Trump’tan Tayvan’a: Savunma için para ödeyin

ABD'nin Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, Tayvan'a uyarıda bulundu ve sorumluluk almaya çağırdı. Trump daha önce de NATO konusunda ABD’nin diğer ülkelere göre fazla harcama yaptığını ve Avrupa’nın sorumluluk alması gerektiğini söylemişti. 1979 yılından beri Tayvan’ı silahlandıran ABD, sadece 2024 yılında 735 milyon dolarlık silah verdi.

SİGORTA ŞİRKETİNE DÖNDÜK

Trump ABD'ye savunması için para ödemesi gerektiğini çünkü ülkeye hiçbir şey vermediğini söyledi ve çip üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing Co (TSMC) hisselerinin 17 Temmuz'da düşmesine neden oldu. Başkan adayı aynı zamanda TSMC’nin ABD'de yeni fabrikalar kurmak için sübvansiyon almasından da şikayet etti. Trump, "İnsanları çok iyi tanıyorum, onlara büyük saygı duyuyorum. Çip işimizin yaklaşık yüzde 100'ünü aldılar. Bence Tayvan savunma için bize ödeme yapmalı" dedi.

25 Haziran'da Bloomberg Businessweek'e verdiği ancak 16 Temmuz'da yayınlanan röportajında Trump, "Biliyorsunuz, bir sigorta şirketinden farkımız yok. Tayvan bize hiçbir şey vermiyor." ifadelerini kullandı. Bu sözlerden sonra çarşamba sabahı TSMC piyasa değerinden 23 milyar dolar (yaklaşık yüzde 3’lük) düşüş yaşadı. TSMC, yapay zeka uygulamalarından akıllı telefonlara ve savaş uçaklarına kadar her alanda kullanılan gelişmiş çiplerin başlıca üreticisi.

‘SAVUNMAMIZI GÜÇLENDİRMEYE KARARLIYIZ’

Trump'ın yorumlarına yanıt veren Tayvan Başbakanı Cho Jung-tai, Tayvan ve ABD'nin resmi bağları olmamasına rağmen iyi ilişkilere sahip olduğunu ve kendi savunmasını güçlendirmeye kararlı olduğunu söyledi. Taipei'deki rutin bir basın toplantısında Başbakan, "Tayvan savunma bütçesini istikrarlı bir şekilde güçlendirdi ve uluslararası topluma karşı sorumluluğunu gösterdi. Daha fazla sorumluluk almaya hazırız; kendimizi savunuyor ve güvenliğimizi sağlıyoruz." ifadelerini kullandı. Tayvan dışişleri bakanlığı ise Trump'ın sözleri hakkında yorum yapmayı reddetti.

ÜRETİMİN ÇOĞU TAYVAN’DA

18 Temmuz'daki ikinci çeyrek kazanç raporu öncesinde sessiz bir dönem geçiren TSMC'den hemen bir tepki gelmedi. Dünyanın en büyük sözleşmeli yonga üreticisi ve önemli bir Apple ve Nvidia tedarikçisi olan TSMC'nin hisseleri 17 Temmuz sabahı yüzde 2'den fazla düştü. TSMC, ABD'nin Arizona eyaletindeki üç tesis için 65 milyar dolar dahil olmak üzere denizaşırı ülkelerde yeni fabrikalar kurmak için milyarlarca dolar harcıyor, ancak üretimin çoğunun Tayvan'da kalacağını söylüyor.

Fubon Research'teki analistler, Nvidia için çip üretimi ve paketlemesi de dahil olmak üzere şirketin yapay zeka gelirinin 2025 yılına kadar dört kattan fazla artarak 21 milyar dolara ulaşacağını ve TSMC'nin en yüksek gelirinin beşte birini oluşturacağını tahmin ediyor.

TSMC'nin Amerikan Depo Sertifikaları bu ay rekor seviyeye yükselerek piyasa değeri olarak 1 trilyon doları kısa süreliğine aştı. Fakat Tayvan'da işlem gören hisseleri aynı seviyeye ulaşamadı.

TESLİMATLARDA GECİKME

Tayvan'ın da ABD'den 19 milyar dolar değerinde silah teslimatı birikmiş durumda ve ABD'li yetkililer ve politikacılar bunu hızlandıracaklarına dair defalarca söz verdiler. 2022'den bu yana Tayvan, üreticiler Rusya’ya karşı savaşmasına yardımcı olmak için Ukrayna'ya tedarik sağlamaya odaklandığından, Stinger uçaksavar füzeleri gibi ABD silahlarının teslimatındaki gecikmelerden şikayetçi.

Nisan ayında ABD Kongresi, Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi liderlerinin aniden yön değiştirerek Ukrayna, İsrail, Tayvan ve ABD'nin Hint-Pasifik'teki ortakları için çoğunlukla askeri yardımdan oluşan 95 milyar ABD Doları tutarındaki paketin oylanmasına izin vermesinin ardından, adaya silah desteği de içeren kapsamlı bir dış yardım paketini kabul etmişti.