Deprem bölgesinde gündem bina güçlendirme: ‘Bakanlık tespiti gözle yapıyor’

Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden bir yıl geçti. Deprem bölgesinde yaşam mücadelesi devam ediyor. Yurttaş, sorunlara çözüm arıyor, normale dönmek istiyor. En çok konuşulan konulardan biri de binalardaki hasar durumu. Yapı, hasarlı mı hasarsız mı? Ağır hasarlılar yıkılıyor, orta hasar verilmişse bu konutların güçlendirilmesi gerekiyor.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018 yılında güncellendi. Depreme dayanıklılık açısından yapının bu yönetmeliğe uyumluluğu önemli, eski yönetmeliklerle arada çok fark var. Orta hasarlı binalarla birlikte eski yönetmeliklere göre yapılan binalar da güçlendiriliyor. Güçlendirmede üç yöntem var; Beton, çelik ve karbon fiber. Genellikle zaman avantajı ve pratik oluşu nedeniyle karbon fiber tercih ediliyor.

GÜÇLENDİRME NASIL YAPILIYOR

Güçlendirme nasıl yapılıyor, sağlıklı mı? Deprem bölgesinde ev almak isteyenler neye dikkat etmeli? Bu soruları Malatya’da yapı güçlendirme işi yapan Jeoloji ve İnşaat Mühendisi Mümtaz Kara ile konuştuk.

6 Şubat depremlerinde orta hasar raporu almış olan bir binada güçlendirme işlemi esnasında görüştüğümüz Mümtaz Kara, şu bilgileri verdi:

“Bu binanın karot, sıyırma testi, röntgen ve zemin etüdü sonuçlarını, 2018 deprem yönetmeliğine göre hesapladık. Bu görmüş olduğunuz bina, kontrollü hasarda kaldığı için kuşatılmış kolon problemlerinden dolayı karbon fiber işlemleri yapıyoruz. Önce yüzeydeki eski sıvayı alıp boşluk kısımlarını yüksek dozlu tamir harçlarıyla kapatıp sonra silme işlemlerini yapıyoruz. Sonra beton yüzeyi ilaçlanır, üzerine karbon fiber sarılır arkasından üst ilaçlaması yapılır, son kat ilaçlaması da yapıldıktan sonra kumlama yapılarak işlem bitirilir.

KARBON FİBER PATLAMA YAPMIYOR

“Bu binada karbon fiber 3800-4200 megapascala kadar dayanma sağlar. Biz 300’lük karbon fiber kullandık, bunun 600’lüğü, 800’lüğü, 1000’liği gibi çeşitleri vardır ama hangisinin kullanılacağı hesaplama yöntemiyle belirlenir. Bu binaya 600’lük fiber karbon kullanırsak rijit bir yapı haline gelir ki binada bunu da kabul etmiyoruz. Bütünlükle beraber çalışmasını sağlıyoruz. Yoksa diğer alanlarda zayıf nokta oluşmasına sebep olur, zararlı olur. Karbon fiber basınç kuvvetine karşı patlama yapmıyor. ”dedi.

ORTA HASARDA GÜÇLENDİRME ŞART

Karbon fiberin son yıllarda kullanılmaya başlandığını ve depreme dayanıklılığının bilimsel çalışmalarla ispatlandığını anlatan Kara şöyle konuştu: “Güçlendirilmiş bina şu demektir; şu anki 2018 yönetmeliğine göre hesaplanmış bir binadır. Kuşatılmış kolon problemi, kolonla kirişin birleştiği yerlere doğru etriyenin sıklaştırılıp sıklaştırılmadığı anlamındadır. Kirişin ortalarından bağlantı noktasına doğru sıklık 2018 yönetmeliğine göre 5 santimetreye düşer. Eski yönetmeliğe göre yapılan binalarda sıklaştırma bölgelerini daha sağlam hale getiriyoruz. Çünkü deprem anında bu sıklaştırma bölgelerinde kırılmalar meydana gelir.”

Orta hasarlı binalara güçlendirmenin şart olduğunu hatırlatan Kara, “Yeni bir bina değilse, 2007 yönetmeliğine göre yapılmışsa hele hele 97 yönetmeliğine göre yapılmışsa mutlaka inceletmek lazım.” vurgusunu yaptı.

PERFORMANS ANALİZİ

Jeoloji ve İnşaat Mühendisi Mümtaz Kara, deprem bölgesinde ev almak isteyenlere de şöyle seslendi: “Ev alacaklara tavsiyemiz olsun; Deprem atlatan binalarda sahiplerinin mutlaka performans analizi yaptırmalarını tavsiye ediyorum. Bilinçli ev almak isteyenler o ev sahibine bu binaya performans analizi yaptınız mı diye sorması gerekir. Yani karot aldırdınız mı, röntgen yaptırdınız mı, sıyırma testi yaptırdınız mı, 2018 yönetmeliğine göre bu binayı hesapladınız mı soruları cevaplanmalı.

“Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ekipleri inceleme yaparken binanın karotunu almıyor, röntgenini çekmiyor, bunu bir statik programda hesaplamıyor. Hasar tespitini gözle yapıyor, sadece gördüklerine göre hasarlı, hasarsız kararını veriyor. Ama bina sahipleri kendilerini güvende hissetmeleri için performans analizini mutlaka yaptırmalılar.”