Dünya liderlerinin ilgi göstermediği konferans
Nazi Almanya’sının en büyük imha ve toplama kampı Auschwitz-Birkenau, 1945 yılında Kızıl Ordu tarafından kurtarılmıştı. Bu önemli günün 75. yılı anısına İsveç’te 2020 sonbaharında iki gün sürecek bir konferans düzenlenmesi planlandı. Kovid-19 salgını nedeniyle ertelenen konferans, 13 Ekim günü İsveç’in Malmö şehrinde tek güne sığdırılarak yapıldı.
“Holokost’u Anma ve Antisemitizmle Mücadele Forum”u başlığıyla toplanan konferans için ABD Devlet Başkanı Joe Biden, Rusya lideri Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan dahil 50’ye yakın devlet ve hükümet başkanı davet edilmişti. Ancak 10 ülkenin en üst düzeyde katıldığı toplantıya 17 ülke bakanlar seviyesinde, Türkiye dahil birçok ülke ise büyükelçilik düzeyinde katıldı. Türkiye’yi İsveç Büyükelçisi Hakkı Emre Yunt’un temsil ettiği konferansa, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron önceden hazırlanmış bir video kaydı göndererek katıldılar. İsrail Devlet Başkanı Isaac Herzog ise konferansa internet yoluyla katıldı. Komşu Kuzey ülkelerinin dahi ilgi göstermediği konferans hazırlıkları bir yıldır sürmekteydi.
İsveç Başbakanı Stefan Löfven’in ev sahipliği yaptığı konferansa İsveç kralı ve kraliçesi ve İsveçli bakanlar katıldı. İsveç basınında üst düzey katılımın düşük olduğu belirtilerek ve nedenleri konusunda spekülasyonlar yapılırken, İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, hüküm süren pandemi şartlarında katılımın iyi olduğunu ve birçok mevkidaşının konferansta hazır bulunduğunu belirtmekle yetindi.
İSVEÇ’TE ARTAN ANTİSEMİTİZM
40 ülke ve organizasyonun temsilci göndereceğini belirttiği konferansa fiziksel olarak 300 kişi katılabiliyor. Diğerlerine dijital izleme olanağı sunuldu.
Konferansın bir yeniliği internet yoluyla yayılan ırkçılık ve antisemitizme karşı mücadele edebilmek için Facebook, Twitter, Google ve Tiktok gibi sosyal medya platformlarının da davet edilmiş olması.
Konferansın sorunsuz bir şekilde yapılabilmesi için Malmö, günler öncesinden polis tarafından büyük bir güvenlik çemberine alındı, ırkçıların ve militan İslamcıların olası saldırı ve gösterilerine karşı Danimarka ve Norveç polis kurumlarıyla işbirliği yapıldı. Konferans bölgesinde ve konferansa katılan davetlilerin ziyaret edeceği Sinagog çevresinde kuş uçurtulmadı.
Konferans süresince üzerinde çalışılacak dört konu belirlendi. Soykırımı unutmamak ve anmak, eğitim yoluyla soykırım ve antisemitizme karşı bilinçlenmek, antisemitizm ile her türlü ırkçılığa karşı mücadele, sosyal medya yoluyla yayılan antisemitizmle mücadele. Konferansın amacı her katılımcı delegasyonun ırkçılığa ve antisemitizme karşı mücadelede ilerlemeyi sağlayacak “sözler” vermelerini ve kendi somut önerilerini sunmalarını sağlamak. 2022 sonbaharında da yeni bir konferans ile verilen sözlerin ne kadarının yerine getirildiği tartışılacak.
İsveç’te artan antisemitizm mücadele edilmesi gereken bir sorun olarak gündemde.
İLKİ 20 YIL ÖNCE DÜZENLENDİ
İsveç 20 yıl önce Yahudi Soykırımı’na karşı ilk konferansı Stockholm’de düzenlemişti. İsveç o günden bugüne “Yaşayan Tarih Forumu” adı altında II. Dünya Savaşı’nda Yahudi ve Romanlara yapılanlarla ilgili çalışmalar başlatmış, Ermeni ve Süryani lobilerin baskıları karşısında BM’in 1948 yılında yaptığı hukuksal tanımın dışına çıkarak bazı baskı ve toplu kıyımları da bu çalışmalara dahil ederek tüm okullara dağıtılan kitaplarda “Ermeni soykırımı” ifadesini kullanmıştı. Aynı kitaplarda I. Dünya Savaşı öncesi Balkanlarda Türklere karşı yapılan etnik temizlik ise yer almamıştı. İsveç 1 Mart 2022-28 Şubat 2023 arasında Uluslararası Holokostu Anma Birliği (IHRA) Başkanlığını yürütecek. Uzun süredir çalışmaları yapılan Holokost Müzesi de Temmuz 2022’de Stockholm’de açılacak. İsveç’teki “soykırım lobicileri” hükümet üzerinde baskılarını sürdürmekte. 1915 yılında Süryani ve Asurilere soykırım yapıldığı iddiasıyla “Seyfo” adı altında mücadele eden gruplar, Ermeni gruplarla birlikte İsveç meclisinin 2010 yılında aldığı “soykırım” kararının uygulanmaya konması için çalışmaktalar. Bilindiği gibi İsveç meclisi 2010 yılında tek oy farkla 1915 olaylarını “soykırım” olarak kabul etmişti, ancak şimdiye kadar hiçbir hükümet meclisin kararını uygulamaya koymadı.
LİNDE: 1945 ÖNCESİ İÇİN 'SOYKIRIM' TANIMI YAPAMAYIZ
İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, 21 Nisan 2021’de mecliste Süryani ve Asurilerce soykırım olarak kabul edilen “Seyfo”yu İsveç hükümetinin neden soykırım olarak tanımadığına ilişkin verilen soru önergesini cevaplamıştı. Ann Linde parçalanan Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeni ve diğer azınlıklara karşı korkunç bir toplu saldırı yapıldığını ve yaklaşık bir milyon kişinin hayatını kaybettiğini, 1915 yılı tanıklıklarının da acımasız vahşeti ortaya koyduğunu belirtmişti. Ann Linde, “Bir hükümetin tarihindeki toplu saldırılarından nasıl bahsetmesi gerektiği, göz ardı edemeyeceğimiz uluslararası hukuk, ceza hukuku, anayasa hukuku ve siyasi yönleri de içeren karışık bir konudur.” diyerek 1945 öncesi için “soykırım” tanımını yapmayacaklarına işaret etmişti. Ann Line, buna karşılık İsveç hükümetinin geçmişte yapılmış toplu saldırılar hakkında daha fazla bilgi edinilmesine yarayacak inisiyatifleri ve tarafsız araştırmaları memnuniyetle karşıladığını belirtmişti. Parçalanmakta olan Osmanlı İmparatorluğu’ndaki toplu saldırıların diyaloğu güçlendirecek biçimde ele alınması gerektiğini belirten Ann Linde, henüz hükümetin çalışmalarını sonlandırmadığını ve bilgi artışıyla diyaloğu güçlendirecek birçok projeye destek olduklarını belirterek, Türkiye’deki ilk Ermeni Enstitüsü’nün kuruluşunu gerçekleştiren ve Türkler ile Ermeniler arasında diyalog ve karşılıklı uzlaşma sağlamak için çalışan Hrank Dink Vakfı’na yaptıkları yardımı örnek vermişti.
