Dostluğun perçinlendiği gezi: Sovyet Dostluk Heyeti'nin 10 yıl gezisi
Türk- Sovyet dostluğunu perçinleyen bu gezi, iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesinde büyük katkı sundu. İşte General Voroşilov başkanlığındaki heyetin tarihi gezisi…
Ercan Dolapçı
29 Ekim 1933 tarihinde Cumhuriyet'imizin 10. yıl törenlerine komşumuz Sovyetler Birliği'nden General Voroşilov başkanlığında geniş bir heyet katıldı. Yaklaşık 15 gün süren gezide Voroşilov ve beraberindeki heyet, Ankara dışında, Eskişehir, Kütahya, Afyon, Balıkesir, İzmir, Çanakkale, Bursa ve İstanbul'u da ziyaret ederek genç Cumhuriyet'in yaptıklarını gördü, güzel insanlarıyla tanıştı... Gittikleri her yerde büyük ilgiyle karşılandı. Kısa sürede başarılan işler karşısında duydukları heyecanı ilettiler.
Türk- Sovyet dostluğunu perçinleyen bu gezi, iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesinde büyük katkı sundu. İşte General Voroşilov başkanlığındaki heyetin tarihi gezisi…
Sovyet Heyeti, 22 Ekim 1933 günü Sivastopol'e gitmek üzere Moskova'dan ayrılır. Heyette 23 kişi yer alır. Bunlar, Harbiye ve Bahriye Komiseri General Voroşilov, Maarif Komiseri Budnoff, Süvari Müfettişi Budonni Yoldaşla refikaları, Karahan Yoldaş, Türk Sefiri Ragıp Bey, Rusya'nın Türkiye Sefiri Suriç Yoldaş, Hariciye Vekâleti yüksek memurlarından Stern, Cukermann, Naymann Yoldaşlar ve Rus gazeteci heyeti… Heyeti almak üzere İzmir Vapuru Odesa'ya gider.
SOVYET HEYETİ İSTANBUL’DA
Sovyet heyeti 26 Ekim günü İstanbul'a gelir. 27 Ekim 1933 sabahı gazeteler manşet haberleriyle heyeti selâmlar. Cumhuriyet gazetesi birinci sayfadan “Aziz misafirlerimiz geldiler. Priyezdım! (Safa geldiniz!)” der.
Sovyet Heyeti, 27 Ekim 1933 günü Ankara'ya gelir. Ankara'nın her tarafı bayraklarla ve taklarla süslenir. Rusça 'Priyezdim' (Sefa geldiniz) cümlesi takı süsler. Heyetin onuruna ziyafet verilir.
10. YIL TÖRENLERİNE KATILDILAR
General Voroşilof başkanlığındaki heyet, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı törenlerine iştirak eder. Atatürk büyük ilgi gösterir ve protokolün en önünde yer alırlar… 4 saat süren geçit törenine altı kişilik Sovyet tayyareci ekip de katılır ve uçuş yapar…
General Voroşilof Türk ordusunu çok beğenir. Gece de Cumhuriyet Balosu düzenlenir. Ankara Palas'taki baloya Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa ve Sovyet Heyeti Başkanı General Voroşilof birlikte gelirler. Geç saate kadar süren balodan sonra Gazi Paşa, Başvekil İsmet Paşa ve General Voroşilof Ankara Halkevine giderler. Burada gençlerin tezahürati ile karşılanırlar. Gazi Hazretleri gençlere kısa ve heyecanlı bir hitabede bulunur ve “Daima ve daima Türk olduklarını her vakit ve herkese hatırlatmaya” davet eder. Bu hitap büyük alkış alır. (Cumhuriyet, 30-31 Ekim 1933.)
ATATÜRK’ÜN KONUŞMASI
Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa, Ankara'daki diplomatik heyetlerin kutlamalarını TBMM'de sabah saat: 09.15'te tek tek kabul eder. Diplomatlar adına en kıdemli diplomat olan Sovyetler Birliği'nin Ankara Büyükelçisi M. Suriç bir nutuk söyler. Gazi Mustafa Kemal Paşa cevaben yaptığı konuşmada şunlara vurgu yapar:
“Efendiler, harici siyasetimiz başlangıçta kendisine çizdiği hareket hattından asla sapmamıştır. Harici siyasetimiz daima milletler refahını doğuran barış içinde memleketin gelişmesini hedeflemiştir. Bu gelişmeyi tam ve mutlak olarak bütün milletlere temenni ederiz.
Efendiler, Türk inkılabı kurucudur. Türk İhtilali yüksek bir insani ülkü ile birleşmiş vatanperverlik eseridir. Çocuklarına bütün güzellikleri ve bütün büyüklükleri görmek ve aynı zamanda bütün sefaletlere acımak sanatını öğretmektedir.
Bu inkılabın hararetli ve imanlı bir yapıcısı sıfatıyla dünyaya açık yürekle, gönül temizliğiyle ve dostlukla bakıyorum.
Bu heyecan ve büyük sevinç gününde size bu samimi teminatı vermekledir ki, memleketlerinize karşı olan hissiyatımı en iyi bir tarzda ifade etmiş oluyorum.” (Atatürk'ün Bütün Eserleri, C. 26, Kaynak Yayınları, s.265-266.)
HEYETİN VEDASI
Sovyet Heyeti Bursa’dan sonra 6 Kasım günü İstanbul’a gelir. Son ziyaretlerini yaptıktan ve tarihi yerleri gezdikten sonra şehirden ayrılır.
General Voroşilov ayrılmadan önce Atatürk, İsmet Paşa, Meclis Başkanı ve Dışişleri Bakanına mektup göndererek, gösterilen ilgiden dolayı duyduğu mutluluğu dile getirir. Türk Devrimine övgüler dizer.
(Aydınlık 100. Yıl Özel Eki'nde yayımlanmıştır.)
