya getirilen kotayı kabul etmemiz mümkün değil. Haksız, usulsüz şekilde ithalatın önüne geçilmesi gerekiyor."