Nijer’le adım adım stratejik işbirliği
Afrika’da Fransız ve ABD emperyalizmine karşı mücadelede öncü rol oynayan Nijer’e çıkarma yapan Türk heyeti, ikili görüşmelerini sürdürüyor. İki ülke arasında ekonomik, savunma, enerji başta olmak üzere birçok alanda ilişkilerin ilerletilmesi hedefleniyor
Türkiye Nijer’e yüksek düzeyde bir heyetle adeta çıkarma yaptı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve beraberindeki heyet, 16 Temmuz 2024 Salı akşamı Nijer’in başkenti Niamey’de Diori Hamani uluslararası havaalanında, Anavatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) üyeleri ve Gençlik ve Spor Bakanı Albay-Binbaşı Abdurrahman Amadu liderliğindeki Geçiş Hükümeti üyeleri tarafından karşılandı.
Türkiye’den Bakan Fidan’a Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Milli İstihbarat Teşkilâtı Başkanı İbrahim Kalın, Savunma Sanayi Müsteşarı Haluk Görgün ve Ticaret Bakan Yardımcısı Özgür Volkan eşlik ediyor.
Fransa’nın eski sömürgelerinden Nijer’e, 26 Temmuz 2023’te General Abdurrahman Tiani’in önderliğinde Fransa yanlısı Muhammed Bazum iktidarını devirdikten iki ay sonra Dışişleri Bakan Yardımcısı’nın gerçekleştirdiği ziyaretin ardından bu ziyaret, üst düzey bir Türk heyetinin ilk ziyareti olma özelliğini taşıyor.
TÜRKİYE NİJER’İN BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİNİ DESTEKLİYOR
Kasım 2023’te Niamey'e yaptığı ziyaret sırasında Türk Dışişleri Bakan Yardımcısı iki ülkenin "özellikle güvenlik ve ekonomi alanlarında stratejik ortaklıklarını güçlendirmeye kararlı olduklarını" belirtmişti. Ocak 2024’te de CNSP ve Geçiş Hükümeti üyelerinden oluşan geniş bir heyete başkanlık eden Başbakan Ali Mahaman Lamine Zeine Ankara'yı ziyaret etmiş ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmüştü.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan basın açıklamasında, Erdoğan'ın görüşmede “Türkiye'nin Nijer'in siyasi, askeri ve ekonomik bağımsızlığını güçlendirmek için aldığı tedbirleri desteklediğini” ifade ettiği belirtilmişti.
Ordu-Millet işbirliği ile Fransa yanlısı iktidarın devrilmesinden sonra Fransa, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunu (ECOWAS) kışkırtarak askeri müdahale planlanmıştı. Türkiye ise ECOWAS’ın askeri müdahale tehdidine karşı çıkmıştı.
EKONOMİK, SİYASİ VE ASKERİ İŞBİRLİĞİ
Türkiye, yaklaşık 10 yıldır Nijer'in önemli bir ortağı ve ülkede savunma, hava taşımacılığı, inşaat ve bayındırlık işleri, enerji, eğitim, sağlık, ticaret ve otelcilik gibi çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren büyük Türk şirketleri bulunuyor.
Türk Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Türk heyeti ile Nijer makamları arasında yapılması planlanan görüşmelerde ikili ilişkilerin yanı sıra güncel bölgesel ve uluslararası gelişmeler de ele alınacak.
Batı destekli terör örgütleriyle mücadele eden Sahel Devletleri Mali, Burkina Faso ve Nijer önemli güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya. Bu bağlamda Ankara ile Niamey arasında ekonomik ve ticari alanların yanı sıra özellikle savunma alanında işbirliğinin geliştirilmesi ve bu doğrultuda yeni anlaşmaların imzalanması gündemde.
Nijer, Afrika’da Fransız ve ABD emperyalizmine ve yeni sömürgeciliğe karşı mücadelede öncü rol üstlenen ülkelerinden biri. 6 Temmuz’da da Nijer, Mali ve Burkina Faso, Sahel Devletleri Konfederasyonu’nu kurduklarını ilan etmişlerdi.
