Dünya Ekonomik Forumu Başkanı Klaus Schwab: Liberalizmin işi bitti

“Korona krizi şunu göstermiştir: Küresel kapitalizmi yeniden tanımlamalıyız. Korona salgını döneminde işi bittiği anlaşılan liberalizm yeniden tanımlanmalıdır, aksi halde zor yoluyla değişiklikler gelecektir.” Bu görüşler Dünya Ekonomik Forumu (DEF) kurucusu ve başkanı Klaus Schwab’a ait.

Almanya’nın önemli haftalık gazetesi Die Zeit, Schwab’la ayrıntılı bir söyleşiyi yayınladı. Schwab, söyleşide liberalizmin devrini tamamladığını itiraf ediyor.

YENİDEN BÜYÜK BAŞLANGIÇ

Söyleşi yapılan DEF’in kurucusu Klaus Schwab (82) bu yılın başından beri evden çalışıyor. Kendisi, 50 yıldır sayısız hükümet ve devlet başkanını, majesteleri, yönetim kurulu başkanlarını, doğa eylemcilerini Davos’a davet etmiş biri. Normalde yaz başında yapılacak Forum, koronavirüs salgını sebebiyle Ocak 2021’de video konferans yöntemiyle toplanacak. Bu arada evden çalışan Schwab, koronavirüs salgınının sonuçları üzerine bir kitap yazmış: “COVID-19: The Great Reset (Yeniden Büyük Başlangıç)”.

Zeit muhabiri Schwab’a şu yorumu yöneltiyor: “Kitabınızın başlığına bakınca sanki sol bir parti görüşü gibi. İçinde zengin fakir aralığının açılması, sermaye ve işçi gibi kavramlar var.” Schwab ise şu cevabı veriyor: “Birçok insan beni yeterince tanımıyor. Ben yıllardır sorumluluk taşıyan bir kapitalizmden yanayım. Günümüzde iki önemli uçurumla karşı karşıyayız. Ulusal ve uluslararası alanda zengin ve fakirler arasındaki uçurumun büyümesi ve iklim krizi. Bugün korona salgını nedeniyle yeni bir talep öne çıkıyor: Dayanıklı, uzun vadeli olmak şartıyla.

KORONA LİBERALİZMİN ALTIN VURUŞU OLDU

Schwab, kitabında “Korona krizi liberalizm için ölüm vuruşu olmuştur” tanımlamasını şöyle açıklıyor: “Liberalizm basit bir şekilde düzensiz, sınır tanımayan bir kapitalizm olarak anlaşıldı. Bu anlayışı kuvvetli olarak uygulayan ABD ve İngiltere gibi ülkeler salgından en ağır şekilde etkilendiler. Korona salgının şunu bir kez daha kanıtlamış oldu: Bu şekildeki bir liberalizm artık miadını doldurmuştur.”

Schwab devamında şu ifadeleri kullanıyor: “Kapitalizmi yeniden tanımlama zorunluluğuna kesinlikle inanıyorum. Biz sadece finans sermayeyi değil sosyal sermaye, doğa sermayesi ve insan sermayesini de dikkate almak zorundayız. Başarılı olmak isteyen girişimciler stratejilerinde bütün bu etkenlere dikkat etmek zorundalar. Her şeyden önce biz bugünkü kapitalizmin olumsuz sonuçlarından ve anlamsız bir küreleşmeden oldukça etkilenmiş ve bilinçli bir genç kuşakla karşı karşıyayız. Yeniden baştan düşünmeliyiz.”

“Bazı eleştirmenler kapitalizmin kendisinin bir sorun olduğu görüşündeler” fikrine Schwab ‘hayır’ yanıtını veriyor: “Devlet değil girişimci güçler ilerlemenin motorudur. Ancak bu bireysel girişimcilik bir sistem ve kurallar manzumesi üzerine oturmalıdır. Bunu güçlü bir devlet düzene koyabilir. Pazar kendi başına hiçbir sorunu çözemez. Bu nedenle ben sistem değişikliğini değil iyileştirmeyi savunuyorum.”

SALGINI SAVAŞA BENZETİYOR

Kitabında “yeni bir başlangıç gerektiğini” yazan Schwab, şu soruyla karşılaşıyor: “Politik alan mevcut ekonomik sistemi ayakta tutmak için para harcıyor, bu yanlış bir politika değil mi?”

