Enerji faturasını jeotermalle düşürelim

Aylardır bu köşede uyarıyorduk. Döviz ile birlikte petrol ve diğer enerji girdilerinin fiyatındaki artış faturayı kabartıyor. Bunun lojistik ve üretim maliyetleri üzerinden çarşı pazara yansıması olacak. Nitekim fiyatları sübvanse eden BOTAŞ, bu ay başında meskenler için tarifeleri sabit tutsa da sanayi ve elektrik üreten işletmelere yüzde 15 zam yaptı. Böylece sanayici bin metreküp doğal gaz için 2 bin 358 lira, enerji santralları da 2 bin 742 lira öder hale geldi. Geçen hafta 80 doları zorlayan petrol fiyatları dün 79.28 dolar oldu. Geçen yılın ekim ayında Brent petrolün varili 45 dolardı. Dolar kuru ise 7.76 TL idi. Dün itibarıyla dolar kuru 8.85 TL. Buna göre dün itibarıyla bir varil petrolün bedeli 701.6 TL. Bu tutar geçen yıl 349.2 TL idi. TL bazında yüzde 101 oranında bir maliyet artışı söz konusu. Nihayetinde 2 Ekim itibarıyla LPG otogazın litre satış fiyatına 71 kuruş zam yapıldı. Benzinin litre fiyatına da hafta içinde 29 kuruş zam gelmiş ancak yapılan zam, ÖTV’den karşılanacağı için pompa fiyatlarına yansımamıştı. Yine hafta içinde motorine de 43 kuruş zam geldi. Bu zam eşel mobil uygulaması sayesinde pompa fiyatlarına yansıması da kamunun sağladığı desteğin sınırına geliniyor. BloombergHT editörlerinin hesaplamasına göre son zamların ardından motorinde 12 kuruşluk, benzinde de 48 kuruşluk alan kaldı. Kamu maliyesi raporuna göre de, eşel-mobil sistemi uygulaması sonucunda sadece 2021 yılı için toplamda 46 milyar TL’lik KDV ve ÖTV gelirinden feragat edildi.

Kubilay Çevik

GAZ PAZARLIĞI ÇETİN GEÇECEK

Kabaran gaz faturasının maliyeti sanayiye doğrudan yansırken düşük marj ile çalışan çevrim santrallarının da bu yükü ne kadar daha taşıyabilecekleri soru işareti. Yine petrol cephesindeki maliyet artışının bütçedeki yükü ağırlaşıyor. Avrupa ve Asya'da ise enerji arzı gündemin ilk sırasında. Çin hükümetine kamu şirketlerine enerji güvenliğinin sağlanması ve bu konuda tedarik sıkıntısı yaşanmaması talimatı verdi. Avrupa'da ise vadeli doğalgaz kontratları eylülde yüzde 90.2 artışla 97.8 avroya yükseldi. Yenilenebilir enerji kaynaklarının son yıllarda enerji arzındaki payı yükselse de salgın sonrası hızlı toparlanma ile birlikte artan talep karşısında geleneksel kaynaklara olan ihtiyacın arttığı görülüyor. Geleneksel karbon bazlı enerji kaynaklarında dışa bağımlı olan Türkiye'nin enerji faturasının ne derece arttığını yukarıda özetledik. Henüz Azerbaycan ile biten doğal gaz kontratı yenilenmedi. Rusya ile kontrat ise aralıkta bitecek. Dünyada yükselen gaz fiyatları ve Avrupa'nın ihtiyacı göz önüne alındığında Türkiye'nin istediği fiyatı alıp alamayacağı meçhul. Yeni kontratlarda da fiyat yüksek olursa LNG ile yapılan paçal da yetersiz kalabilir.

İTHALATIMIZ DA KATLANDI

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği'nin (TÜREB), Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporuna göre, Türkiye'nin rüzgar enerjisi kurulu gücünün, yılın ilk yarısında devreye alınan bin 280 megavat ilave kapasiteyle 10 bin 585 megavat seviyesine ulaştığı bildirildi. Elektrik üretiminde rüzgar enerjisinin payı yüzde 10.35, ithal kömür santrallerinin payı ise yüzde 15.2 düzeyinde. Geri kalan üretim ise jeotermal, güneş, fuel-oil ve biyokütle kaynaklarından elde ediliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın verilerine göre eylül ayında geçen yılın aynı ayına kıyasla elektrik tüketimimiz sadece yüzde 0.33 oranında arttı. Buna karşın elektrik ithalatının eylülde yüzde 324 arttığı görülüyor. Kış aylarına giriyor olmamızla birlikte, imalattaki ivme de yaz aylarındaki gibi kuvvetli sürerse enerjiye olan talebin yükselmesi gündemde.

Mehmet Kara

JEOTERMALİN PAYINI ARTIRALIM

Enerji güvenliği için Türkiye'nin yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına daha çok ağırlık vermesi artık bir tercih değil zorunluluk halini alıyor. Jeotermal Elektrik Santral Yatırımcıları Derneği'nde (JESDER) ve Jeotermal Enerji Derneği'nde (JED) Üyesi olarak yer alan Kubilay Çevik ile konuştuğumuzda, devletin sağlayacağı teşviklerle özelliklerde şehirlerde ısıtmanın jeotermal enerji ile sağlanabileceğini söyledi. Mart 2021 tarihli bir habere göre, Türkiye'nin 12 ayrı ilindeki 23 ayrı bölgede jeotermal sayesinde 165 bin konuta ısıtma sağlanıyor. Sadece Aydın'da jeotermal kapasitesinin 800 megavattan fazla olduğunu kaydeden Kubilay Çevik, jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerde ısıtmanın bu enerji ile yapılmasının gerektiğini söyledi. Belediyelerin kısıtlı imkanlarının bunu yapmaya yetmediğini anlatan Çevik, kamu ve özel sektör işbirliği ile jeotermal kullanımının yaygınlaştırılabileceğini belirtti. Bu sayede Türkiye'nin enerji faturasının azalabileceğini not eden Çevik, ayrıca YEKDEM uygulamasının bölgesel olarak yeniden başlatılmasını da önerdi. Batı Ege'de jeotermal kaynakların büyük oranda bulunduğunu ancak İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu gibi bölgelere verilecek teşviklerle buralarda da elektrik üretimi yapılabileceğini ifade eden Kubilay Çevik, “Ege'ye 10 lira teşvik veriliyorsa bulunması yüksek risk içeren bölgelere 15 lira teşvik verilebilir. Dünya Bankası ve Kalkınma Bankası gibi kurumların da işbirliği var. Yenilenebilir enerji için buralardan finansman sağlanabiliyor.” dedi.

BİRİM ENERJİDEN EN YÜKSEK DEĞER...

Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara ile konuştuğumuzda, Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılıktan kurtulması için kendi kaynaklarını üretir hale gelmesi gerektiğini, bunun için de öncelikle kendi kaynaklarını bulması, bulduğu kaynağı da üretime geçirmesi gerektiğini söyledi. Arama gerektirmeyen rüzgar, güneş ve halihazırdaki kömür ve gaz/petrol kaynaklarının yanında yeni aramaların yapılmasının önemine işaret eden Kara, ilaveten ister yerli ister ithal elektrik olsun en verimli şekilde yani birim enerjiden en yüksek değerin üretilmesiyle enerji faturasının azaltılabileceğini kaydetti. Kara, bu anlamda enerji yoğun sektörlerin gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı.