Çin’den ABD’ye Tayvan ihtarı: Savaş çıkar
ABD Temsilciler Başkanı Pelosi’nin Tayvan ziyaretinde ısrar ettiği haberleri üzerine Çin’den bu zamana kadarki en sert yanıt geldi. Çin Dışişleri, ‘Sonuçlarına katlanırsınız.’ derken Çin Ordusu, ‘Ziyareti boş oturup izlemeyeceğiz.’ açıklaması yaptı.
Çin basınında ‘Pelosi’nin uçağına Çin jetleri eşik eder.’ dendi ve ‘uçuşa yasak bölge’ ilanı gündeme getirildi.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Çin’in Tayvan adasını ziyaret etmesiyle ilgili kriz sürüyor. Çin, ABD Başkanı Joe Biden’ın ters yönde açıklamalarına rağmen Pelosi’nin ziyaretinin resmen iptal edilmemesi üzerine çok sert bir tepki verdi. Çin Dışişleri Bakanlığı, pazartesi günü yaptığı açıklamada “Çin’in ABD tarafına en sert uyarıları yaptığı ve ABD’nin Pelosi’nin Tayvan’a ziyaretiyle ilgili her türlü sonuca hazır olmaları gerektiğini” duyurmuştu. Çin Savunma Bakanlığı ise bir sonraki gün yaptığı açıklamayla “Pelosi’nin ziyaretini hiçbir şey yapmadan izlemeyeceklerini” ilan etti. “Tayvan’ın bağımsızlığı” yönünde her türlü dış müdahalenin ve ayrılıkçı girişimin kararlılıkla bastırılacağını ifade etti. Çin’in resmi sitesinde Global Times gazetesinde uzmanların “Çin jetleri mutlaka Pelosi’nin uçağına eşlik edeceklerdir.” yorumuna yer verildi. Daha liberal çizgide yayın yapan Çinli South China Morning Post gazetesi ise Çin’in Pelosi’nin ziyaret gününde Tayvan üzerinde “uçuşa yasak bölge ilan edebileceğini” iddia etti. Uçuşa yasak bölgenin ihlali savaş sebebi sayılıyor.
ÇİN’İN KIRMIZI ÇİZGİSİ
ABD protokolünde üçüncü sırada bulunan Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin ağustos ayında Tayvan’ı ziyaret etmek istediği açıklanmıştı. Tayvan’a bu diplomatik düzeyde bir ziyaretin en son 25 yıl önce yapıldığı belirtildi. Financial Times gazetesinin 6 yetkiliye dayandırdığı haberinde Pelosi’nin nisanda salgına yakalandığı için ertelediği ziyareti ağustos için planladığı Pasifik turu kapsamında yapmayı düşündüğü yazılmıştı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, haber üzerine bu tür bir ziyaretin, "tek Çin ilkesini ve Çin'in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal edeceğini" söyledi. Zhao, "ABD, (Pelosi'nin ziyareti ilgili) tavrında ısrar ederse Çin, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacaktır." açıklamasında bulundu. Nisan ayında ziyaret konusu gündeme geldiğinde Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi de “kırmızı çizginin aşılması anlamına geleceğini” söylemişti.
ABD Başkanı Joe Biden’ın Pelosi’nin ziyareti için “Pentagon iyi bir fikir olmayacağını düşünüyor.” açıklamasından sonra gözler Pelosi’ye çevrilmişti. Pelosi, “ziyaret planlarını kamuoyu önünde tartışmayacağını ama Tayvan’ı desteklemenin önemli olduğunu” söyledi. Daha sonra Pelosi’nin ofisinden de ziyaretin iptal olduğu yönünde bir açıklama yapılmadı. ABD medyasında Pelosi’nin “Biden’a rağmen” Tayvan’a gideceği haberleri yer aldı. Üstelik Pelosi’nin ziyareti, Çin’in Ordu Günü olan 1 Ağustos’a denk getirmek istediği iddia edildi.
