Dikkat grip sezonu başlıyor! Hijyene dikkat edin, aşı yaptırın

Sonbahar ile birlikte serin hava etkisini gösterdi. Uzman doktor Necdet Yetim özellikle kış mevsiminde daha fazla artış gösteren hastalıkları değerlendirdi. Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Yetim, hastalıklara karşı alınacak tedbirleri açıkladı.

ENFEKSİYON KAYNAKLI HASTALIKLAR

Kış aylarında daha çok hangi hastalıklarla karşılaşıyoruz? Viral enfeksiyon nedir?

Kısaca mikrop denilen tek hücreli canlıların bedenimizde üreyerek yaptıkları hastalıklara enfeksiyon hastalıkları denir. Bu mikropların arasında en küçükleri olan virüslerin sebep oldukları enfeksiyonlara da viral enfeksiyonlar adı verilir. En önemli viral enfeksiyonlar arasında; grip, çiçek, suçiçeği, kabakulak, kızamık, kızamıkçık, kuduz, hepatit ve tabi ki AIDS sayılabilir. Virüsler, bedenimize iki yolla girerler. Başka bir hastadan bulaşarak ya da aşı ile. Aşı, hastalık yapma özelliği giderilmiş virüsün vücuda verilmesi demektir. Hastalık ya da aşı ile virüs vücuda girince, bağışıklık sistemi bu virüse karşı protein yapısında antikor denen bazı maddeler üretir. Her virüsün antikoru ayrıdır. Örneğin, suçiçeği virüsüne karşı oluşan antikor, bir sonra suçiçeği virüsü vücuda girdiğinde virüsü hemen yok ederek hastalığın ikici kez olmasını engeller. Antikorlar, çoğunlukla hayat boyu vücudumuzda kalarak bedeni aynı virüsün yapacağı hastalıktan korurlar. Yani suçiçeği ya da benzer hastalıkları insan sadece bir kez geçirir. Ancak grip hastalığında durum farklıdır. Grip aşılarının koruma süresi yaklaşık 1 yıldır. Gribi meydana getiren virüsler birden fazladır ve zaman içinde yeni tipleri meydana gelmektedir. Bu nedenlerle bir virüsle grip olan kişi, bir süre sonra başka bir virüsle de hasta olabilir.

‘GRİP BAZI DURUMLARDA ÖLÜMCÜL OLABİLİR’

Grip nedir?

Grip, viral enfeksiyonlar arasında en sık görülen hastalıktır. İnsanlara özgü binlerce hastalık arasında grip, bazı yönlerden en önemli hastalık olarak kabul edilir. Ortalama herkeste yılda bir kez olması, çok sık görülmesi, bazen salgınlar halinde olması, zaman zaman ölüm dahil önemli komplikasyonlar yapması, tedavi giderleri, yarattığı iş gücü kaybı nedenleriyle öne çıkmaktadır. Grip virüslerinin yüzeylerinde kısaca H ve N diye gösterilen protein çıkıntılar vardır. Bu proteinlerin sayıları her grip virüsünde farklıdır. Bu nedenle çok sayıda değişik yapıda grip virüs tipi vardır ve yenileri de oluşmaktadır.

‘HASTALIK SONBAHARDA BAŞLAR KIŞIN ZİRVE YAPAR’

Grip nasıl oluşur?

Grip, genellikle sonbahar aylarında başlar, kış aylarında zirve yapar ve ilkbaharda azalan bir seyir gösterir. Salgınlar genellikle 1-2 aylık devreler halinde olur. Salgınlarda genellikle toplumun % 10-20'si, şiddetli salgınlarda % 30-40'ı etkilenir. Doğal olarak kalabalık yerlerde bulaşma çoktur. Bu nedenle, en çok okullarda çocuklar arasında sıktır.

Kalabalık kapalı ortam çalışanlarında da sık görülür. Hasta olanların solunum sistemi bölgelerinde üreyen virüsler salgılarla dışarı çıkar. Damlacıklar şeklinde havaya karışarak ya da salgıların direk teması ile başkasına bulaşır. Elinde salgı bulaşığı olan gripli bir hastanın bir yeri ya da eşyayı tutması ile virüs oraya geçer ve ortalama 8 saat canlı kalır. O sırada başka bir kişi de o eşyayı tuttuğunda onun eline geçer, elinden de ağız ve burun bölgesine bulaşabilir. Bu nedenle ortamın havasını sık sık tazelemek, elleri ağza götürmeden, yani yemeklerden önce ve kuşkulu ortam ve durumlarda el temizliği yapmak çok önemlidir. Alkol, kolonya gibi dezenfektan maddelerle ya da bol su ve sabunla yıkamakla el temizliği sağlanabilir. Burada hasta olanların da dikkat etmesi gereken şeyler vardır. Hastalar, 4-5 gün süreyle başkalarından en az 1 m. uzak durmalıdır. Hastaların maske kullanmak ve el temizliğine dikkat etmek konularına da özen göstermesi önemlidir.

