Dolaylı vergilerin payı yüzde 76’ya çıktı! Dar gelirlinin bütçe yükü büyüyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı, mart ayına ilişkin bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Buna göre martta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 68,7 artarak 483 milyar 842 milyon lira, bütçe giderleri de yüzde 107,4 artışla 692 milyar 807 milyon lira oldu. Ocak-mart döneminde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 106 yükselerek 1 trilyon 637 milyar 198 milyon liraya çıktı. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 105,9 artarak 2 trilyon 150 milyar 680 milyon lirayı buldu. Böylece bütçe açığı martta 208 milyar 965 milyon lira, ocak-mart döneminde de 513 milyar 482 milyon lira olarak meydana geldi. 2023 yılı Mart ayında bütçe açığı 47 milyar 223 milyon TL, ocak-mart döneminde ise 250 milyar 25 milyon TL idi. Faiz dışı açık, geçen yıl martta 2 milyar 148 milyon lirayken, bu yılın aynı ayında 134 milyar 412 milyon lira olarak belirlendi. 2023 yılı Ocak-Mart döneminde de 149 milyar 367 milyon TL faiz dışı açık verilmiş iken 2024 yılı Ocak-Mart döneminde 263 milyar 6 milyon TL faiz dışı açık verildi.

VERGİ GELİRLERİ YÜZDE 113 ARTTI

Bu dönemde vergi gelirleri, geçen yılın ocak-mart dönemine göre yüzde 113 artarak 1 trilyon 343 milyar 960 milyon liraya çıktı. Vergi türleri itibarıyla ocak-mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi yüzde 119,8, kurumlar vergisi yüzde 85,3, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 215,6, özel tüketim vergisi yüzde 109,3, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 194,6, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 80,3, damga vergisi yüzde 85,1, harçlar yüzde 76,4 ve diğer vergi gelirleri yüzde 79,6 arttı. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de yüzde 74,4 artarak 233 milyar 929 milyon liraya çıktı. Böylece bütçe gelirleri 1 trilyon 637 milyar 198 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 18,1 olarak kayıtlara geçti. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-mart dönemi gerçekleşme oranı da 2023'te yüzde 16,1 iken bu yılın aynı döneminde yüzde 19,4'e yükseldi.

YÜZDE 60’I KDV VE ÖTV

Vergi hukuku uzmanı uzmanı Prof. Dr. Murat Batı’nın aktardığına göre toplanan vergi gelirlerinin yüzde 60.13'ü KDV ve ÖTV tahsilatı oluşturdu. Yılın ilk üç ayında dolaylı vergilerin payı yüzde 76,56 olurken, doğrudan vergilerin payı yüzde 23,44’te kaldı. Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Mart 2023 döneminde 1 trilyon 44 milyar 753 milyon lira iken bu yılın aynı döneminde yüzde 105,9 artışla 2 trilyon 150 milyar 680 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2024'te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 19,4'ü kullanılmış oldu. Faiz hariç bütçe giderleri, ocak-mart döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 101,3 artarak 1 trilyon 900 milyar 204 milyon liraya çıktı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 19,3 olarak hesaplandı. Personel giderleri, söz konusu dönemde yüzde 142 artışla 664 milyar 320 milyon lira olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 26'sı kullanıldı. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 90,3 artarak 81 milyar 510 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 26,1'i kullanılmış oldu.

ÖDENEĞİN YÜZDE 20’Sİ KULLANILDI

Ocak-mart döneminde mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 17,5'i harcandı. Bu dönemde yüzde 67,7 yükselişle 118 milyar 734 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 80,1 artarak 837 milyar 168 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 19,6'sı kullanıldı. Söz konusu dönemde 95 milyar 576 milyon lira sermaye gideri, 5 milyar 54 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 97 milyar 843 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri yüzde 148,8 artarak 250 milyar 476 milyon lira oldu.