Çelikhanlı tütün üreticisi Erdoğan’a seslendi: Bırakın ürünümüzü satalım

TEKEL’in kapatılması ve piyasadan çekilmesiyle alt üst olan tütün, yabancı sigara tekelleriyle, PKK’nın kaçak sigara ağlarının eline düştü. Tütünde tekrar devlet elini göstermek üzere yasa düzenlendi, 2017’den beri süren çalışmalarda sona gelindi ve 1 Ocak 2022’de yasa yürürlüğe girdi. İlk tütün alımı ise, bu tarihten önce, 14 Aralık 2021 tarihinde yapıldı. Adıyaman’ın tütünüyle ünlü Çelikhan ilçesinde törenle yapılan alımda, TBMM Milli Savunma Komisyonu Başkanı ve Adıyaman Milletvekili Ahmet Aydın da vardı. Aydın, burada yaptığı konuşmada, TEKEL günlerine atıfta bulundu ve ABD’den paraşütle indirilen Kemal Derviş’in özelleştirmedeki payını hatırlattı: “Hepimiz Tekelin özelleşmesinin Kemal Derviş yasalarıyla olduğunu biliyoruz. O yasalarda bırakın tütün satışını, bulundurmak dahi 1-3 yıl hapis cezasıyla cezalandırılıyordu” dedi. Devlet eliyle değilse de yarı resmi Üretici Kooperatifleri eliyle tütün alım satımının öngören yasa, TEKEL’den sonra açılan yaraları sarmayı amaçlıyorsa da, üretici memnun değil.

BAYİ SATIYOR

ÜRETİCİ SATAMIYOR

En çok Malatya ve Adıyaman’da üretilen tütün, şu günlerde satış sorunu yaşıyor. Adıyaman’ın Çelikhan ilçesinde üç kuşaktır tütün üretimiyle geçimini sağlayan bir ailenin evladı olan Süleyman Yurtsever, durumu Aydınlık’a anlattı:

“2017’den beri yasa sözü ediliyor, sürekli ertelendi” diyen Yurtsever, kooperatifin tek bir elden yönetilmesinden yakındı: “Kooperatif 3-5 kişi eline verildi. Bunlara da 81 ilde bayilik verdiler. Parası olan kişilere satıyor. Mesela ankara’da üretici gidip satamıyor, sadece bayi satabilir. Kooperatife tütün vermek için Çelikhan’da 10 dönüm arazi göstermesi şartı var. Şu anda sadece tek bir kooperatif faaliyette. Üretici elindeki tütünü senet sepetle veriyor, tütünü paraya çeviremiyor. Elinde kimsenin parası yok. Bir kişiden tütün almış. Karşılığında fatura falan yok. Yazın, iki ay sonra parasını alcaksınız, deniyor ama ortada kayıt kuyut yok!”

KOOPERATİF

HERKESE ULAŞAMIYOR

Süleyman Yurtsever’in dikkat çektiği ikinci konu, tütünün kooperatife ulaşmasındaki zorluklar! “Kooperatifin üreticinin evine gidip tütün toplaması lazım, ama üretici kooperatife tütün veremiyor. Üretici üretti, balyaladı, şu an koyun gibi düşünüyor. Kooperatif herkese ulaşamıyor. Çelikhan’da tütünle geçinen 5 bin hane varsa, kooperatif ancak bin hanenin tütününü alabiliyor, 4 bini kalıyor. Bu insanlar iki sene nasıl bekleyecek? Banka kredi borcu var, çocuğu okulda, askerde. Kooperatif dışında da hiçbir yere tütün satamıyoruz. 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası var. Ayrıca 500 bin TL de para cezası var.”

CUMHURBAŞKANI

DUY SESİMİZİ

Adıyaman’daki durumun Cumhurbaşkanı Erdoğan’a farklı yansıtıldığına inanan Yurtsever, üreticinin kooperatif yerine kendisinin doğrudan ürününü satmak istediğini ifade ediyor. Kooperatifin hem ucuza hem de faturasız tütün aldığını söyleyen Yurtsever, geçen hafta bir grup üreticiyle kooperatif tarafının karakolluk olduğunu söyledi. Duruma müdahale eden güvenlik güçleri, birkaç kooperatif çalışanını sorgulamış, onlar da “Altyapımız henüz kurulmadı, birkaç haftaya fatura, çek, senet vereceğiz” demişler.! Çelikhan’da rivayetler ve homurdanmalar yükselmeye başladı. Üretici ahh deyince, malum cenah her türlü istismara açık hale gelen halka olmadık vaatlerde bulunuyor, olmadık kışkırtmalara girişiyor.