Bedene giren virüsler hızla çoğalarak 1-4 gün içinde hastalık başlatırlar. Boğaz-burun gibi üst solunum sistemi bölgelerindeki mukozaların hücrelerinde virüsler hızla çoğalır ve bu hücrelerde yıkıma neden olur. İyileşme 1 hafta içinde olur, ancak, nekahet devresi de denen bu devre, yani bu yıkımın tamamen iyileşme devresi üç-dört hafta sürdüğünden o bölgelerin enfeksiyonlara karşı direnci düşüktür. Bu devrede kolaylıkla ikinci bir enfeksiyon olabileceği bilinmeli ve o devrede de özelikle korunma konusunda özenli olmalıdır.

GENİZ AKINTISI, BAŞ VE BOĞAZ AĞRISI, ÖKSÜRÜK, HALSİZLİK…

Grip belirtileri neler?

Tüm grip tipleri genellikle 3-5 gün kadar aktif bir seyir gösterir. Bu devrede hastadan hastaya değişen tablolar olabilir. Burun, geniz akıntısı, baş ve boğaz ağrısı, öksürük, aksırık, halsizlik tüm bedende sızı, üşüme-ateş gibi şikayetler olur. Çocuklarda genellikle tablo daha ağır olur ve ateş havale geçirtecek kadar yüksek olabilir. Bazı hastalarda, bulantı, kusma, iştahsızlık, ishal gibi bulgular da meydana gelebilir.

Hastalıkların yol açtığı diğer hastalıklara komplikasyon denir. Gribin yaptığı en önemli komplikasyon, önceden var olan kronik kalp damar hastalığı, KOAH ve astım gibi kronik solunum sistemi hastalığının alevlenmesidir. Grip enfeksiyonlara karşı direnci düşürdüğü için ikincil enfeksiyonlara sebep olabilir. Böylece; pnömoni, orta kulak iltihabı, sinüzit, menenjit, miyokardit gibi daha ağır tablolar oluşabilir.

‘GRİPTEN KORUNMANIN EN ETKİLİ YOLU AŞILANMAK’

Hastalıktan nasıl korunabiliriz tedavi yöntemi ne?

Gripten korunmak için önceden belirtilen temizlik ve hijyen kurallarına önem verilmeli, bol vitaminli ve proteinli beslenme, (taze meyve-sebze-et ve süt ürünleri) yeterli dinlenme ve uyku, 4-5 gün süreyle istirahat uygun olur.

Gripten korunmanın en etkili yolu aşılanmaktır. Eylül -Kasım ayları arasında yapılan aşı 1 yıl kadar koruma sağlar. Ancak grip virüslerinin çok ve çeşitli olması ve bazı yıllarda yeni alt tiplerin ortaya çıkması nedeniyle, önceden hastalık yapan virüslerle hazırlanan aşılarda koruma ancak % 80 civarındadır. Bu nedenle aşı yapılanlar da grip olabilir, ancak aşılananlarda grip olsa bile daha hafif seyrettiği gözlenmektedir. Özellikle, 65 üstü yaşlılara, kronik hastalıklara, (diyabet, kalp, damar hastalığı, KOAH olanlara) zayıf, anemik olanlara, onkolojik tedavi görenlere, kalabalık ortamlarda bulunan ve çalışanlara, sık sık seyahat edenlere, sağlık çalışanlarına aşılanması önerilmektedir.

Günümüzde, TİP A ve B griplerde antiviral ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçların virüs öldürücü etkileri vardır. Bir evde Tip A ya da B saptanan bir grip hastası varsa, onunla yakın temas zorunluluğu olanlara da antiviral ilaçların koruyucu dozda verilmesi önerilmektedir. Tip A ya da B saptanmayan hastalara antiviral ilaç tedavisi gerekmediği görüşü vardır. Bunun dışında şikâyetlere göre ağrı kesici, ateş düşürücü, öksürük kesici, vitamin ilaçları verilmektedir.