Dama çözümleri (19 Eylül 2020)
Türk Daması Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Sponsorluk Kurulu Başkanı Ahmet Murat Çelik'in hazırladığı Dama Köşesi her cumartesi Aydınlık Gazetesi'nde, yanıtlar Aydinlik.com.tr'de... 19 Eylül 2020 tarihli dama soru ve çözümleri aşağıda...
DAMA NEDEN ÇOK ÖNEMLİ?
Akıl oyunları içerisinde oldukları toplumların duygu, strateji ve alışkanlıkları ile şekil alır. Mesela Çin ve cevresindeki toplumların sosyolojik ve karekteristik yapısını Go içerisinde bulmak mümkündür. Yani Go'nun Çinli olduğunu oyunun yapısından anlarsınız. Binlerce yıllık Çin hanedanlığını incelerseniz iç ve dış hamlelerin neredeyse Go tahtasında yapılıyor olduğunu görürsünüz. Örnekler çoğaltılabilir ancak ben asıl karşılaştırmayı Satranç ve Dama üzerinden yapmak istiyorum.
En temel fark aslında bu iki akıl oyununun nereli olduğu ve coğrafyasının niteliklerini ne kadar aldığı ile alakalı. Satrancın günümüzdeki son hali Avrupalıdır ve onlara benzer. Tarihçesi konusuna girmeyeceğim o konuyu merak edenlere yazar Arslan Küçükyıldız'ın Satrancın Tarihçesi adlı şahane çalışmasını öneririm. Orada Asyalı, Arap, Türk ve nihayetinde 16. yy dan itibaren Avrupalılaşan satrancın bütün geçmişini bulabilirsiniz. Hen dama hemde satranç millattan 2000 yıl öncesine ait Mısır Piramitleri'nde keşfedilen oyunu sahiplense de o dönem oynanan oyunun damaya yakın bir oyun olma olasılığı daha yüksek bir ihtimaldir. Satrancın 5 veya 6. yy da kuzey Hindistan'da ortaya çıkıp önce Asya sonrada tüm dünyaya yayılmış olması görüşü akla yakın olan görüştür.
Peki iki oyun arasında en temel yapısal farklar nedir? Satranç Avrupa saraylarının oyun tahtasına yansımış halidir. Hiç bir çabası ve niteliği olmayan kral en tepededir. Eşi kraliçede hemen onun yanındadır ama siyasal gücü çok daha yüksektir. Onların en yakınında din adamları yakın korumaları olan şövalyeler etraflarını saran kalın kale duvarları ve arkasına saklandıkları gerektiğinde feda edilebilecek olan askerler vardır. Çaba sarf edip verimli olan asker terfi edebilir ama asla kral olamaz, o alanda ne varsa kral için cardır. Kral ölünce herşey biter. Hiç bir çabanın ve zaferin önemi yoktur yoktur artık. Oysa dama da korunacak bir kişi yoktur. Korunacak bir alan vardır, o alan bütün savaşçıların arkasındadır dama neferleri o alanın arkasına saklanmaz aksine önünde cansiperane dururlar. eşit rütbedeki her nefer o alanı canı pahasına korur. Bir tek asker bile hayatta kalsa mücadele devam eder. Asiller, soylular, piskoposlar arkasına saklanılan kaleler ve arkasına saklanılan askerler yoktur. Cengaverlik vardır herkes birini değil, birbirini korur. Türklerin, Kürtlerin, Arpların ve Farslıların ortak mirası olan dama bu toplumların mücadeleci ve özverili yapısıyla şekil almıştır. Bizdendir hatta biziz. Günümüz satrancı ise Avrupalılar gibi daha çok derin planlar yapan, entirikalarla ile şekillenmiş bir oyundur. Sonuç olarak satranç kralların oyunudur. Oyunların kralı da damadır.
Bu hafta sorular Lübnanlı büyük usta Chadi KLEIT'ten gelecek.
CHADİ KLEIT-1