Schwab’ın yanıtı ise şöyle: “Öncelikle şu sorunu ele almalıyız. Bu sistem işbirliği yapmıyor. Ayrıca birçok işyeri ve ekonomik güç kaybediliyor. İstikrar doğru alanlara yönlendirilmelidir. Örneğin Almanya’da yeşil girişimler desteklenmeli, dijitalleşme öne alınmalıdır.

Korona krizini savaşa benzeten Schwab’a “bu abartı değil mi?” sorusuna cevabı şöyle: “Elbette bir savaşla salgın arasında farklar vardır. 2. Dünya Savaşı’ndaki gibi savaşta daha çok insan ölüyor. Ancak yarattığı sonuçlarda benzerlikler var. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Bretton Woods, Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB) kuruldu. Salgından sonra da dünyayı bir sistem gibi algılayıp, yönetimler, yatırımcılar ve sivil toplum entegre edilmelidir.”

Söyleşi şöyle devam ediyor:

ZEIT: Salgını etkisiz hale getirmek için ne kadar zamana ihtiyacımız var?

Schwab: “İki senaryo var. Olumlu olanı: 2021 ilkbaharında aşı bulunur ve yeterince üretilir, daha çabuk test ve hastaları iyileştirme olanakları doğar. Bunun sonucu ekonomi hızla iyileşebilir. Bu gelişmeler olmazsa salgınla 2022 boyunca da uğraşmak zorunda kalırız.”

KRİZ SALGINLA SOMUTLAŞTI

ZEIT: Birçok insan eski normale döneceğimizi düşünüyor. Siz ise bunun hiçbir zaman olmayacağını söylüyorsunuz. Neden?

Schwab: “Bu salgın, büyük risklerle karşı karşıya olduğumuz konusunda her birimizin dikkatini çekti. 2017’de Davos’ta, DEF toplantısında küresel kriz olduğunu kabul ettik. Ancak bu çok soyuttu. Salgın nedeniyle olgu oldukça somutlaştı…”

ZEIT: İklim değişikliği üzerine fazla konuşan yok.

Schwab: “Kamuoyu korona salgını ile meşgul. Ancak sorumlu politikacılara baktığımızda bu konuda bilinçlenme olduğunu görürüz. Çoğu için ekonominin karbondan kurtulması gerekir. Kaliforniya’daki orman yangınlarına bakalım. Bu olay maske takılmadığı için değil havanın duman ile dolu olduğundan kaynaklanıyor… Sadece gelişmeyi değil brüt sosyal üretimi ölçmek gerekir. Yatırımcılar doğaya ve sosyal alana yatırımlarını finans alanına olduğu gibi hesap etmelidir. Devletten de bu beklenmelidir.”

ZEİT: Yeniden bölüşüm diyorsunuz, birisine vermek için diğerinden almak gerekir. Zenginlerden daha çok mu alınmalı?

Schwab: “Evet. Bu fikrimde yalnız da değilim. Ama bu düşüncede eski ideolojilere geri dönmemeliyiz. Gelişimci ve pratik bir ekonomiye ihtiyacımız var. Biz dördüncü sanayi devrimi içindeyiz. Sınırsız vergi yükseltemeyiz.”

HAREKETE GEÇMEZSEK DEVRİMLER DEVREYE GİRECEK

ZEIT: ABD’de krizden önce eşitsizlik oldukça yüksekti. Salgın toplumda nasıl bir rol oynuyor?

Schwab: “Salgın toplumu daha çok ayrıştırdı. İnsanlar böyle bir durumda aidiyet ve tutunmak istiyor. Daha çok adalet istiyor. İşsizler, evsiz-barksızlar için özel vergiler isteniyor.”

ZEIT: Radikal dönüşümler olacağı umudu nereden kaynaklanıyor? Şu sıralar küresel çapta çatışmalar artıyor, çok kutuplu ilişkilere istek azalıyor.

Schwab: “Aksine. Benim dediğim doğru. Biz umudu hiç yitirmemeliyiz. Korona bize neyin ne olduğunu gösterdi. Kesinlikle inanıyorum ki sorunları çözmek için gerekli araçları bulabiliriz.”

ZEIT: Eğer harekete geçmezsek neler olabilir?

Schwab: “Sosyal ve ekonomik eşitsizlikler daha da artacak, adaletsizlik ve doğanın tahribi ilerleyecek. Eğer biz harekete geçmezsek şiddete dayalı çatışmalar ve devrimler gibi değişik yollardan çözümler devreye girecektir. Tarih bize bunu öğretiyor.”