Çin’in elektrikli araçlardaki atılımı
Pekin, Yeni Enerji Araçlarına yönelik araştırmalara yoğunlaşıyor. 2030'a kadar diğer ülkelerin toplamından iki kat daha fazla pil üretimi hedefleniyor. Elektrikli araçlara verilen yerel destek ve geniş lityum rezervleri, Çin'in avantajını artırıyor.
GAZETE HABERLERİ
Editor
İklim krizinin yarattığı sorunlar gün geçtikçe derinleşiyor. Geçen yıllarda orman yangınları ve seller birçok can kaybına neden olur iken aynı zamanda iklim değişikliği nedeniyle yazları daha kurak ve sıcak geçmeye başlıyor. Ülkeler iklim değişikliğinin önüne geçmek için, “Yeşilleşmeyi” teşvik eden politikalar uyguluyor. Yenilenebilir ve yeşil enerjiye verilen destekler; düşük vergi politikası, geniş kredi imkanları bu alanda yatırım yapan firmaların önünü açıyor. Elektrikli araçlar bu pazarın en önemli sektörlerinden birisini oluşturuyor. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki binek otomobilleri ve halk otobüsleri toplam CO2 (Karbondioksit) salımının yüzde 45’inin birincil kaynağını oluşturuyor[1]. Bu konuda farklı veriler bulunsa da araçlar -özellikle binek araçları- CO2 salınımında önemli bir paya sahip olduğu görülüyor. Elektrikli araçların en önemli ekipmanlarından birisi olan bataryaların yarattığı çevre kirliliği ayrı bir araştırma konusu olarak ele almak gerekiyor. Elektrikli araçların gelişiminin iki önemli anlamı bulunuyor: Enerji bağımsızlığı ve iklim kriziyle mücadele.
ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN DÜNYA PAZARINDAKİ YERİ VE ÖNÜNDEKİ ENGELLER
“Yeni Enerji Araçları (YEA),” geleneksel içten yanmalı motorlar yerine alternatif ve çevre dostu enerji kaynaklarıyla çalışan araçları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. YEA terimi, elektrikli, hibrit, yakıt hücresi veya diğer yenilenebilir enerji teknolojilerini kullanarak hareket eden araçları ifade etmek için yaygın olarak kullanılıyor. Elektrikli araçlar teknolojik olarak kendi içerisinde farklılıklar bulunduruyor. Bununla birlikte en yaygın olarak kullanılan elektriğin bataryalarda depolanması olarak ortaya çıkıyor. Elektrikli araçların satışında Çin, Almanya ve Amerika lider konumda yer alıyor. Çin'in otomobil üretimi ve satışında üst üste 14 yıl boyunca dünyada ilk sırada yer alırken, üst üste sekiz yıldır küresel pazarda en çok satılan araçlar YEA oldu. Çin’de YEA üzerine yapılan araştırmalar gün geçtikçe artıyor. Öyle ki Çin’in, 2030 yılına kadar diğer ülkelerin toplamından iki kat daha fazla pil üreteceği öngörülüyor[2].
Genel olarak, yüksek maliyetler elektrikli araçların yaygınlaşmasının önünde büyük engel oluşturuyor. Maliyeti artıran en önemli unsur araç pilleri. Çin bu konuda hayli yol kat etmiş bulunuyor. Yerel politika teşvikleriyle (Geniş kredi imkanları, düşük faiz ve sıfır vergi politikası, araba almada sıra beklemeden kurtulma) elektrikli araçlara yapılan destek artar iken, Çin’in geniş lityum rezervlerinin olması hammadeye olan erişimini kolaylaştırıyor. Aynı zamanda yüksek teknolojiye yapılan yatırımlar pillerin maliyetinin önemli ölçüde düşmesini sağladı. Bu sayede, 2021 yılında elektrikli araçların toplam satışı yıllık büyümesi Çin’in farklı eyaletlerinde ve şehirlerinde; Sinciang’da yüzde 186.77, Suzhou’da yüzde 245.33, Hangzhou’da ise yüzde 184.52 olarak gerçekleşti[3]. Pazarın bu kadar hızlı gelişmesi, uluslararası şirketlerin dikkatini Çin’e yönlendirdi. Ford geçen şubat ayında 3.5 milyar dolarlık yatırım yaparak batarya fabrikası kuracağını açıkladı. Ford’un batarya fabrikası Çin’de kurulacak ve Çin’in en büyük batarya üreticilerinden birisi olan CATL’nin teknolojisini kullanılacak. Her ne kadar Amerika’da Çin karşıtı politikacılardan bu yatırıma tepki gelse de uluslararası pazarın batarya konusunda Çin’e büyük bir bağımlılığı bulunuyor ve kısa vadede bu bağımlılığın artarak devam edeceği öngörülüyor.
ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN ÇİN’DEKİ BÜYÜME EĞİLİMİ
Elektrikli araçların büyüme eğilimi sürücülerin elektrikli araçların benimsemesiyle doğrudan bağlantılı. Çin’de elektrikli araçların sürücüler tarafından benimsenmesi iki ana başlık altında değerlendiriliyor: Düşük maliyet ve sürücüler tarafından kullanılabilirlik. Düşük maliyette, yukarıda bahsedildiği üzere önemli bir yol kat edilmiş bulunuyor. Öyle ki Çin’de 200 bin Çin Yuanı’na (bugünkü kura göre yaklaşık 800 bin TL) orta düzey sıfır araçlar alınabiliniyor. Çin’deki düşük elektrik fiyatlarını da göz önüne aldığımızda elektrikli binek araçlarının ve aynı zamanda elektrikli motorların kullanımı gün geçtikçe artıyor.
Sürücüler açısından elektrikli araçların kolay kullanılabilir olması ise oldukça önemli konulardan birisi olarak yer alıyor. Çin’in en küçük yerlerine dahi gittim, fabrikalarında çalışma fırsatım oldu. Bu küçük yerleşimlerde bile yaygın elektrikli araç şarj istasyonu alt yapısı olduğunu gördüm. Elektrikli araç istasyonlarının yakınında araç yıkama, sigorta gibi hizmetler veriliyor. Bu sayede sigorta işlemlerini yapmak isteyen bir kişi aracını da aynı zamanda şarj edilebiliyor. Neredeyse bütün büyük ve orta çaplı iş yerlerinde elektrikli araba şarj istasyonları bulunuyor. Veriler de gösteriyor ki Çin, 2022 yılında 5,21 milyon adetlik kümülatif şarj altyapısı ile dünyanın en fazla sayıda halka açık şarj ünitesini bulunduruyor[4].
Çin'de batarya üretimi bu yılın ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 36,8 artarak 293,6 gigawatt-saate ulaştı. Bu arada, YEA’lar için güç bataryalarının kurulu kapasitesi bir önceki yıla göre yüzde 38,1 artarak 152,1 gigawatt-saate ulaştı. Pazarda iki büyük elektrikli araç pil ürecticisi devi kendini gösteriyor: CATL ve BYD[5]. İki devin sadece Çin içinde değil aynı zamanda Çin anakarası dışında büyük yatırımları bulunuyor. CATL, yerelleştirilmiş üretim ve tedarik yetenekleri için Almanya ve Macaristan'da toplam 114 GWh planlanan kapasiteye sahip üretim tesisleri kurdu. Bu arada EVE Energy, Malezya ve Macaristan'da üretim tesisleri kuruyor.
SONUÇ
Elektrikli araçlar dizel ve benzinli araçlara alternatif olarak ortaya çıkıyor. Aynı zamanda farklı teknolojik araştırmalar üzerinde yoğunlaşarak “daha temiz” -hidrojen gibi- yakıtlar üzerine de çalışılıyor. Hidrojenin yakıt olarak kullanılması henüz istenilen seviyeye gelmese de Toyata ve Hyundai gibi markalar 2010 yılından beri Hidrojenli üretimlerine devam ediyor. Bununla birlikte elektriğin bataryalarda depolanması ise en ucuz “temiz ve çevre dostu” araç olarak önümüzde bulunuyor. Ucuz olmasının yanında Türkiye’de altyapı planlaması yaparken “elektrikli şarj istasyonları” göz önünde bulundurulmalı ve park yerleri buna göre tasarlanmalıdır.
Elektrikli araçların yaygınlaşması, kuşkusuz ki ülkelerin petrola bağımlılığını azaltacak. 2020 verilerine göre Çin petrolde dışa yüzde 73 bağımlılığı bulunuyor[6]. T.C Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının yayınladığı verilere göre[7] Türkiye’de ham petrolde dışa yüzde 90 bağımlılığı bulunuyor. Aynı zamanda elektrikli araçların benzin ve dizel yakıtlı araçların yerini alması CO2 salınımını azaltacak ve pazara yeni rakiplerin girmesinin önünü açacaktır. Geçmişte Almaya, Güney Kore, Amerika, Japonya ve Fransa, otomotiv sektöründe öncü konumdayken Çin çok kısa zamanda önemli bir üretici haline geldi ve rakiplerinden daha ucuz ve yüksek kalitede binek araçlar üretmeye başladı.
Kaynaklar
1. Zhao, P., et al., China's transportation sector carbon dioxide emissions efficiency and its influencing factors based on the EBM DEA model with undesirable outputs and spatial Durbin model. Energy, 2022. 238: p. 121934.
2. Available from: https://www.511ds.com/shark-portal/news413.html.
3. Zahoor, A., et al., Can the new energy vehicles (NEVs) and power battery industry help China to meet the carbon neutrality goal before 2060? Journal of Environmental Management, 2023. 336: p. 117663.
4. WW. Available from: https://www.511ds.com/shark-portal/news413.html.
5. chinadaily. Available from: https://www.chinadaily.com.cn/a/202307/24/WS64bdc9daa31035260b8180a1.html.
6. Zhang, H., et al., Comparative analysis of life cycle greenhouse gas emission of passenger cars: A case study in China. Energy, 2023. 265: p. 126282.
