Enflasyona rağmen üretimde artış sürüyor

Merkez Bankası piyasa katılımcıları anketinin temmuz sonuçları açıklandı. Piyasa katılımcıları yıl sonu enflasyonunu yüzde 70.6 olarak tahmin etti. Merkez Bankası ise temmuzda yayınladığı enflasyon raporunda yılsonu enflasyon beklentisini yüzde 60.4 olarak ilan etmişti. Temmuzda tüketici enflasyonu yüzde 79.6 olurken, üretici enflasyonu da yüzde 144.6 düzeyinde hesaplandı. Enflasyon beklentilerinde önceki aylara göre yukarı yönlü tahminler söz konusu. Kasım 2021'den itibaren ise devalüasyon ve enerji krizinin etkisiyle fiyatlar başını alıp gitmiş durumda. Ukrayna krizi ile bu daha da feci boyuta ulaştı. Avrupa doğal gaz fiyatları yüzünden tasarruf tedbirlerini artırıyor. Kış aylarında sanayide kapanma olabileceği konuşuluyor.

KAZANÇLAR KORUNDU

Türkiye ise bu ortamda dahi üretimini artırmayı başardı. TÜİK'in açıkladığı haziran ayı sanayi üretim endeksi verilerine göre üretimdeki yıllık artış yüzde 8.5 oldu. Aylık artış ise yüzde 1.3 gibi güçlü bir düzeyde gerçekleşti. Oysa İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) açıkladığı İSO İmalat PMI anketlerinde mart ayından bu yana üretimde faaliyetlerin yavaşladığı görülüyordu. Endeks Mart-Temmuz 2022 dönemi boyunca eşik değer olan 50'nin altında kaldı. Merkez Bankası'nın reel kesim güven endeksi anketinde de ocaktan bu yana düşüş olsa da temmuz itibarıyla endeks 100 eşik değerin üzerinde kalmayı başardı. Yine dalgalı seyreden imalat sanayi kapasite kullanım oranı da temmuzda yüzde 78'in üzerinde oluştu. Ciro endeksine baktığımızda genel sanayi ciro endeksi haziranda yıllık yüzde 133.5 oranında arttı. İmalat sanayi cirosundaki artış da yüzde 133.7 oldu. Aynı ayda imalattaki üretici enflasyonu yüzde 120.47'de kaldı. İmalatçının cirosunu reel anlamda koruduğu görülüyor.

TÜKETİCİ AYAĞINI KESMİYOR

Haziran ayında perakende satışlarda ise düşüş oldu. Perakende satış hacmi endeksi mayısa göre aylık yüzde 0.7 azaldı. Yıllık düzeyde ise artış oldu ve oranı yüzde 5.5 olarak ölçüldü. Fakat mayısta yıllık artış yüzde 21.2'ydi. Bunun bir miktar geçen seneki baz etkisinden geldiği de söylenebilir. Malum 2021'in Mayıs ayında Kovid nedeniyle kapanmalar olmuş ve açılma haziranda gerçekleşmişti. O nedenle Haziran 2021'de Mayıs 2021'e kıyasla yüzde 13'lük artış kaydedilmişti. Perakende sektöründeki cirolarda önceki aya göre yüzde 8.4'lük artış oldu. Yıllık artış ise yüzde 119.1 olarak hesaplandı. Hazirandaki tüketici enflasyonuna göre yıllık ve aylık cirolarda reel anlamda artış oldu.

NEBATİ: ÇARKLAR DÖNÜYOR

Öte yandan Merkez Bankası'nın piyasa anketinde yıl geneli için büyüme beklentisi yüzde 3.7 oldu. Döviz kuru beklentileri de 2022 yıl sonu için 19.65 olurken, 12 ay sonrasına ilişkin kur beklentilerinin 22.03 olduğu açıklandı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de dün AA muhabirinin, "Türkiye Ekonomi Modeli”ne ilişkin sorularını yanıtladı. Merve Özlem Çakır'a konuşan Bakan Nebati, sanayinin çarklarının döndüğünü, dünyadaki ekonomik gelişmelere rağmen Türkiye'de üretimin artmaya devam ettiğini belirtti. Nebati, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere makine ve teçhizat teslimlerini KDV’den istisna ettiklerini, hayata geçirdikleri düzenlemelerle bu istisnaya yazılım ve gayri maddi hak teslimlerini de dahil ettiklerini anımsatarak, "Bu kapsamda 2022 yılının ilk yarısında bu teşvik kapsamında 13 bin yatırımcımız yaklaşık 46 milyar liralık makine ve teçhizat almıştır." ifadelerini kullandı. Nebati, 2023 sonuna kadar asgari 500 milyon lira sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen Katma Değer Vergisi'nin izleyen yıl iadesine imkan sağladıklarına işaret ederek, "Bu teşvik kapsamında 2022 yılının ilk altı aylık döneminde 13.6 milyar lira mal teslimi yapılmıştır. Yatırım teşvik belgeli yatırımlar kapsamında yatırımcılarımıza 2022 yılı içerisinde toplamda yaklaşık 100 milyar lira vergi teşviki sağlayarak, Türkiye Ekonomi Modeli'ne, cari açığı azaltmaya katkı sağlayacak imalata, yatırıma, üretime güçlü desteğimizi sürdüreceğiz." diye konuştu.

OTEL YATIRIMLARINDA BÜYÜK DÖNÜŞ

Salgın nedeniyle 2020-2021 yıllarında tarihinin en kötü dönemini yaşayan konaklama sektöründe, bu yılın başından itibaren yatırımlar yeniden yükselişe geçti. Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB), Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘Yatırım Teşvik Belgeleri’ verilerinden hareketle hazırladığı rapora göre, ilk 6 ayda toplam teşvik değeri 7 milyar 553 milyon lira olan 14 bin 413 yataklı 75 otel projesi için teşvik başvurusu yapıldı. İlk yarıda teşvik belgesi başvurularının parasal tutarı bir önceki yılın aynı dönemine göre göre yüzde 640, proje sayısı yüzde 39, yatak kapasitesi yüzde 76 artış gösterdi.

Yeni yatırımlarda İstanbul ve Muğla 9’ar projeyle ilk 2 sırayı alırken, Antalya 8 proje ile üçüncü oldu. İlk on sırada yer alan iller şöyle: Çanakkale 6, İzmir 4, Kars, Edirne, Nevşehir ve Ankara 3’er, Aydın 2 proje.

TÜROB Başkanı Müberra Eresin, Antalya ve İstanbul gibi turizm merkezlerinin hâlâ en fazla yatırım talebi alan yerler olmasının çok tercih ettikleri bir durum olmadığını belirterek “Anadolu’da yapılan yatırımlar için daha da fazla, ekstra teşvikler verilmesi gerektiği inancındayız.” dedi. Eresin, 50 kamu taşınmazının bu yıl içerisinde girişimcilere tahsis edileceğini söyledi.