IDEF-23'ün sürprizi: Çinli firmalar ABD'lileri 20'ye katladı

Bu yıl 16'ıncısı düzenlenen Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı (IDEF'23), çok sayıda sürprize de ev sahipliği yaptı. Fuar aracılığıyla ilk kez görücüye çıkan binlerce ürünün yanında, yabancı katılımcılar ve ülke dağılımı da dikkat çekiciydi. Toplamda bin 461 firmanın yer aldığı fuarın yarısı yabancılara aitti. 55 ülkeden 772 yabancı firma stant açarken, 81 ülkeden 189 heyet de fuar kapsamında ağırlandı. 20 Savunma Bakanı ile 15 Genelkurmay Başkanı da bu heyetlerin arasındaydı. Toplamda 5 bine yakın planlı görüşmenin yapıldığı IDEF'23'te, milyonlarca dolarlık 120 farklı anlaşma imzalandı.

104 ÇİNLİ FİRMA KATILDI

Fuarın bu yıl ki sürprizini Çinli firmalar yaptı. Geçen yıllarda çok mütevazi rakamlarda IDEF'e gelen Çinliler, bu yıl 104 firma ile katılım gösterdi. Firmaların içinde çelik yelek ve miğfer üreticilerinden makina, hammadde ve yarı mamul tedarikçilerine, elektro-optik geliştiren şirketlerden termal ve kızılötesi ürün satıcılarına kadar geniş bir şirket yelpazesi vardı.

Çinli firmaların IDEF'23'e olan ilgisi, savunma analistlerinin de dikkatinden kaçmadı. Nikkei Asia'da konuyla ilgili yayımlanan bir analizde, “Çin stantlarının sayısı diğer tüm ülkelerin stantlarını gölgede bıraktı ve fuarın en çok konuşulan konusu haline geldi.” denildi. Bu ilgininin nedenini araştıran Nikkei Asia, Çinli şirketlerin esas olarak fuara katılan Batı Asyalı ve Afrikalı heyetlere ulaşmayı hedeflediklerini belirtti. Nikkei'nin görüş aldığı SavunmaSanayist.com Genel Yayın Yönetmeni Anıl Şahin de “Çinli şirketlerin Orta Doğu, Afrika, Orta Asya ve Balkanlardan gelen heyetlerin artan katılımından faydalanmak istediklerini” söyledi ve ekledi: “IDEF'i, NATO üyesi Türkiye'ye satış yapmaktan ziyade bu bölgelere erişim için bir merkez olarak görüyorlar.”

TÜRK FİRMALARINI SATIN ALABİLİRLER

Ancak Çinli firmaların IDEF'e ilgisi hakkında farklı görüşler de var.

Çin ve Küreselleşme Merkezi Kıdemli Araştırmacısı Harvey Dzodin, “Sanırım Çin, savunma sektöründeki Türk şirketlerini satın almak, Türk ve Çin üretim 'know-how'ını birleştirmek, maliyetleri düşürmek, verimliliği artırmak ve bunun gibi şeyler için orada. Ancak milyon dolarlık soru; ABD, AB ve NATO'nun bu tür eylemlere nasıl bakacağı ve bunları ne ölçüde engellemeye çalışacağı olacaktır. Bu oldukça çetin bir savaş.” dedi.

Defensenews'e konuşan TurDef Genel Yayın Yönetmeni Özgür Ekşi de, “Çinliler esas olarak uzun vadeli hedeflerine uygun Türk şirketlerini satın almak amacıyla gelecekler. Satın almaların ardından teknolojilerini getirecekler, Türkiye'de düşük üretim maliyetlerinden yararlanacaklar, NATO standardında sistemler üretecekler ve NATO sistemlerini kullanan pazarları hedefleyecekler.” değerlendirmesinde bulundu.

Savunma analisti Eugene Kogan ise Çinlilerin ilgisini şöyle açıkladı: “Bence şu anda Çin, Batı know-how'ının Çinlilerle birleştirilebileceği ikinci kademe Türk savunma şirketlerini satın almakla ilgileniyor.”

ÇİN SEKTÖRÜN GELECEĞİNİ BELİRLEYECEK

Çinli firmaların IDEF'e ilgisi, tanınan Nijeryalı gazeteci Nasiru Eneji Abdulrasheed'in de dikkatinden kaçmadı. BNN'de bir yazı kaleme alan Abdulrasheed, “Çin'in IDEF'teki varlığı sadece kısa vadeli kazanımlarla ilgili değil.” dedi. Abdulrasheed şöyle devam etti:

“Çinli firmaların IDEF'e yoğun ilgi göstermesi, küresel savunma pazarının değişen dinamiklerini yansıtıyor. ABD ve Rusya gibi geleneksel savunma tedarikçileri, Çin ve Türkiye gibi ülkelerin artan rekabetine tanık oluyor. Yeni ortaya çıkan bu oyuncular, küresel silah pazarında aktif bir şekilde varlık göstermeye ve müşteri tabanlarını çeşitlendirmeye çalışıyorlar. Çin'in uluslararası savunma fuarlarındaki artan varlığı, yerleşik oyunculara meydan okuma ve küresel savunma endüstrisinde kendine önemli bir yer edinmek isteğine işaret ediyor. Küresel savunma pazarının dinamikleri gelişmeye devam ettikçe, Çin gibi büyük oyuncuların eylemleri, şüphesiz sektörün geleceğini şekillendirecektir.”

İPTAL EDİLEN FÜZE ANLAŞMASI

Çin menşeili firmaların bunca süredir Türk savunma sanayiine uzak durmasının nedenini ise Pentamek'in Genel Müdürü Aykut Altıntaş açıklıyor. Nikkei Asya'ya konuşan Altıntaş, Türkiye'nin daha önce Çin ile yaptığı 3,4 milyar dolarlık uzun menzilli füze savunma sistemi anlaşmasını, NATO müttefiklerinin baskısıyla iptal ettiğini hatırlatıyor. Bu geri adımın iki ülke arasındaki savunma sanayii ilişkilerini yavaşlattığını vurgulayan Altıntaş, Çin'in Türk üreticilere savunma ile ilgili ekipman ihracatını durdurduğunu belirtiyor. Ancak Çin ile işbirliğini artırmak için çeşitli alanlar olduğunu düşünen Altıntaş, mekanik bileşenler ve gömülü yazılım alanında çalışan Türk şirketlerine yatırım yapmak isteyen Çinli firmaların varlığından haberdar olduğunu ekliyor.

ABD 5 FİRMA İLE KATILDI

Çinli firmaların IDEF'teki yoğun varlığının yanında, ABD'lilerin yokluğu da aynı oranda dikkat çekiciydi. Fuara sadece 6 ABD'li savunma sanayii firması katıldı. Bunlardan biri, küresel dev Lockheed Martin olmasına rağmen, firma oldukça küçük ve gösterişsiz bir stant ile alandaydı. F-16'ların üreticisi olan bu firmadan Türkiye, 40 adet F-16 Blok 70 savaş uçağı ile 79 adet F-16 Blok 70 Modernizasyon Kiti satın almak istiyor. Yaklaşık 20 milyar dolarlık bu talep, iki yıldır ABD Kongresi'nde onay için bekliyor.