6 Şubat depremleri bize ne mesaj verdi
Deprem felaketinin ardından bilim insanlarımızdan gelen öneri ve uyarıları içeren bir toplantı da İzmir’de düzenlendi. Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 10 maddelik öneri paketini, meslektaşlarının görüş ve değerlendirmelerine sundu.
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şubesi tarafından çevrimiçi düzenlenen “6-20 Şubat Maraş ve Antakya depremleri bize ne diyor?” konulu konferansın konuşmacısıydı. Prof. Dr. Sözbilir, yaptığı sunumda, gelecek depremlerde can ve mal kaybını azaltmak için alınması gereken önlemler üzerinde durdu. Daha önce, 5 Nisan günü Türkiye Büyük Millet Meclisi Deprem Araştırma Komisyonu tarafından davet edilmiş, ve 10 maddede topladığı önerilerini Afyon milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplanan Komisyona sunmuştu.
Prof. Dr. Sözbilir’in önerileri özetle şunlar:
1-Yakın gelecekte deprem üretecek diri faylar üzerinde yapılaşma kısıtlaması getiren fay yasasına ait standartlar biran önce hayata geçirilmeli. Bu kapsamda daha önce hazırladıkları fay sakınım bandı kanununa ait yönetmelik taslağını meclis komisyonuna sundu.
2-Deprem bölgesinde deprem sırasındaki sarsıntı ve yeni oluşan kırık ve çatlaklar nedeniyle yeraltı suyu yolları yön değiştirdi, hem doğal ve hem de insan kaynaklı nedenlerle kirlendi. Bunun için sistematik örnekleme yapılarak kirlenme tipi, derecesi ve yerlerinin tespit edilmesi gerekir. Yeraltı suyu beslenme modelleri havza bazında yeniden kurulmalı, kirliliğin giderilmesi içinde gerekli arıtma sistemleri geliştirilmeli.
3-Sıvılaşma tehlikesinin geliştiği alanlarda jeoteknik, jeofizik ve sondaj çalışmalarıyla sıvılaşma mekanizmasının anlaşılması ve modellenmesi, bu bölgelerde sıvılaşma tehlikesinin giderilmesini sağlayacak önlemlerle zeminlerin iyileştirilmesi gerekir. İyileştirilemeyecek zeminler üzerineyse yapı yapılmamalı.
YETKİN MÜHENDİSLİK SİSTEMİ
4-Yapı denetim mekanizması yeniden düzenlenmeli, bina yapımı öncesindeki yerbilimsel çalışmalardan binanın anahtar teslimine kadar jeoloji, jeofizik ve inşaat mühendislerinin 3lü imzaları olmalı ve bu sistem uzman kimselerden oluşan kamusal denetim altında denetlenmeli ve bu bağlamda yetkin mühendislik sistemi Türkiye’ye biran önce getirilmeli.
5-Müteahhitlik sistemi, diğer mesleklerde olduğu gibi konusunda yetkin ve en az üniversite mezunu düzeyindeki insanlardan oluşmalı.
6-Yetkin mühendislik sistemindeki eksiklik, lisansüstü düzeyde eğitim verecek olan Afet Yönetimi ve Deprem Araştırma Enstitüleriyle giderilebilmeli.
DOĞAL AFET EKSENLİ ŞEHİRLEŞME MODELİ
7-Deprem bölgelerinde diri fay kontrolündeki yerleşimler veya nehir boyunca kurulu olan yerleşimler, doğal afet eksenli şehirleşme modeline göre yeniden yapılanmalı, bu yapılanma şehrin dokusu-deseni-rengi ve kültürel yapısını koruyacak şekilde perde duvarlı yatay mimari düzeninde olmalı.
DEPREME UYGUN YENİ BİR KURUMSAL YAPI
8-Türkiye’de depremle ilgili yeni bir kurumsal yapılanmaya gidilmesi gerekir. Dünyada gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Doğrudan Cumhurbaşkanlığına bağlı özerk bir çatı kurum niteliğindeki Türkiye Yerbilimleri Araştırmaları Kurumu kurulmalı.
9-Toplumun ilkokuldan başlayarak yaşam boyu doğal afetler konusunda eğitimi ve bilinçlendirilmesi, doğal afet eksenli tatbikatların belirli sürelerle sürekli yinelenmesi gerekir.
YEREL ARAMA-KURTARMA GRUBU
10-Olası bir deprem anında ilk müdahalenin yerel halk tarafından yapılması, bunun için mahalle bazında yerel arama kurtarma grupları oluşturulmalı ve uygun yerlerde olaya müdahale edebilecek malzeme ve aletlerle donatılmış konteynerlerin konuşlandırılması gerekir.
