Kurlar yükseldi ilave tedbir geldi

Döviz fiyatları yükselişe geçti. Son bir ayda dolar kurundaki artış 33 kuruşu buldu. Dolar 19 lirayı aşarken, avro da dün 21 lirayı gördü. Döviz fiyatları aylardır iç talep baskılanarak tutuluyordu. Artan altın ve döviz talebinin yanında, sınırlı dış finansman ve ihracatçıların “kurların enflasyon kadar artması” talebi gibi nedenlerle kurların bir miktar yükseldiği ifade ediliyor. Deprem sonrası Türkiye'nin kaynak ihtiyacı, ihracat ve turizm gelirlerinin zayıflaması buna karşın ithalatın emtia fiyatları nedeniyle yüksek kalması dış ticaret dengesini (Ocak-Şubat 2023 dış ticaret açığı 26 milyar doları aştı.) zorluyor. Merkez Bankası (TCMB) ise artan kurlar karşısında sessiz kalmadı. Hafta içinde üst üste iki ayrı düzenleme yapıldı.

LİRALAŞMA YOLUNDA

Dün Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, Hazine destekli Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında faiz tavanı kaldırıldı. Buna göre KKM’lerde asgari faiz oranı politika faiz oranında olacak ve üst sınırı banka belirleyecek. Kararda “Mevduat bankalarının KKH’lere uygulayacağı asgari faiz oranı, TCMB tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır.” denildi.

Daha önce bankalar bu tür hesaplar için sadece Merkez Bankası politika faizi artı 3 puan faiz oranı teklif edebiliyordu. Kararı değerlendiren Dinamik Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan, “Değişiklik normal TL mevduat hesaplarından çevrilen mevduatlara uygulanacak. Bu hesaplara ilişkin prim ödemelerinin Hazine tarafından karşılanıyor. Ocak ayında Merkez Bankası destekli lira cinsinden mevduat faiz oranı tavanı kaldırılmıştı. Liralaşma stratejisi çerçevesinde atılan adımların bir yenisini daha görmüş durumdayız. KKM adı verilen mevduat tipi, tasarruf sahibine TL’de değer kaybı olduğu takdirde getiri garantisi veren, dövizde yükseliş olmadığı takdirde de faiz getiren bir enstrüman olarak çıkartılmıştı.” dedi.

“Dövize yönelimin yoğun olma potansiyeli ve bu ortamda özel sektör firmalarının da döviz açığının yüksek olması (döviz yükümlülükleri ve döviz varlıkları arasındaki fark) çerçevesinde bir döviz talebi oluşma durumu kaçınılmaz olacaktır.” ifadelerini kullanan Erkan, “Daha önce Merkez Bankası’nın dövizden dönüşümlü KKM hesapları için kaldırılan limit, Hazine destekli doğrudan açılan KKM hesapları için de kaldırılmış oldu. Böylece dövize yönelecek olan talebin KKM’ye yönlenerek TL’de kalması amaçlanmaktadır.”

Önceki gün de Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre Merkez Bankası, döviz yükümlülüğü olan şirketlere 1 ay vadeli döviz cinsinden mevduat hesabı açma izni verdi. Erkan bu karara ilişkin de, “Firmaların hesapları vadesi dolana kadar döviz alımlarına izin verilmeyecektir. Daha önce tüm şirket ve şahıslar için döviz korumalı vadeli mevduatların minimum vadesi 3 aydı. Böylece reel sektör firmalarına 1 ay vadeli döviz kredisi ile bağlanabilen KKM geldi. Örnek olarak; Vade başında bin dolar değiştiren firma, Merkez Bankası oranından vade sonunda yine bin dolar alacaktır. Kura yönelik olarak bir tedirginlik olduğu ve bu dönemde yukarı yönlü bir kur hareketinin çok da istenmediğini görüyoruz. İçinde bulunduğumuz dönemde dolar/TL kuru geçmiş yıllar kadar hareketli olmasa da son birkaç günde ufak adımlarla bir yükseliş eğiliminde.” dedi.

KKM MALİYETE RAĞMEN ETKİLİ

KKM'nin Merkez Bankası'na olan maliyetinin Merkez Bankası faaliyet raporuna göre, 89 milyar lira olduğu tespit edildi. KKM'nin Hazine'ye maliyeti de 92.5 milyar TL olarak hesaplandı. KKM'nin toplam maliyetinin 181.5 milyar TL oldu. 24 Mart ile biten haftada TL mevduatlar 93.1 milyar lira artarken, döviz mevduatlarında 1.67 dolar düşüş yaşandı. TL mevduatların toplam mevduatlar içerisindeki payı yüzde 61.46 seviyesinde. KKM başlamadan önce TL mevduatların payı yüzde 40'ın altına düşmüştü. Maliyetine rağmen KKM'nin varlıkların TL'de kalmasını sağladığı ve mevduatlardaki dolarizasyonu kayda değer oranda azalttığı görülüyor. KKM'nin hesaplanan maliyetine karşın şayet dolarizasyon kırılmamış olsa yaşanacak tablonun getireceği zarar ise henüz hesaplanmış değil.