Elektrikli araçların cazibesi tehlikelerini örtüyor!
Elektrikli arabalar gibi yüksek frekanslı elektromanyetik alanda kalmak, bütün vücudun elektrik sistemini bozuyor. Söz konusu bozulmanın etkilediği iki organımız var: Nörolojik sistem ve kalp. Kalp damar cerrahı Prof. Dr. Salih Fehmi Katırcıoğlu, gözleme dayalı olarak da bu etkileri onayladı
Z. Ruhsar Şenoğlu
Elektrikli araçlar, hem enerji maliyetinin düşük olması hem çevre açısından cazibe odağı oldu. Ancak yoğun elektromanyetik alanda uzun süre kalmanın insan sağlığı üzerinde yol açabileceği sakıncalar göz ardı ediliyor. Ülkemizde bu konuda yapılmış bir araştırma veya veri takibi de yok.
2023'te Batı’da yapılan bir araştırmada, yüksek güçlü şarj cihazlarının veya elektrikli araç şarj cihazlarının ‘kalp cihazlarıyla elektromanyetik etkileşime sahip olabileceği’ saptandı. Orada da sadece ‘şarj cihaz kablosu kalp pilinin üzerine tutulduğunda etkisinin kesin olarak saptandığı’ belirtiliyor.
Uzmanlar, büyük yatırımlarla üretim yapan bir sektörle ve kullanımı hızla artan araçlarla ilgili araştırmaların ‘olabilir’ gibi ifadelerle sunulmasının normal olduğunu belirtiyorlar. Ancak çok yüksek reklamı olan araçların sahiplerinin, baş ağrısı yakınmalarıyla araçları değiştirmek zorunda kaldığı, yabancı kaynaklarda yazılıyor. Elektrikli araçların sadece ‘kalp pili’ taşıyanları değil, herkesin sağlığını olumsuz etkilediği de teorik bilgiye ve gözleme dayalı olarak ifade ediliyor.
Uzmanlar, elektrikli araç kullanımının veya bunlar içinde seyahat etmenin sağlık üzerindeki etkilerinin araştırmalarla tam olarak ortaya konulması, şu aşamada bilgiye ve gözleme dayalı da olsa, tehlikelerin araç kullanıcıları tarafından bilinmesi gerektiğini vurguluyorlar.
BEYNE VE KALBE DİKKAT!
Prof. Dr. Salih Fehmi Katırcıoğlu, “Elektrikli arabalar gibi yüksek frekanslı elektromanyetik alanda kalmak, bütün vücudun elektrik sistemini bozuyor. Söz konusu bozulmanın etkilediği iki tane organın akılda tutulması gerekiyor: Biri nörolojik sistem; beyin ve diğer sistemler, ikincisi de kalp” dedi.
Prof. Dr. Salih Fehmi Katırcıoğlu’na bir kalp damar cerrahı olarak görüşlerini ve gözlemlerini sorduk.
Katırcıoğlu elektrikli arabaya binildiği zaman bir elektriksel alan içinde hareket edildiğine dikkat çekti. Özellikle yarım saat değil de uzun zaman, 4-5 saatlik yolculuk sürelerinde bu elektromanyetik alanın biyolojik sistem üzerinde etkileri olduğunu belirten Katırcıoğlu, şöyle sürdürdü: “Vücut içinde ısınma olabiliyor. Bu ısınma vücudun bazı duyarlı bölümlerinde atipik hücre dediğimiz kanseröz veya başka türlü hücrelerin gelişmesine neden olabiliyor. Artı, vücudun lokal bölümlerinde, kemikte, başka alanlarda tehlikeli sonuçlara neden olabiliyor.”
Elektrikli araçlardaki elektromanyetik alan, onlardan daha düşük yoğunlukta olmakla birlikte elektrik dağıtım trafoları ile MR cihazlarına benziyor.
MR CİHAZINDA YARIM SAAT ELEKTRİKLİ ARAÇTA SAATLER…
Katırcıoğlu, MR cihazlarının yüksek frekanslı dalgalar, elektromanyetik alanlar ürettiklerini, MR çekimleri yapılan alanlarda olumsuz etkileri konusunda uyarılar yer aldığını anımsattı. Katırcıoğlu, MR cihazlarının ürettiği elektromanyetik etki daha yüksek olmakla birlikte o alanlarda daha kısa süre, en fazla 30-40 dakika kalındığını, elektrikli araçlarla ise saatler süren seyahatlere çıkıldığını vurguladı. Katırcıoğlu, şöyle konuştu:
“Lokal ısınmalar bazı kişilerde şiddetli baş ağrısına neden olabiliyor. Migreni olan kişilerde migren ataklarını hızlandırabiliyor, kişinin araç içindeki konumlanmasına göre kazalara neden olabiliyor. Epilepsi hastalarında benzer şekilde olumsuz epileptik hareketlere yol açabileceği düşünülebilir.
“Kalp de yüksek frekanslı elektrik akımlarına duyarlı. Özellikle belli bir yaş grubundaysanız, kalbinizde çarpıntı oluşturacak odaklar varsa, kalbiniz yüksek frekanslı çalışıyorsa, artı kalbinizin çalışması için bazı cihazlar kullanıyorsanız ciddi sonuçlar doğurabilecek tehlikeler var. Bunlar vücuttan gelen yüksek elektrik akımlarına çok duyarlı.
