Çiftçilerin eylemi Brüksel’e geri adım attırdı

Avrupa Birliği’nin (AB) yürütme organı olan ve yasama sürecine dair önerileri tasarlayan Avrupa Komisyonu, Ortak Tarım Politikası’nda (CAP), çiftçilerin talepleri doğrultusunda düzenlemeler yapılması çağrısında bulundu.

Ocak ve şubat aylarında Ortak Tarım Politikası’na yönelik iki farklı düzenleme önerisi sunan ve çiftçilere tavizler veren Avrupa Komisyonu, bu ay listeye yeni düzenlemeler ekledi. İlgili düzenlemelerle çiftçilere yönelik kısıtlamalar esnetilirken, ulus devletlerin tarım politikaları üzerindeki söz hakkı da artacak. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, açıklamasında iklim hedeflerinin hala öncelik olduğunu belirtirken, gıda güvenliği vurgusu yaptı: “Komisyon, AB'nin gıda güvenliğini sağlayan ve iklim ve çevre eylemlerimizin ön saflarında yer alan çiftçilerimizin yanında kararlılıkla durmaya devam edecektir."

Komisyon’un ilgili raporunda, 2023-2027 yıllarını hedefleyen “iyi tarım ve çevre koşulları” (GAEC) ismiyle tanımlanan standartlara uymakta çiftçilerin zorluk yaşadığı belirtildi. Bu açıdan Komisyon, aşağıdaki değişikliklerin yapılmasını önerdi.

NADAS MECBURİYETİ KALKIYOR

GAEC’in 8. maddesi kapsamında çiftçilerin arazilerinin bir bölümünü nadasa bırakmak başta olmak üzere “üretken olmayan faaliyetlere” ayırması isteniyordu. Yeni önerilerle bu mecburiyet kaldırılabilir: “AB çiftçileri arazilerindeki mevcut peyzaj özelliklerini korumak zorunda olacaklar, ancak artık ekilebilir arazilerinin asgari bir kısmını nadas gibi üretken olmayan alanlara ayırmak zorunda olmayacaklar. Bunun yerine, gönüllülük esasına dayalı olarak, ekilebilir arazilerinin bir kısmını verimsiz tutmayı ya da yeni peyzaj özellikleri (çitler veya ağaçlar gibi) oluşturmayı seçebilecekler ve böylece ek mali destek alabilecekler.”

“AB çiftçileri, ülkelerinin OTP Stratejik Planlarına ürün çeşitlendirme seçeneğini dahil etmeye karar verip vermediklerine bağlı olarak, ürünlerini rotasyona tabi tutmayı veya çeşitlendirmeyi seçebilecekler. Sadece ürün rotasyonu yerine ürün çeşitlendirmesi yapma esnekliği, düzenli kuraklık veya aşırı yağışlardan etkilenen çiftçilerin bu gerekliliğe daha kolay uymalarını sağlayacaktır.”

ÜYE DEVLETLERİN KARAR ALANI ARTACAK

Çiftçilerin Avrupa çapındaki ayaklanmaları, üye devletlerin kendi kontrol sistemlerinin önemini de yeniden ortaya çıkardı. Bu doğrultuda Komisyon, ilgili düzenlemeleri teklif etti: “Üye devletler, artan hava değişkenliği bağlamında, hassas dönemler olarak tanımladıkları dönemleri ve bu gerekliliğin yerine getirilmesine izin verilen uygulamaları belirleme konusunda çok daha fazla esnekliğe sahip olacaklardır.”

“Üye devletler belirli mahsulleri, toprak türlerini veya tarım sistemlerini daha önce OTP’de belirlenen gerekliliklere uymaktan muaf tutabilecekler.”

“Çiftçilerin düzgün bir şekilde çalışmasını ve GAEC gerekliliklerine uymasını engelleyen olumsuz hava koşullarının yaşandığı aşırı durumlarda, üye devletler geçici istisnalar da getirebilir.”

Üye ülkeler, OTP Stratejik Planlarını kendi istekleri doğrultusunda değiştiremiyor. Avrupa Komisyonu her üye ülke için yıllık strateji değiştirme kotası belirliyor. Yeni düzenlemede Komisyon, bu kotaların iki katına çıkarılacağını açıkladı.

KÜÇÜK ÇİFTLİKLER DÜZENLEMELERDEN MUAF

Komisyon, küçük çiftçilerin kriterlere uymakta dezavantajlı durumda olduklarını göz önünde bulundurarak belli boyutların altındaki çiftliklerin düzenlemelerden muaf tutulmasını önerdi: “10 hektarın altındaki küçük çiftlikler, gerekliliklere uyum ile ilgili kontrol ve cezalardan muaf tutulacak. Bu, OTP kapsamındaki çiftliklerin yüzde 65'ini temsil eden küçük çiftçilerin kontrollerle ilgili idari yükünü önemli ölçüde azaltacaktır.”

TEDARİK ZİNCİRİ İÇİN GÖZLEMEVİ KURULUYOR

Çiftçilerin tedarik zincirindeki konumları ve yaşanan sorunlar neticesinde gelirden aldıkları pay düşüyordu, çiftçilerin eylemleri üzerine bu konuda da düzenlemelere giden Komisyon, üç ayrı yeni uygulama açıkladı:

“İlk ve acil olarak Komisyon, tarımsal gıda tedarik zincirindeki üretim maliyetleri, marjlar ve ticaret uygulamalarına ilişkin bir gözlemevi kuracaktır. Gıda tedarik zincirindeki tüm sektörlerden temsilciler ile üye devletler ve Komisyon temsilcilerinden oluşan bu gözlemevi, paydaşlar arasında güven tesis etmek ve duruma ilişkin ortak bir teşhis oluşturmak amacıyla verileri kamuya açık hale getirerek ve bilgi alışverişinde bulunarak zincirdeki maliyetler ve marjlar konusunda şeffaflığı arttıracaktır. İlk toplantısının bu Yaz yapılması beklenmektedir.”

ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ GÜÇLENDİRİLECEK

Komisyon aynı zamanda şu önerileri sundu: “Çiftçilerin gıda endüstrisi veya perakende sektöründeki alıcılarla yaptıkları sözleşmelere uygulanacak kuralların güçlendirilmesi ve çiftçilerin gıda tedarik zincirindeki diğer aktörler karşısında daha etkili bir şekilde işbirliği yapmalarını ve toplu hareket etmelerini sağlamak için üretici örgütlerinin güçlendirilecektir. Aynı şekilde Komisyon, adil olmayan ticaret uygulamalarına karşı sınır ötesi yaptırımlara ilişkin yeni kurallar önermektedir. Ulusal icra makamları arasındaki işbirliğinin artması gerekmektedir.”

“Komisyon, 2021 yılından bu yana yürürlükte olan gıda tedarik zincirindeki haksız ticaret uygulamalarına ilişkin direktifin kapsamlı bir değerlendirmesini yapacaktır. Bu direktifin üye devletler tarafından uygulanmasına ilişkin konsolide bir durum değerlendirmesi sunan ilk rapor 2024 baharında sunulacaktır. Bu olası tedbirler konusunda üye devletlerle yapılacak görüşmeler, başta 26 Mart'ta yapılacak Tarım Konseyi olmak üzere çeşitli formatlarda gerçekleştirilecektir.”