Ekonomi tüketerek büyüdü
TÜİK yılın 3. Çeyrek GSYİH büyümesini yüzde 4.4 olarak açıkladı. İthalatın arttığı, ihracatın azaldığı söz
konusu dönemde, bankacılık sektörü ve tüketim harcamalarındaki artış büyüme rakamında belirleyici oldu n RECEP ERÇİN
Türkiye ekonomisi 2013 yılında tüketerek büyümeyi sürdürüyor. Borçlanarak tüketen ve bu sayede büyüyen ekonomideki bu sağlıksız durum yılın üçüncü çeyreğinde de kendini gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı 2013 yılı üçüncü çeyrek (Temmuz, Ağustos, Eylül) gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) büyüme rakamlarına göre; Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 4.4 büyüdü. GSYİH'daki artış böylece 33 milyar lira oldu.
Yılın ilk dokuz ayındaki GSYİH artışı 91.2 milyar lira olurken geçen yılın aynı dönemine kıyasla artış oranı da yüzde 4 olarak gerçekleşti.
Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH rakamı yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4.3'lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH'da bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.9 arttı.
Borçlandık, ithal ettik ve harcadık
TÜİK'in açıkladığı verilere baktığımızda yılın üçüncü çeyreğinde, üretim kesiminde mali aracı kuruluşların payı 11'lik artış gösterdi. Bu kesimin 9 aylık büyümesi de yüzde 8.7 olarak kaydedildi. Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez'e göre, 'kredi hacmindeki artışın yüzde 30'lara vardığı bankacılık kesiminin ağırlığını oluşturduğu bu grubun büyümeye böyle yüksek bir katkı vermiş olması şaşırtıcı değil.' Diğer yandan son günlerde 'balon' uyarısı yapılan inşaat sektörü de üçüncü çeyrekte geçen yıla göre yüzde 8.7 büyüdü. İmalat sanayindeki artış da, yüzde 4.9'da kaldı.
Harcamalar düzeyinde bakıldığında hane halkı tüketim harcamalarında yüzde 5.1 artış görüldü.
Eğilmez'e göre hane halkları bankaların sağladığı kredi imkanlarında yararlanarak bu harcamaları gerçekleştirdi. Yani borçlanarak yapılan tüketim büyümeye etki etti. Aynı kalemde 9 ayda görülen artış da yüzde 4.7 oldu. Mal ve hizmet ihracatı geçen yıla göre yüzde 2.2 azalırken ithalat ise yüzde 6 düzeyinde arttı. 9 aylık rakamlarda da ihracat sadece yüzde 0.9 artış gösterirken ithalat yüzde 8.5 arttı.
Dolar bazında büyüme yüzde 1.1
2013'ün ilk iki çeyreğinde bir önceki yıla kıyasla sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 8.1 artan cari fiyatlarla dolar bazındaki büyüme rakamı, üçüncü çeyrekte yüzde 1.1'de kaldı. 9 aylık rakam da yüzde 6.2 olarak kaydedildi.
İhracatçılardan uyarı
Büyüme rakamlarını değerlendiren Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, "Ekonominin özel tüketim, kamu harcamaları, inşaat ve finans sektörü ile büyüdüğünü görüyoruz. Sanayi tarafının ise geride kaldığını görüyoruz. İhracatın büyümeye verdiği katkıyı artırmak ve 2023 hedeflerine ulaşabilmek için ihracata dayalı büyüme modelini daha fazla öne çıkarmak ve daha fazla desteklemek zorunda olduğumuza inanıyoruz'' dedi.
Büyümenin kalitesi sorunu
İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan da, imalat sanayiinin, mali sektörün ardından büyümeye en çok katkı yapan ikinci sektör olduğuna işaret etti. "GSYİH sonuçlarına harcamalar yoluyla bakıldığında, büyümenin dinamosunun yine iç talep olduğu görülmektedir'' diyen Bahçıvan, bu durumun, artık Türkiye'de büyümenin kalitesine bakılarak değerlendirilme zorunluluğunu gündeme getirdiğini ifade etti.
Türkiye'nin 16 çeyrektir aralıksız büyüdüğüne vurgu yapan Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ise, "Sanayinin GSYİH içindeki payının yüzde 20'nin üzerine çıktığı bir ekonomik yapıya dönüşmeliyiz'' görüşünü savundu.
