Ekmekte fiyat standartı kalmadı

İstanbul’da ekmeğin tanesinin 3.5-4 lira olacağı konuşuluyor. Fırıncıların dile getirdikleri fiyat talebi bu.

230 gram ekmek zaten, “döviz krizinden” beri 3 liradan satılıyor, 3.5’a satan da var. Oysa “resmi” olarak İstanbul’da 230 gram ekmeğin fiyatı, tarifeye göre 2.5 lira. Kasım ortasında uygulamaya konulan tarifeden sonra yeni bir tarife çıkmadı. İstanbul Fırıncılar Odası’nın İstanbul Ticaret Odası’na fiyat artış talebiyle başvurduğu, henüz bir gelişme olmadığı belirtiliyor. Son tarifeden önce de ekmek fiyatlarında fiili artış olmuş, tarife arkadan gelmişti.

Ekmek fiyatları ilçesine, fırınına, müşteri profiline göre değişiyor. Müşteri itiraz etmiyorsa, mesele yok.

Ekmekte gramaj ölçüsü de fiyat standardı da alt üst olmuş durumda. 3 liralık fiyat artık meşrulaşmış. Ekmeği 3.5 liradan satan diyor ki “Gramajını 270’e çıkardım”. Ancak vatandaşa inandırıcı gelmiyor: “Yumruk kadar ekmek, neresi 270!” 3’e satılan ekmeğin gramajının 210’a düşürüldüğü belirtiliyor. “Gizli bir elin” fırıncılara “210 gram ekmek 3 lira” tarifesi dağıttığı öne sürülüyor.

Öyle görünüyor ki fiyatlar daha da artacak. Fırıncıların dile getirdikleri fiyat talebi ortada.

TMO’NUN DESTEĞİ ARALIK’TA ETKİSİNİ YİTİRMİŞ

Fırıncılara soruyoruz, maliyetleri sıralıyor. Un, maya, asgari ücret… Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO)’nin un sanayicisine yaptığı buğday desteği, ekmek fiyatlarını ancak aralık ortasına kadar bastırabilmiş görünüyor.

Fırıncılar döviz krizini, ardından asgari ücrete yapılan zamları vurguluyorlar. Bir fırıncı “Birinci sınıf çalışanımın bana maliyeti aylık 6 bin 500 liraya çıktı. Un ihtiyacını günlük satın alan, ertesi günün un parasını çıkarmak için ter döken fırıncılar var” diye konuşuyor.

Dükkân fiyatları bir başka maliyet artışı...

‘MAHALLEMDEKİ FIRINCIYLA TABİİ GÖRÜŞÜYORUM’

Dükkan fiyatlarının semtten semte değiştiğine dikkat çeken fırıncılar, Bayrampaşa’da 3 liradan satılan ekmeğin Kadıköy’de 3.5 liraya satılmasının normal olduğunu savunuyorlar. Fırıncılar “Fiyatlar ilçe ilçe belirlensin dedik, dinletemedik” diyorlar. Ama fiili durum artık böyle.

İlçe ilçe bir araya gelmeleri pek mümkün olmasa da aynı mahalledeki fırıncılar arasında bir diyalog oluşmuş, fiyat konusunda yakındaki fırınlarla aynı fiyatı tutturmaya çalıştıklarını söylüyorlar.

İHE DE ARTIŞ İŞARETİ VERDİ

İstanbul Halk Ekmek (İHE) 250 gram ekmeği 1,25’ten satıyor. Ama o da zammın işaretini verdi. Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, 12 Aralık 2021 tarihinde yaptığı açıklamada “İHE 2022 için un ihalesine çıktı. Geçen yıl bir çuval un 127 liraydı, bugün en düşük teklif 325 lira” demişti. İmamoğlu, İHE yıllık alım yaptığı için ekmek fiyatını bugüne kadar sabit tutabildiklerini de belirtti.

İHE bugüne kadar dar gelirlinin can simidiydi. Döviz krizinden beri İstanbul’un bazı semtlerindeki Halk Ekmeklerin önünde kuyruklar oluşuyor. Halk Ekmek bayileri kişi başına ekmek satışına sınır koymak zorunda kalıyor, bir sonraki müşteriye “ekmek yok” dememek için üçten, dörtten fazla ekmek isteyene “hayır” diyor.

Fırıncılar ise çözümü “ruhsatsız, kaçak işçi çalıştıran fırınların kapatılmasında” görüyor. Ruhsatsız fırın sayısının 500’ü bulduğunu, haksız rekabete yol açtıklarını belirtiyorlar, “Onlar kapanırsa biz kapasitemizi artırırız, ekmeği daha ucuza satabiliriz” diyorlar.