Cumhurbaşkanı Erdoğan ŞİÖ’yü böyle tanımladı: Sorunlara çözümün bugünkü temsilcisi

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Devlet Başkanları 22. Toplantısı, dün Özbekistan’ın tarihi Semerkant şehrinde tamamlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da ilk kez katıldığı Zirve’de 14 ülkenin lideri, ortaya çıkan tarihi kareler ve yaptıkları konuşmalarla “Çok kutuplu dünyada Avrasya ortaklığını büyüteceğiz.” mesajı verdi. Erdoğan, ŞİÖ’nün Asya’nın sorunlara ortak çözüm kültürünün günümüzdeki temsilcisi olduğunu vurguladı.

ASYA’NIN LİDERLER GEÇİDİ

ŞİÖ Zirvesi’nin ikinci günü, yükselen Asya ülkelerinin liderler geçidine sahne oldu. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in ev sahipliğinde başlayan zirveye, örgüte üye Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, gözlemci ülkeler Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaa Khurelsukh, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, davetli liderler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev katıldı.

ŞİÖ BÜYÜMEYE DEVAM EDİYOR

Ev sahibi Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, toplantıda yaptığı konuşmada, ŞİÖ’nün bölgesel güvenlik ve ekonomik kalkınmanın temeli olan istikrarı sağlamadaki rolüne vurgu yaptı. Mirziyoyev, İran’ın örgütün tam üyesi olarak yükümlülüklerine ilişkin mutabakat muhtırası imzalandığını, Mısır ve Katar’a diyalog ortağı statüsü verildiğini, Belarus’a ŞİÖ'nün tam üyesi, Bahreyn, Kuveyt, Maldivler, Birleşik Arap Emirlikleri ve Myanmar’a örgütün diyalog ortağı statüsünün verilmesiyle ilgili süreçlerin başlatıldığını duyurdu.

KRİZDEKİ VE BENCİL BATI’YA ALTERNATİF

Rusya Devlet Başkanı Putin, ŞİÖ’nün “dünyanın en büyük bölgesel örgütlenmesi” olduğunu vurguladı. ŞİÖ ülkelerinin dünya nüfusunun yarısından fazlasını temsil ettiğini belirten Putin, güçlü bir entelektüel ve teknolojik birikime ve dünyanın en bereketli doğal kaynaklarına sahip olduğunu söyledi. Dünyanın geri dönüşü olmayan değişikliklerden geçtiği vurgusunu yineleyen Putin, ŞİÖ’nün Avrasya derinliğine barış, istikrar, güvenlik ve refah sağladığını ifade etti.

Örgütün “bloksuz” niteliğini koruduğunu kaydeden Rus lider, Avrasya bloğunun Batı ülkelerinin aksine “bencil olmayan bir politika tarzını temsil ettiğini” kaydetti. Dünyanın önde gelen ekonomilerinde enerji ve finans alanında “sistemsel krizler” yaşandığını dile getiren Putin, bunun yol açtığı sorunlara karşı ŞİÖ’nün bir alternatif ortaya koyduğunu belirtti. Putin ayrıca, terörizm ve aşırılıkçılıkla mücadelede işbirliğinin artacağı mesajını verdi.

ŞANGHAY RUHU’NUN BEŞ İLKESİ

Zirve’nin yapıldığı Semerkant’ı “İpek Yolu’nun incisi” olarak niteleyen Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, ŞİÖ’nün 20 yıllık zengin tecrübelerinden süzülmesi gereken ilkeleri “siyasi güven, kazan-kazan işbirliği, uluslar arası eşitlik, açıklık ve kapsayıcılık, hakkaniyet ve adalet” şeklinde sıraladı. ‘Şanghay Ruhu’nun bu beş ilkeyi ifade ettiğini belirten Xi, farklı uygarlıklara saygı ve ortak kalkınmanın temel olduğunu vurguladı.

İnsanlığın büyük çalkantılardan geçtiğini kaydeden Xi, ŞİÖ’nün yapıcı ve öncü konumunu pekiştirmesi, üyeleri arasında ortak gelecek anlayışıyla dayanışma ve işbirliğini güçlendirmesi gerektiğini belirtti. Bu kapsamda, “karşılıklı yardımlaşmayı büyütmenin, güvenlik işbirliğini genişletmenin, pratik işbirliğini derinleştirmenin, insandan insana paylaşımların pekiştirilmesini ve çok taraflılığı savunmayı” ana hedefler olarak ortaya koydu.

“Avrasya kıtası hepimizin evi.” diyen Xi, ŞİÖ ailesine yeni katılan ülkeleri tebrik etti. Çinli lider sözlerini “Yolumuz uzun olsa da mutlaka yelken açtığımız hedefe ulaşacağız. Şanghay Ruhu içinde hareket edelim, ŞİÖ’nün gelişimi için istikrarlı çalışmalarımızı sürdürelim, bölgemizi barışçıl, istikrarlı, müreffeh ve güzel bir eve çevirelim!” çağrısıyla bitirdi.

İŞBİRLİĞİNDE YENİ UFUKLAR

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Asya ülkelerinin en büyük kapasitesinin sahip oldukları medeniyet olduğunu söyledi. ŞİÖ’nün bu “medeniyetler ailesinin sembolü” olduğunu belirten Reisi, örgütün “adalet, maneviyat ve insan onuruna saygı gibi kendine has özellikler temelinde bölgesel yakınlaşma ve güvenlik işbirliğinde yeni ufuklar oluşturabilecek bir konumda” olduğunu ifade etti.