URANYUM ZENGİNİ
Dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde 7'nci sırada yer alan Nijer, 2022 verilerine göre, dünyadaki uranyum arzının yüzde 5'ini karşıladı. Nijer, 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezerviyle Fransa'nın 3. AB'nin de 2. en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyor.
Fransa, devlete ait nükleer enerji şirketi Orano, eski ismiyle "Areva" üzerinden eski sömürgesi Nijer'den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor. Yeni yönetimin Fransa ile diplomatik ve askeri ilişkileri sonlandırmasının ardından uranyum tedariki konusunda da Fransa zor bir dönemece girdi.
Niamey yönetimi, Orano'nun ülkenin kuzeyindeki Imouraren uranyum yatağındaki işletme ruhsatını 20 Haziran itibarıyla sonlandırdı. Niamey buna gerekçe olarak, söz konusu yatağı 2015'te faaliyete sokmayı planlayan Orano'nun uyarılara rağmen sahada madencilik çalışmalarına başlamamasını gösterdi. Orano, 2011'de yaşanan Fukuşima nükleer felaketinin ardından uranyum piyasasının düşmesiyle söz konusu sahadaki çalışmalarını askıya almıştı.
Askeri hükümet ise mart ayından başlayarak 3 ay içinde söz konusu sahada madencilik çalışmalarına başlanmazsa şirketin işletme ruhsatının geri çekileceği konusunda uyarıda bulunmuştu. Imouraren, yaklaşık 200 bin ton rezerviyle dünyanın en önemli uranyum yataklarından biri kabul ediliyor.
MTA NİJER’DE
Türkiye ve Nijer arasında 2020 yılında “Maden Alanında İş Birliği Anlaşması” imzalanmıştı. Bölgedeki çalışmaları MTA Uluslararası Madencilik AŞ'nin yürüteceği bildirilmişti. Dönemin Enerji Bakanı Fatih Dönmez, anlaşmayla ilgili şu bilgileri vermişti:
“Türkiye, Nijer’in güneybatısındaki Koulbaga-1, Koulbaga-2 ve Dares Salam-2 adlı üç maden sahasında arama yapacak. Bu sahalarda jeokimya, jeofizik ve sondaj çalışmalarımızla oradaki görünür rezerv tespitini belirlemiş olacağız. Sonrasında Nijer hükümetiyle dostluğumuzu daha da güçlendireceğimizi düşünüyorum. Her iki ülke açısından istihdam ve iş gücünü artıracak olan cevherin üretim aşamasına geçmeyi planlıyoruz.”
FİDAN, NİJERLİ MEVKİDAŞI SANGARE İLE GÖRÜŞTÜ
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, çeşitli temaslarda bulunmak üzere ziyaret ettiği Nijer’in başkenti Niamey'de Nijer Dışişleri, İşbirliği ve Yurt Dışında Yaşayan Nijerliler Bakanı Bakary Yaou Sangare ile bir araya geldi.
Dışişleri Bakanlığı, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Bakan Fidan'ın, Niamey'de Nijerli mevkidaşı Sangare ile görüştüğünü duyurdu.
Bakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın, Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ve Ticaret Bakan Yardımcısı Özgür Volkan Ağar ile Nijer Başbakanı ve Ekonomi ve Finans Bakanı Ali Mahamane Lamine Zeine başkanlığında düzenlenen ortak çalışma toplantısına katılmıştı.
Diplomatik kaynaklar, Fidan'ın Nijer'i ziyaretinde ikili siyasi ve ekonomik ilişkiler ile bu kapsamda işbirliğini güçlendirme ve çeşitlendirme yönünde atılabilecek adımların yanı sıra Sahel bölgesindeki güncel gelişmeler ve İsrail-Filistin meselesi başta olmak üzere, bölgesel konuların ele alınacağını bildirmişti.
