Elektrik zammını tekeller istedi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), enerji üretim maliyetlerindeki artış gerekçesiyle elektrik satış fiyatlarında artışa gitti. Perakende satış fiyatlarında mesken abone grubu için yüzde 38, tarımsal faaliyetler abone grubu için yüzde 30, kamu ve özel hizmetler sektörü abone grubunun düşük kademesi için yüzde 38 ve yüksek kademesi için yüzde 20 artış yapıldı. Bu artışla beraber 100 kilovatsaat elektrik tüketimi olan bir mesken abonesi için ödenecek tutar 207,23 lira oldu.

Elektrik zammından yaklaşık bir ay önce de elektrik şirketleri zam çağrısı yapmıştı. Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder) Başkanı Barış Erdeniz, yaptığı basın açıklamasında "Elektrik maliyetleri artmaya devam ederken fiyatların sabit kalması her geçen gün sübvansiyon ihtiyacını artırmaktadır. Gerçek maliyetine yaklaşacak fiyatlara yaklaşmamız, sürdürülebilir bir enerji piyasasına gelmemiz gerekmektedir." demişti.

DAĞITIMIN PAYI YÜZDE 65

Elektrik dağıtım şirketlerinin fiyat artışı talebi, bir ay sonra karşılık buldu. Yüzde 38’lik zam içinde aslan payını yüzde 58,9’luk zam ile dağıtım bedeli aldı. Bu artıştan sonra faturalardaki dağıtım bedelinin miktarı yüzde 57’den yüzde 65,9’a tırmandı. Faturalardaki enerji bedeli ise yüzde 23’te kaldı. Fon ve vergilerin oranı da yalnızca yüzde 10,3. Piyasadaki elektriğin yüzde 20’sini üreterek pazara hakim konumda olan devlete ait Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), toptan satış fiyatına zam yapmadı. Enerji bedeli 50 kuruşun altındayken dağıtım bedelinin 86 kuruştan 1,36 TL’ye çıktı.

‘GÜÇLERİNİ KULLANIYORLAR’

Tamamı özel şirket olan elektrik dağıtım kuruluşlarının talebinin ardından dağıtım bedeli ağırlıklı zam yapılması ve üretim ile dağıtım bedeli arasındaki farkın büyümesiyle özelleştirme sorunu bir kez daha kendisini gösterdi. Aydınlık’a konuşan Elektrik Mühendisleri Odası Isparta İl Temsilcisi Güner Merdan, özel şirketlerin siyasi ve ekonomik güçlerini kullanarak zam yaptırdığını öne sürdü. Merdan, şu ifadeleri kullandı:

“EÜAŞ’ın toptan satış fiyatına zam gelmedi ancak dağıtım bedellerine yüzde 59 zam yapıldı. Emeklilere ise yalnızca yüzde 25 zam yapılacak. Ancak faturaların zammı onun üzerinde. Dağıtım şirketlerinin tamamı özelleştirildi. Özelleşen kurumların derdi kârdır. Bunun için de siyasi güçlerini kullanıyorlar. Çözüm dağıtım şirketlerinin kamulaştırılmasıdır. Çünkü elektrik, temel yaşam gereksinimidir. Bu gereksinim, özel şirketlerin kâr hırsına bırakılmamalı. Devletin maalesef özel şirketleri denetleme şansı yok. Çünkü devletin ekonomik gücü yok artık. Firmaların siyasi güçleri var. Elektrik dağıtımının özel firmalar aracılığıyla yapıldığı diğer ülkelerde, o firmalar sadece elektrik işini yapıyor. Bizde ise basın, televizyon birçok sektörde iş yapıyor. Bu gücünü de kullanıyor.”

MALİYET ARTIŞI OLMADI

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) da yaptığı basın açıklamasında “Temmuz Zammının Altından Dağıtım Şirketleri Çıktı” ifadesini kullandı. EMO, “Kamu eliyle yürütülmesi gereken hizmetin özelleşmesi, fahiş düzeyde pahalılık yaratmanın yanında, kamu kaynaklarının özel sektöre sınırsızca aktarılması sonucunu da doğurmuştur.” sözlerini kaydetti. “Son tarife değişikliğiyle zaten yüzde 57.2 düzeyinde olan dağıtım bedelinin payının yüzde 65.9`a tırmandırılması normal kabul edilmemelidir.” vurgusunun yapıldığı açıklamada şunlar öne çıktı:

“Doğal olarak faturanın en önemli kalemi olması gereken enerji bedelinin, dağıtım bedelinin çok gerisinde kalması, piyasanın çarpık bir biçimde yapılandığını gözler önüne sermektedir. EPDK`nın açıklamasında kullandığı ‘enerji üretim maliyetlerinde yaşanan artış’ ibaresi açıkça zamma mantıklı bir gerekçe üretmeye çalışan bir manipülasyon çabasıdır. Enerji üretim maliyetlerinde ciddi bir artış yaşanmadığı herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Zaten dağıtım bedeline yüzde 58.9 oranında zam yapılması, artışın dağıtım bedeli kaynaklı olduğunu göstermektedir.

“Enerji maliyetlerinin enflasyon üzerindeki etkisini sınırlamak için artık vakit kaybedilmemelidir. Üretimden, dağıtıma kadar tüm süreçleri yönetecek dikey entegre bir kamu tekeli yeniden kurulmalıdır. Geçiş sürecinde ise kamu kaynaklarının sonu belirsiz bir biçimde özel sektöre kaynak transfer edilmesi yerine kamulaştırma işlemlerini yürütecek Kamulaştırma İdaresi Başkanlığı kurulmalıdır.

ÖZEL SEKTÖRE KAYNAK AKTARIMI

“Özel dağıtım şirketlerinin kullandığı altyapı kamu malı, verdikleri hizmetler de kamu hizmetidir. Bugün geldiğimiz nokta, özel sektör tarafından işletilen elektrik dağıtım hizmetlerinin genel ekonomiyi zora sokacak şekilde başarısız bir biçimde işletildiğini göstermektedir. Kamu eliyle yürütülmesi gereken hizmetin özelleşmesi, fahiş düzeyde pahalılık yaratmanın yanında, kamu kaynaklarının özel sektöre sınırsızca aktarılması sonucunu da doğurmuştur.”