Dünya neden döner?

Aslında sadece Dünya değil diğer gezegenler de uyduları da, Güneş de, Güneş sistemi de galaksiler de dönüyorlar. Bütün bu dönüşlerin ne zaman niçin ve nasıl başladıkları bilinmiyor.
Ancak oluşumu sırasında dev bir bulut olan Dünya, yoğunlaşırken (katılaşırken) dönmeye başladı. Bilim adamları buna “açısal momentumun korunumunun” neden olduğunu söylüyorlar. Bunu anlatmak bizim için zor. Ama şu örnek belki işimizi kolaylaştırabilir: Lavaboya su döktüğümüzde, suyun daireler çizerek aktığını görürüz. Suyu boşaltırken de, tıpayı çektiğimizde su döne döne boşalır. İşte bu şekilde dönmeye başlayan Dünya’mız, uzayda onu durduracak hiçbir kuvvet olmadığı için dönmeye devam etti. Ve hala ediyor. Masanın üzerinde döndürdüğümüz bir basketbol topu bir süre sonra durur. Neden durur? Çünkü uzaydan farklı olarak Dünya’daki tüm boşluklar hava ile kaplıdır. Hava topun dönmesini durduracak bir sürtünme kuvveti oluşturur. Sürtünme kuvvetiyse enerji kaybına neden olur. Bunu, şanslıysanız topun döndüğü yerdeki ısınmadan anlayabilirsiniz. Ya da top hızlı döndüyse, sürtünmenin neden olduğu hava akımının sesini duyabilirsiniz. Uzayda dönmeyi yavaşlatacak ya da durduracak bir etki olmadığı için enerji kaybı olmaz. Ya Dünya’yı yavaşlatacak bir güç olsaydı? Dönmeden dolayı oluşan enerji, okyanusların kaynamasına, yeryüzündeki kayaların erimesine ya da volkanların patlamasına neden olabilirdi. Tamamen durduğunda Dünya’nın Güneş’e bakan yüzünde sürekli gündüz, diğer tarafında sürekli gece olacaktı. Bu tür olayların sadece bilimkurgu filmlerinde geçmesini umalım. Ama, Dünya’nın dönme hızının yavaşladığı da bir gerçek! Ay, Güneş ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gökcisimlerinin çekim kuvvetinden dolayı Dünya’da gelgitler yaşanıyor. Gelgitten doğan sürtünme kuvveti, Dünya’nın yavaşlamasına neden oluyor. Bu yavaşlama, yüzyılda 2 milisaniye olarak hesaplanmış. Yerbilimciler, 340 milyon yıl önce bir yılın 397 gün, bir günün 22 saat olduğunu ortaya çıkarmışlardır. Eğer bir gün geleceğe, milyonlarca yıl sonrasına yolculuk yapabilirsek, bir günün 48 saat olduğunu görürdük.

İlk olarak 1687 yılında Sir Isaac Newton’un ‘Hareketlerin Kanunları’ isimli kitabında belirttiği gibi eğer bir şey hareket ediyorsa ve ona hiçbir dış kuvvet etki etmiyorsa hareketine sonsuza kadar devam eder. Dünyanın ilk dönüş hareketini nasıl kazandığı tam olarak bilinmiyorsa da onu etkileyecek önemli ölçüde bir dış kuvvet olmadığından dönüşüne epey bir süre devam edeceği kesin.