İLK ALIM GEÇEN YIL YAPILDI

Sarmalık kıyılmış tütünün yasal bir şekilde satışa sunulması amacıyla kooperatifleşme sürecini tamamlayan Çelikhan Tütün Üretim ve Pazarlama Kooperatifi ilk tütün alımını geçen yıl 14 Aralık’ta yaptı. Törende konuşan TBMM Milli Savunma Komisyonu Başkanı ve Adıyaman Milletvekili Ahmet Aydın, “Tütün 1-2 dönümlük tarlalardan geçimini sağlamaya çalışan Çelikhanlı vatandaşların göz nuruydu, çeyizliğiydi, geçim kapısıydı. Geçmişte tütün tabakası taşımanın yasak olduğu günlerden geldik bu günlere. Hepimiz Tekelin özelleşmesinin Kemal Derviş yasalarıyla olduğunu biliyoruz. O yasalarda bırakın tütün satışını, bulundurmak dahi 1-3 yıl hapis cezasıyla cezalandırılıyordu.” Dedi.

DOĞANŞEHİR DE PROTESTO ETMİŞTİ

Yeni yürürlüğe giren tütün yasası, yetki belgesi alma ve bildirimde bulunma zorunluğu getiriyor. Ancak, küçük üretici bu şartlara uymakta zorlandığı gibi, alımlarda Kooperatif yetersiz kalıyor. Adıyaman Çelikhan’dan sonra Malatya Doğanşehir de bölgedeki tütün üretim merkezlerinden biri. Geçen hafta Doğanşehir ilçesinde toplanan çok sayıda tütün üreticisi yürürlüğe giren genelgeye tepki gösterdi. Kooperatifleşmeyen üreticiler, Doğanşehir Belediyesi önünde açıklama yaptı. 25 mahalle muhtarı ile çok sayıda tütün üreticisi, ilk olarak Doğanşehir Belediye Başkanı Durali Zelyurt ile görüştü. Güvenlik güçlerinin de geniş güvenlik önlemi aldığı eylemde, Başkan Zelyurt ile görüşen üreticiler daha sonra belediye önünde basın açıklaması gerçekleştirdi.

Doğanşehir Belediye Başkanı Durali Zelyurt, seslerini duyurmak için toplanan üreticilere yönelik yaptığı konuşmada Doğanşehir’in bazı bölgelerinin tütün bölgesi olarak belirlendiğini ve buralarda tütün ekiminin serbest olduğunu belirterek, “Gelinen noktada üreticilere kooperatiflerini kurmak için verilen 3,5 yıllık süre doldu. Bugün ilçede kurulmuş bir kooperatifimiz var. Bizim bu bölgede kooperatife güven yok ama kurarsak bundan daha iyi olacak. Aracı gelip tütünü alıp götürüyor, nereye sattığını hiç soruyor musunuz? Neden biz satmayalım tütünümüzü? Kooperatifimizi kurup kendimiz satalım” dedi.

Üreticiler adına basın açıklamasını yapan Yasin Çürük ise tütün yasasıyla birlikte üreticinin mağdur edildiğini belirterek, “Oysa bütün dünyada kalkınmanın temeli topraktır. Milliyetçi Hareket Partisi Malatya Milletvekilimiz Mehmet Celal Fendoğlu’nun TBMM’de dile getirdiği görüşlerinin bir an önce kanunlaşmasından yanayız. Vekilin parlamentoda yaptığı on dakikalık konuşma, çiftçinin birebir kabul ettiği maddelerin aynısıdır. Yasa kesinleşene kadarda tütün yasağının kaldırılması gerekir. Buradaki insanların bir çoğunun tasarrufu yok, birikmiş parası yok, adam az ya da çok satıp ihtiyacını gidermek zorunda. Satışı için hazır olan tütünün de bekleme süresi yoktur, bozulur” ifadelerini kullandı.