Dipten gelen ‘hayır’ dalgası

Halkoylamasına ilişkin açıklanan anket sonuçlarının tamamına yakınında bıçak sırtı bir durum olduğu görünüyor. Kimileri yüzde 51-52 ‘hayır’ önde derken, kimi şirketler tam tersi yönde tahmin yürütüyor. SONAR Başkanı Hakan Bayrakçı ise iki tahminin de yanlış olmadığını, sonucun birbirine yakın çıkacağını fakat ‘evet’i önde gösteren şirketlerin, dipten gelen ‘hayır’ dalgasını farkedemediklerini söylüyor. Bayrakçı’nın son anketine göre ‘hayır’ yüzde 51,2 ile önde görünüyor. Aydınlık’a konuşan Bayrakçı, dip dalgasını nasıl tespit ettiklerini ise şöyle anlatıyor:

“Özel zamanlarda oyunun rengini belli etmeyen bir kitle gerçeği ortaya çıkıyor. Örneğin 1982 Anayasa oylamasında... O dönem siyasi araştırma yapan şirket yoktu fakat olsaydı da hiç kimse yüzde 92 ‘evet’ çıkacağını bulamazdı. Çünkü seçmenin çoğu, çevresinden utanıp oyunu söylemeyecekti. Keza 87’de bir referandum daha yapıldı. Demirel’in, Ecevit’in, Baykal’ın, Türkeş’in yasağı kalksın mı kalkmasın mı diye sandığa gitti insanlar. O oylamada da iktidarın tersini savunmasına rağmen kıl payı, yüzde 50.9’la “yasaklar kalksın” sonucu çıktı. Ama anketler sonucu o tarihte yakalayamadılar. Yani, özel ahvallerde bu tür, dip dalgası dediğimiz, seçmenin eğilimini anket şirketleri yakalayamayabiliyor. Bugün de 14-15 şirket ‘evet’ çıkacak dediler. SONAR ve AKAM hariç hepsi ‘evet’ çıkacak dediler. Bizim verdiğimiz 51,2 bile aslında bir dip dalgasıdır. Yüzde 51-52-53 bulan ‘evet’ şirketleri de hile yaptıkları için bu sonuçları bulmuyorlar. Ama, dipten gelen dalgayı göremiyorlar. Biz, 30 yıllık bir mesleği hiçbir şey uğruna riske edemezdik. Bulduğumuz rakam ‘hayır’cıları memnun etmek için verilmiş bir rakam değildir. Buna inanarak bu rakamı verdik.

Dip dalgasını iki türlü tespit ettik:

Birincisi rakamsal veriler. Türkiye’deki seçmenlerin yüzde 7-8’lik bir kesimi, memurlar ve ailelerinden oluşuyor. 2 milyon 650 bin kişi devletten maaşını alıyor. Bir araştırmada yaklaşık 4000 kişiyle görüşüyoruz. Bunlardan 300-350 arasındaki kişi memur oluyor. Konuştuğumuz memurlardan hiçbirinin ‘hayır’ demediğini görünce şüphelendim. Arkadaşlarımdan çapraz anket sonuçlarını istedim ve özellikle bu kesimin, ‘hayır’ demekten çekindiğini gördüm.

Çünkü OHAL var. Devlet memurları biliyorlar ki OHAL’de bir satır yazıyla işten atılabiliyorlar. Bunu bilen bir devlet memuru, kapısına gelen anketöre ‘Ben ‘hayır’ oyu kullanacağım’ diyemez. Çevremde de ‘hayır’ oyu kullanacak en az 10 tane öğretmen tanıyorum. Onlar da anketörlere konuşmayacaklarını söylüyorlar. Yani devlet memurlarının doğru beyanıyla karşı karşıya değiliz ve bunda haklılar.

İkincisi, CATI dediğimiz telefonla yapılan anketlerimiz var. Konuşmalardan anlıyorum ki kararını vermiş ama söylemeye çekiniyor. ‘Henüz kararımı vermedim’, ‘Bakıcaz evladım’ gibi gerekçeler söylüyorlar. ‘Evet’ diyenler açıkça söyleyebiliyor ama diğerleri çekiniyor. Güneydoğu anketlerinde de benzer durumlara çok denk geldim. Bunların içinde işadamları da var.”