Enerji krizi dış dengeyi de bozdu

Dün Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı verilere göre ithalat yüzde 55.2 oranında artarak 28 milyar doları aştı. Aynı ayda ihracattaki yükseliş de enerji kesintilerine rağmen sürdü ve yüzde 17.3 artışla 17.6 milyar dolar oldu. Böylece Türkiye yılın ilk ayında 10.4 milyar dolar dış ticaret açığı verdi. Geçen yıl bu tutar 3 milyar dolar seviyesindeydi. Buna göre dış açıkta yüzde 240'lık bir yükseliş meydana geldi. Ocak 2022'de ihracatın ithalatı karşılama oranı ise 20.3 puan azalarak yüzde 62.8 oldu. Bu oran son aylarda yakalanan yüzde 80-85'lik düzeyinde oldukça altında. Ocak ayı dış ticaret açığının büyüklüğü dikkat çekerken eski yıllara ait istatistiklere baktığımızda aylık bazda 10 milyar doları aşan tutara 2013 yılının Temmuz ayında rastlıyoruz. Tutar ise 10.1 milyar dolar. Genel ticaret sistemi itibarıyla 2013'ten beri tutulan kayıtlar özelinde 2022 Ocak ayındaki kadar yüksek bir tutar başka hiçbir ayda söz konusu değil.

NEDENİ ÇİFTE ENERJİ KRİZİ

Dış ticaret açığındaki bu durumun cari denge tarafında da bozulmaya neden olacağı aşikar. Ocak ayında döviz cephesinde görülen ve kur korumalı mevduatlar sayesinde bastırılan hareketin dış denge kaynaklı olduğu çıkarımını yapıyoruz. Bunun yanında detaylara bakmakta fayda var. Enerji verileri hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı 5.6 puan azalsa da yüzde 88.3 olarak hesaplanıyor. Görünen o ki ithalattaki hızlı yükselişin nedeni enerjideki çifte kriz yüzünden Türkiye'nin yükselen enerji ithalat faturası. Ocak ayında iki durum söz konusu. Bunlardan ilki zaten süregelen enerji fiyat artışının dış dengeye daha net yansıması. İkincisi ise arz tarafındaki kriz yüzünden üretimin kesintiye uğraması nedeniyle ithalat faturasını karşılayacak düzeyde bir ihracat artışı sağlanamaması.

DÖRTTE BİRİ İKİ ÜLKEDEN

Ocak ayında en çok ithalat yapılan ilk üç ülke Rusya, ABD ve Çin. Daha önceki yıllarda Çin ilk sırada yer alırdı. Bunun nedeni de yine enerji. Rusya zaten bilinen bir tedarikçimiz. Bu ülkeden yapılan ithalat yüzde 150'ye yakın artmış. İkinci sıradaki ABD'den ithalatta ise yüzde 328'lik artış dikkat çekiyor. Muhtemeldir ki söz konusu ayda ABD'den LNG ithal edildi. Detaylı verilerini TÜİK açıkladığında göreceğiz. Rusya'dan yapılan ithalat 4.5 ve ABD'den yapılan 3.1 milyar dolar. Söz konusu iki ülkenin ithalattaki payı yüzde 27'den fazla. Ocak ayında Geniş Ekonomik Grupların (BEC) sınıflamasına göre, en çok ithalat "Ham madde (ara malları)" yüzde 70.7 artışla 23.5 milyar dolar grubunda yapılırken, bunu sırasıyla “Yatırım (sermaye) malları" yüzde 10.2 artışla 2.7 milyar ve "Tüketim malları” yüzde 1.7 azalışla 1.7 milyar dolar grupları takip etti. Görüldüğü üzere döviz kurlarındaki yükselişin etkisiyle tüketim malı ithalatındaki düşüş sürüyor. Ancak ihracata yönelik üretimin gerektirdiği ithal girdi talebinde enerji ve diğer emtia fiyatlarındaki yüksek seyir yüzünden ciddi bir artış var. Bu da Türkiye'nin dış ticaret dengesini bozmuş durumda. Bu durumun şubat ayına da bir miktar sarkmasını bekleriz. Ancak yılın ikinci çeyreğinden itibaren dış pazarlardaki güçlü seyirle birlikte dış dengedeki geçici bozulmanın düzeleceğini umuyoruz.

KİLO BAŞINA İHRACAT 1.35 DOLARA YÜKSELDİ

Ticaret Bakanlığı'nda düzenlenen toplantıda konuşan Ticaret Bakanı Mehmet Muş, bugün Ukrayna ile yeni nesil STA imzalanacağını duyurdu. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle'nin verdiği bilgilere göre, her ne kadar ithalat artışının gölgesinde kalsa da, Cumhuriyet tarihinin en yüksek ocak ayı ihracat rakamına ulaşıldı. Böylece, 2022 yılının ihracat hedefi olan 250 milyar dolar için ilk adım atıldı. Yani ihracattaki yükseliş ivmesi sürecek. Ocak ayında 17.6 milyar dolarlık ihracat geliri sağlanırken, 12.9 milyon tonluk ihracat yapıldı. Kilogram başına düşen değer 1.24 dolardan 1.35 dolara çıkarak son zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.