Çölyak hastalığı nedir? Çölyak hastalığı belirtileri ve tedavisi nedir? Glutensiz beslenme nasıl olur?

İnsan vücudu zararlı maddelere karşı antikor ürettiği gibi bazen vücut için faydalı olan maddelere karşı da antikor geliştirebilir. Çölyak hastalığı da vücuda faydalı bir besin olan glutene karşı vücudun antikor üretir ve ince bağırsaklarda hasara neden olur.

Arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve gluten adı verilen proteine vücudun olumsuz tepki vermesi ile Çölyak Hastalığı ortaya çıkar. İnsan vücudu zararlı maddelere karşı antikor ürettiği gibi bazen vücut için faydalı olan maddelere karşı da antikor geliştirebilir. Çölyak hastalığı da vücuda faydalı bir besin olan glutene karşı vücudun antikor üretir ve ince bağırsaklarda hasara neden olur.

İnce bağırsakların içerisindeki besin emilimlerinin sağlandığı parmaksı çıkıntılardan oluşan villus tabakası zarar görür. Bağırsağın mukozasında meydana gelen bu olumsuz değişim ise besin maddelerinin sindirimini ve emilimini olumsuz etkiler.

Gluten içeren besinlerin tüketilmeye başlanmasıyla birlikte Çölyak hastalığının belirtileri de görülmeye başlanır.

ÇÖLYAK HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çölyak hastalığının belirtileri 2 yaş altı, 2 yaş üstü ve yetişkinlerde olmak üzere farklılık gösterebilir. Bu belirtiler;

2 yaş altı için;

- Kusma

- Karında şişlik

- Kronik ishal

- İştahsızlık

- Gelişme geriliği

2 yaş üstü için;

- Kusma

- Kilo kaybı

- Kronik kabızlık

- Sinirlilik

- Geç ergenlik

- Gelişimin yavaşlaması

Yetişkinlerde;

- Kusma

- İshal

- Karın şişliği

- İştahsızlık

- Kemik veya eklem ağrısı

- Yorgunluk ve halsizlik

şeklinde belirtilerle kendini gösterebilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Farklı belirtilerle kendini gösteren Çölyak hastalığında bazı hastalarda yoğun belirtilere rastlanırken bazı hastalarda ise belirtileri hafif bir şekilde görülür. Bu neden bu semptomlar doğrultusunda Çölyak hastalığı çeşitleri farklılık gösterir.

KLASİK ÇÖLYAK

Klasik Çölyak, henüz anne sütü ile beslenen ve küçük çocuklarda 6 ila 24 ayları arasında ek gıda ile birlikte gluten tüketimine başlayan çocuklarda görülür.

Kronik ishal, büyüme geriliği, karında şişlik, kusma ve iştahsızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Demir, folik asit ve D vitamini eksiklikleri nedeniyle kanama eğilimleri sıklıkla görülebiliyor.

ATİPİK ÇÖLYAK

5 ila 6 yaş arasında büyük çocuklarda ve yetişkinlerde görülen Atipik Çölyak, hafif belirtiler ile kendini gösteriyor.

Ergenlik döneminde (Puberte) gecikme, boy kısalığı, diş minesi bozuklukları ve demir eksikliği gibi etkiler görülebiliyor. Karın ağrısı, bulantı, kusma ve kabızlık gibi yaygın olmayan belirtilerle görülme nedeniyle tanısı zor olabiliyor.

SESSİZ ÇÖLYAK

Çölyak olarak herhangi bir şikayeti ve belirtisi olmayan bireylerin yakınlarına çölyak hastalığı teşhisi konmasının sonucunda yapılan aile taramalarında veya herhangi bir başka nedenle yapılan tetkiklerde tesadüf olarak tipik çölyak hastalığına rastlanmasıdır.

Potansiyel Çölyak hastalığı, Çölyak testlerinde pozitif sonuç gösteren, fakat ince bağırsak biyopsileri normal ya da minimal değişiklik gösteren bir durumda kendini gösterir. İlerleyen yıllarda Çölyak hastalığı görülme riski taşıdığından düzenli olarak doktor kontrolüne gitmesi önerilir.

NON-ÇÖLYAK GLUTEN HASSASİYETİ

Gluteni sindiremeyen, fakat kanında çölyak hastalığına dair antikorlar bulunmayan ve ince bağırsak dokusunda hasara rastlanmayan bir durum olarak tanımlanır.

Çölyak hastalığına benzer belirtiler görülse de Çölyak hastalığına oranla belirtiler daha hafif görülür.

ÇÖLYAK HASTALIĞININ TEDAVİSİ

Çölyak hastalığın ilaçla bir tedavisi bulunmuyor. Bir doktor tarafından verilen glutensiz diyet sayesinde hasta belirtilerden kurtuluyor. Bu diyette hastanın hayatından gluten içeren bulgur, un, irmik, buğday, arpa, çavdar gibi besinler çıkarılarak bir diyet listesi oluşturuluyor.