Domates miktarı yüzde 20 azaldı
Örtü altı tarımın önemli merkezlerinden Kumluca’da çiftçiler, geçen yıl domatesi zararına sattılar, borçlandılar. Bu yıl ise fide fiyatlarındaki yüksek artış ve alım garantisi olmaması nedeniyle ‘yeniden zarar eder miyim?’ endişesini taşıyorlar. Bu yüzden de dikimler bir miktar azaldı.
Marketlerde, pazarlarda bu yıl sebze, meyve fiyatları ateş pahası… Domates 30 liraya patlıcan 40 liraya, hatta evlerin en temel ihtiyacı olan patates 10 liraya dayandı, soğansa son bir hafta içinde 6 lira oldu. Sayıyla almaya başladığımız sebzenin önümüzdeki günlerde fiyatlarının düşüp düşmeyeceğini merak eder olduk.
Domatesin, patlıcanın, biberin, salatalığın önemli üretim merkezlerinden olan Kumluca’nın Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe ile konuştuk.
Antalya’nın seracılıkla uğraşan, Finike ile Kemer ilçeleri arasında, kıyıdan yaklaşık 6 km içerde kurulmuş bir ilçe Kumluca. Nüfusun büyük bir kısmı seracılıkla geçimini sağlıyor. Örtü altı domates üretiminin yüzde 40’ı bu bölgeden sağlanıyor. Portakaldan domatese, biberden çileğe bin bir çeşit sebze ve meyve sofralarımıza bu bölgeden geliyor.
‘BU ÇİFTÇİ BİZE LAZIM’ DEMEDİLER
Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe, “Ayağından lastik çizmeleri çıkarmayan üretici suçlanıyor bu günlerde. Ama yazın 3 liraya mal ettiğimiz domatesi 1.5 liraya verdiğimizde ‘bu çiftçi bizi doyuruyor, çiftçi yaşasın, bu çiftçi yeni sene de bize lazım demediler” sitemiyle başladı konuşmasına.
Kökçe de tüm üreticiler gibi girdi maliyetlerinden dert yandı. “Geçen yıl 10 liraya aldığımız plastiği bugün 60-70 liraya alıyoruz. 50-60 liraya aldığımız 20 kiloluk gübreyi bugün 900 liraya alıyoruz. 100 lira elektrik faturası verirken bugün 3-4 bin lira veriyoruz” diyor Kökçe.
‘DİKİMLER AZALDI’
Hidayet Kökçe, marketlerdeki fiyatların yüksek olmasını şu sözlerle açıkladı: “Geçen yıl sebzeyi zararına sattık, o yüzden dikimler azaldı. Bir de üstüne hava koşulları… Kış çok sert geçti bu yıl. Ben 2 ton domates almam gerekirken 200 kilo alabildim dönüm başına”.
Kökçe bu yıl tarlasını fide dikemeyenlerin olduğunu, bazı üreticilerin de az ektiğini belirtti. Bu da fiyat artışlarına neden oldu. İlerleyen günlerde ürünlerin artacağını belirtiyor, bunun da fiyatlara yansıyacağını… “3 dönüm araziden 6 ton almam gerekirken 600 kilo biber aldım. 15 gün sonra çoğalır diye düşünüyoruz.”
‘KÖYDE HAYAT BİTİYOR’
Kökçe şöyle devam etti: “Tarımcı, tarımdan kaçıyor artık. Çalışacak işçi bile bulamıyoruz. Bugün valiliğe gidip Suriyeli işçilerin çalışması için ricada bulunacağız. 40 yaş altı çiftçimiz kalmadı. Para olmadığı için aileler şehre kaçıyor. Çünkü geçinmesi, çocuklarını okutması gerekiyor. Gençler tarımdan çıkıyor. Köyler hızlı boşalıyor. Köyde hayat bitiyor. Bunun önüne geçilmesi lazım.”
SERALARDA TADİLAT BİLE YOK
Bahar gelmeden bölgede 3-4 bin dönüm yeni sera kurulurmuş her yıl. Ama bu yıl tadilat bile yok Kumluca’da. Kökçe onun da nedenini şöyle açıklıyor: “Demir 10 lira, çimento 100 lira olmuş. Civatanın yanına ise hiç yanaşamıyoruz.”
‘ZARARINA SATTIK BANKALARA BORÇLANDIK’
Kökçe’den 4 Nisan’da domates hal fiyatlarıyla ilgili de şu bilgileri aldık: “Domates 14 lira, çarli 21 lira, acı çarli 26 lira, sivri biber 25 lira, salatalık 8-9 lira. Şu anda bizi kurtarıyor ama az çıkıyor. Dönümde 2 ton olması gerekirken 200 ton alıyoruz. Şu anda domatesin maliyeti bize 4-5 lira. 20 kilo gübreye bin lira, tek bir fideye 10 lira veriyoruz. Onun da geleceği var mı, kurtlu mu çıkacak bilmiyoruz.”
Üreticinin öncelikli talebini soruyoruz, “En öncelikli talebimiz girdi fiyatları düşsün. Ürünümüzü kaça satacağımızı bilmiyoruz. Bilmeden ekince de zarar ediyoruz. Bu işin matematiği yok. Domatesi geçen yıl 3 liraya mal ettim, 1.5 liraya sattım. Sonra da Ziraat Bankası’na borçlu kaldım” diyor.
‘16 SAAT TARLADAYIZ’
Hidayet Kökçe, maliyetler yüzünden üreticiyi suçlayanlara da şöyle seslendi: “16 saat lastik çizmede, yağmurda, çamurda çalışıyoruz. Ayçiçek üretmezsek ne olduğunu gördük. Çiftçilik zor iş, Dünya’nın en zor işi. Memurlar gibi 5-6 saat çalışmıyoruz. 16 saat tarladayız. Çiftiler, Bağ-Kur’unu ödeyemiyor. Masraf belli, satış belli. 2 ay sonra patlıcan 1 lira da olabilir. O zaman ‘çiftçi yaşasın, zarar etmesin’ diyecek miyiz? ‘Bu çiftçi yeni sene de de bize lazım’ diyecek miyiz? Dokunduğunuzda her yerimizden kan akıyor. Biz, üçüncü sınıf vatandaş olmamalıyız. Üretime devam edeceğiz tabii ki ama çiftçi milletin efendisiyse millet; devletiyle, tüketicisiyle bütün kurumlarıyla sahip çıkacak bize. Yaşamak için oksijen, su ve ekmek lazım. Sac ayaklarının birisindeyiz. Bize değer verilsin istiyoruz. Ayağımızdaki lastik ayakkabıyı üzerimizdeki yırtık elbiseyi çıkardığımızda ülke aç kalır. Bunu iyi anlamak gerekir.”
Fiyatları çiftçinin belirleyemediğini de belirten Kökçe, devletten alım garantisi istedi.
ATB: DOMATES MİKTARI YÜZDE 20 AZALDI
Antalya Ticaret Borsası (ATB), mart ayı Antalya Halleri Domates, Sebze ve Meyve Endeksine göre mart ayında miktar endeksleri domateste 51, sebzede 64 ve meyvede 82 olarak gerçekleşirken, fiyat endeksleri domateste 888, sebzede 914 ve meyvede 563 olarak yansıdı.
Mart ayı endeksleri miktarda bir önceki aya göre (aylık) domateste yüzde 14.99, sebzede yüzde 16.70 ve meyvede ise yüzde 2.27 artarken, miktar endeksleri geçen yılın aynı ayına göre (yıllık) domateste yüzde 20.46 ve sebzede yüzde 8.95 azaldı, meyvede ise yüzde 32.98 arttı.