“Ayrıca bu ve benzer şikayetleri olan hastalarda ileriki dönemlerde daha fazla şikayet olması beklenir.”
Kalp cihazları arasında ‘pacemaker’ denen, kalbin yavaş olan hızını normalleştirmeye yönelik bir cihazlar veya kalpteki ritim bozukluklarını gidermek ve ventükülün ‘kelebeksel kasılması’ denen çok zayıf kasılmasını önleyen cihazlar var.
ARABAYI DEĞİŞTİRDİ BAŞ AĞRISI KESİLDİ
- Hastalarınızın şikayetleriyle elektrikli araç kullanımı ya da yüksek güçlü şarj cihazı kullanımı arasında bir bağlantı gözlüyor musunuz?
Baş ağrısı özellikle, çok özgün olmayan ama elektrikli araç kullananlarda bir baş ağrısı sorunu olması, çabuk yorulma sorunu olması, psikolojik bir kimlik olması, bazı hastalarda bunu gözlüyoruz. Ancak biz bu hastalara konsantre olup uygun çalışmalar yapmadığımız için bunların istatistik anlamını çıkartamıyoruz. Ama bu tür araç kullananların özellikle baş ağrısı problemleri varsa, epileptik atakları varsa dikkatli olmalarını öneririz. Elektrikli araç kullanan iki hastada, epileptik şikayetler görüldü. Direkt hastayı görmedim, bilgi sahibi oldum. Bunlar kalp hastalarıydı.
İSTATİSTİK YOK
- Sizin hastalarınızdan elektrikli araç kullanmayı bırakanlarda düzelme gördünüz mü?
Baş ağrısı şikayetlerinde düzelme oldu. Özellikle baş ağrısı şikayeti olanlarda ve araç içinde rahatsızlık hissi duyanlarda başka bir araca geçtikleri zaman ve belli bir süre sonra şikayetlerin geçtiğini gözlemliyoruz.
PEK ÇOK ÜLKE BİRLİKTE ARAŞTIRMALI
- Bu kadar net mi?
Tabii. Ama şu anda bizim elimizde istatistik yok. Bize gelen hastalar orta ve alt gelir grubundan, onlar arasında elektrikli araç kullanımı sınırlı olduğu için daha az hasta grubu gözlemleyebiliyoruz.
Elektrikli araçların insan sağlığı üzerindeki etkilerinin iyice araştırılması ve anlaşılması gerekiyor. Bunların tek bir ülkede değil, pek çok ülkede birlikte yapılması gerekiyor.
ŞARJ İSTASYONLARI VE PİLLER DE TEHLİKELİ
Ayrıca şarj istasyonları da yüksek elektrikli alanlar. Elektrikli şarj istasyonlarında ‘dikkatli yaklaşın’ gibi uyarılar yapılıyor.
Elektrikli cihazların enerjisinin depolandığı, lityumla güçlendirilmiş pillerin çevreye zararları var. Petrolden daha tehlikeli. Patlayıcı, toksik özellikleri var. Özellikle sulara veya herhangi bir göl kaynağına bırakıldıkları zaman ciddi tehlikeleri var.
CEP TELEFONLARINI UNUTTUK MU?
- Biz cep telefonlarının etkisini unuttuk mu?
Sağlık sorunu bütün elektromanyetik alanlar için var, cep telefonları için de var.
Cep telefonlarının hem ses titreşimleri hem de elektromanyetik dalgaları beyin içinde ısınma yaparak zaman zaman bazı beyin tümörlerine, işitme kaybına neden olabiliyor. Bunlar saptandı, raporlar var.
Cep telefonlarının sağlığa olan zararlarını görmezden geliyoruz. Çünkü pazar payı çok yüksek, kullanım oranı çok yüksek. Özellikle gençlerde, 18 yaşın altında kişilerde cep telefonu olsun, elektrikli araca binme olsun, bunları sınırlamak akıllıca bir iş olur.
ÖZELLİKLE HASTA VE YAKINLARI BİLGİLENDİRİLMELİ
- Elektrikli kullanıcıları ne önlem alabilir?
Elektrikli araç kullanımından vazgeçmek lazım. Bu tür şikayetleri olanların, özellikle baş ağrısı veya kalp pili olan olanların sıvı yakıtlı araçların kullanması lazım. Eğer elektrikli araç kullanmayı düşünüyorlarsa hibrit araç kullanabilirler.
Elimizde net bir istatistik olmamakla birlikte hastaları uyarmamız, gözlemlerimizi, hiçbir ticari kaygı olmadan elektrikli araç kullananlara duyurmamız lazım. Baş ağrısı, epilepsi ve kalple ilgili çarpıntı sorunları olabileceğinin, elektrikli arabaya binildiği zaman kendini iyi hissetmeme durumu olabileceğinin ve araç içinde uzun süre kalınca bazı sorunlara yol açabileceğinin, araç kullananları ve yakınları tarafından bilinmesi gerekir.