ABD’nin kendi isteklerini uluslararası sisteme ve egemen ve bağımsız ülkelere dayatmaya çalıştığını kaydeden Reisi, ŞİÖ üyesi ülkeler arasında ve Asya'da yabancı güçlerin müdahalesi olmaksızın çok taraflılığın ortak geliştirilmesi ve derinleştirilmesi temelinde yeni bir güvenlik modeline ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.

Dünyanın en büyük enerji rezervlerine sahip ülkelerin ŞİÖ’de yer aldığına dikkati çeken Reisi, bu ülkeler arasındaki yakınlaşmanın ekonomik kalkınma, güvenlik ve istikrarı beraberinde getireceğini belirtti.

Zirvede üye ülkeler tarafından uzun vadeli iyi komşuluk, dostluk ve iş birliği anlaşmasının uygulanması için kapsamlı bir eylem planı da dahil toplam 40 belge imzalandı.

ORTAK TERÖR LİSTESİ VE ASKERİ TATBİKAT HAZIRLIĞI

Zirve’nin sonucunda tam üye olan ülkelerin imzasıyla “Semerkant Bildirisi” ilan edildi.

Bildiride, ŞİÖ'nün diğer devletlere ve uluslararası kuruluşlara yönelik olmadığını teyit edildi ve karşılıklı çıkar temelinde tüm dünyayla işbirliğine açık olunduğu kaydedildi. Bildiride savunma ve güvenlik alanında işbirliğini geliştirme, terörist ve aşırılık yanlısı örgütlerin tek bir listesini oluşturma niyetlerini beyan eden liderler, ayrıca terörle mücadeleye yönelik örgütün “Barış Misyonu” ortak askeri tatbikatlarının yapılmasının önemini vurguladı.

Uzun menzilli füzeler ile uzayda silahlanma alanında uluslararası anlaşmaların oluşturulması gerektiği belirtilen bildiride İran’la yapılan nükleer anlaşmanın yeniden tesis edilmesinin önemine değinildi.

“ŞİÖ'nün İyi Niyet Elçiliği” kurumunun oluşturulmasını onaylayan liderler, 2023’ü Turizm Yılı ilan etti.

‘MÜŞTEREK İŞBİRLİĞİMİZİ ÇOK DAHA YUKARIYA TAŞIYACAĞIZ’

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ŞİÖ konuşmasında “en batıdaki Asyalı, en doğudaki Avrupalı olarak müstesna bir konuma sahip olan” Türkiye’nin Asya ile binlerce yıla dayanan beşeri, kültürel ve siyasi bağları bulunduğunu söyledi. “2019 yılında ilan ettiğimiz Yeniden Asya Girişimimizle ata yurdumuz Asya ile ilişkilerimizi her alanda güçlendirmeye çalışıyoruz.” diyen Erdoğan, ŞİÖ'yü Asya'nın hoşgörü ikliminin ve sorunlara ortak çözüm bulma anlayışına dayalı kadim kültürünün bugünkü temsilcisi olarak gördüklerini bildirdi.

Türkiye’nin 10 yıldır Diyalog Ortağı olduğu ŞİÖ’nün “Asya’ya açılan pencerelerinden” biri olduğunu belirten Erdoğan, 2017’de ŞİÖ enerji kulübü toplantısına ev sahipliği yaparak bir ilke imza attıklarını belirtti. Türkiye’nin üstlendiği sorumluluğun teşkilatla ilişkilerin gelişme düzeyini gösterdiğini söyleyen Erdoğan, “Bundan sonra müşterek çabalarımızla işbirliğimizi çok daha yukarıya çıkaracağımıza inanıyorum.” ifadelerini kullandı.

‘DUVARLAR YÜKSELDİKÇE VİCDANLAR ÇÖLLEŞİYOR’

İmkanlarla beraber sorunların da küreselleştiği bir çağın yaşandığını işaret eden Erdoğan; iklim değişikliği, salgın, enerji ve gıda arzı güvenliği, terörizm, yabancı ve İslam düşmanlığı, ırkçılık, düzensiz göç, ekonomik durgunluk ve tedarik zincirlerindeki aksamalar gibi nice imtihanla karşı karşıya olunduğunu söyledi.

Bu sınamaların üstesinden ancak tesis edilecek küresel işbirliği ve çözüm anlayışıyla gelinebileceğini dile getiren Erdoğan şöyle konuştu:

“Bu dönemde daha çok birlik olunması gerekirken maalesef bazı ülkeler duvarlarını yükseltmeyi, içe kapanmayı tercih etmişlerdir. Duvarlar yükseldikçe vicdanlar da çölleşmekte mazlumların sesleri daha da duyulmaz hale gelmektedir. Tüm insanlığın aynı gemide olduğunu bir kez daha hatırlatan bu küresel salgın sürecinde maalesef uluslararası kuruluşlar ve gelişmiş ülkeler iyi bir imtihan veremediler.”

GÜVENLİKTE İŞBİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRECEĞİZ

Terörizmin maalesef küresel düzeyde sınır tanımadığını ve tüm devletleri olumsuz etkilediğini vurgulayan Erdoğan, “Türkiye on binlerce vatandaşını terör örgütlerine kurban vermiş, terörün kanlı yüzünü çok iyi bilen, tanıyan bir ülkedir. 40 yılı bulan bölücü terörle mücadelemizde çoğu zaman yalnız bırakılsak da PKK, PYD, YPG, FETÖ, DEAŞ dahil terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle mücadelemizi kararlı şekilde sürdürüyoruz. Ortak güvenliğimizi ilgilendiren hususlarda ŞİÖ ile diyaloğumuzu daha da güçlendirmeye hazırız.” diye konuştu.