TAYVAN’DA ‘PELOSİ TATBİKATI’
Tayvan’ın ABD yanlısı özerk yönetimi ise gerginliği daha da arttıran bir adım attı. Tayvan ordusunun, pazartesi günü olası bir “Çin işgaline karşı” askeri tatbikat yaptığı duyuruldu. Yıllık olarak düzenlenen “Wannan” tatbikatlarının bu tarihte denk getirilmesinin bilinçli olduğu belirtilen haberlerde hava ve deniz kuvvetlerinin ortak faaliyetiyle birlikte tüm kara ve mekanize birliklerinin seferber edildiği bilgisi verildi. The Washington Post’un haberine göre Tayvan Milli Savunma Bakanlığı Sözcüsü Sun Li-fang, tatbikatın her zamankinden daha çok savaş zamanına göre hazırlandığını bildirdi. Ukrayna’daki savaş dahil olmak üzere uluslararası durum yakından takip edildikten sonra tasarlandığını açıkladı. Pelosi’nin ziyaretinin şu an için varsayım olduğunu söyleyen Sun, “Ancak Tayvan ordusu Çin’in olası yanıtlarına hazırlıklıdır. Çin Halk Kurtuluş Ordusu ne yapmaya karar verirse versin başa çıkabileceği konusunda kendisine güvenmektedir.” şeklinde konuştu.
PEKİN’DEN EN SERT YANIT
Bu gelişmeler üzerine Çin’den Tayvan meselesinde bu zamana kadarki en sert yanıt geldi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, “Eğer ABD yanlış yolda ilerlemeyi sürdürmekte ısrar ederse Çin, ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunmak için kesinlikle kararlı ve güçlü önlemlerle karşılık verecektir.” dedi. Zhao ayrıca “Amerika Birleşik Devletleri, bundan dolayı ortaya çıkacak her türlü durumdan sorumlu olacaktır.” diye ekledi.
Çin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Tan Kefei ise salı günü yaptığı açıklamada, “Eğer ABD’nin üç numaralı siyasetçisi Tayvan’ı ziyaret ederse, bu tek Çin ilkesinin ve üç Çin-ABD Ortak Bildirisinin ciddi bir ihlali olacaktır. Çin’in egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temeline ciddi bir şekilde zarar verecektir.” dedi.
Çin’in ABD’ye yaptığı çağrının Pelosi başkanlığında ziyaretler düzenlemek yerine Tayvan ayrılıkçılığına verdikleri desteği kesmek olduğunu belirten Tan, “Eğer ABD ısrar ederse, Çin ordusu hiçbir şekilde boş durmayacaktır. ‘Tayvan bağımsızlığı’ yönünde her türlü dış müdahaleyi ve ayrılıkçı girişimi bastıracaktır ve ulusal egemenliğiyle toprak bütünlüğünü kararlı bir şekilde koruyacaktır.” açıklamasında bulundu.
BIDEN VAZGEÇİRMEYE ÇALIŞIYOR
Biden’ın 21 Temmuz’da Pelosi’nin ziyaretiyle ilgili “Şu anda ordu bunun iyi bir fikir olmadığını düşünüyor. Ama durumunun ne olduğunu bilmiyorum.” dediği ajanslarda yer almıştı. Biden ayrıca Xi Jinping ile bir telefon görüşmesi yapmayı planladıklarını doğruladı. New York Times gazetesi 25 Temmuz’da yayımladığı makalede “Biden hükümetinin Pelosi’nin ziyareti iptal etmesini istediğini” yazdı. Gazeteye gizlilik şartıyla konuşan ABD yetkilileri, Pelosi’nin uçağının Çin jetleri tarafından karşılanacağı senaryosunun “meşru bir endişe” olduğunu söyledi. Eski Dışişleri Bakanlığı yetkililerinden Susan L. Shirk, “Savaş tehlikesini göze almak yerine ziyareti ertelemeliyiz.” dedi.
Foreign Policy dergisinde 26 Temmuz’da çıkan bir makalede ise Pelosi’nin ziyareti “riskli bir adım” olarak nitelendirildi. Makalede Financial Times’ta çıkan yazıya atıfta bulunularak “Bu planı kim neden kamuoyuna açtı? Pelosi’nin ekibi fazladan dikkat çekmek için mi yaptı? Hükümetten bir başkası ziyareti baltalamak için mi sızdırdı?” soruları yer aldı. Yazıda Çinli bir akademisyenin eğer ABD ısrar ederse Çin’in “Tayvan Boğazı krizinden bu yana en şiddetli karşı yaptırımlarla yanıt vereceği” aktarıldı. Çin’in uçuşa yasak bölge ilan etmesi halinde Tayvan’dan sağlanan yarı iletken madde tedarikinin ciddi bir kesintiye uğrayacağı ve ABD’nin pek çok yüksek teknoloji sektöründe ağır bir kayba yol açacağı uyarısı yapıldı.
