Enflasyonda kurun etkisi 20 talebin etkisi -1,2

Türkiye Cumhuriyet Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, 2024’ün ilk Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nda yaptığı sunumda, ocak ayında hizmet fiyatlarının tahmin ettiklerinden fazla arttığını ve bunda asgari ücretteki beklediklerinden yüksek artışın etkili olduğunu söyledi. Para politikasında yeterli sıkılaşmaya ulaştıklarını ve faiz artışına gidilmeyeceğine işaret eden Karahan, “Enflasyonun ana eğiliminde hedeflediğimiz patikayla uyumlu, belirgin bir iyileşme görmeyi, para politikasının seyri açısından önemli buluyoruz. Ocak ayındaki yükseliş sonrasında, enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağını değerlendiriyoruz. Bununla birlikte, ana eğilim üzerinde riskler de söz konusudur. Özellikle, ücret ayarlamalarının talep üzerindeki yansımalarını yakından takip ediyor olacağız.” sözleriyle ücretler ve talepte tekrar artış olduğu takdirde faiz artışının gündeme gelebileceğinin mesajını verdi.

‘ÜCRET ARTIŞLARI YUKARI YÖNLÜ ETKİLEDİ’

Ücret artışlarının enflasyon beklentileri üzerinde olumsuz etkisi olduğunu dile getiren Başkan Karahan, şöyle konuştu:

“2024 yılı tahminimizi korumamızda, bir dizi faktörün birbirini dengelemesi etkili olmuştur. Ücret ayarlamaları ve kamu harcamaları nedeniyle, 2024 yılı birinci çeyreğinde önceki Rapora göre çıktı açığının daha yukarıda olacağını tahmin ediyoruz. Sıkı para politikası ve maliye politikasının eşgüdümünün katkısıyla, iç talepteki dengelenme sürecinin devam edeceğini de değerlendiriyoruz. Bu görünüm altında, çıktı açığı tahmini güncellememiz 2024 yılı enflasyon tahminimizi 0,4 puan artırıcı yönde etkilemiştir. Buna ek olarak, birim iş gücü maliyetinin, öngörülenin üzerinde gelen ücret artışları nedeniyle yükselmesi, tahminimizi 1,5 puan yukarı yönlü etkilemiştir.”

KURUN ETKİSİ ÜCRETLERİN ÜZERİNDE

Merkez Bankasının yayımladığı raporda ise meydana gelen yüksek enflasyon üzerinde kur kaynaklı etkinin, ücretler ve talebin üzerinde olduğunun bilgisi verildi. Raporda, “Yılın ikinci yarısında enflasyonda görülen 26,6 puanlık yükselişe en belirgin katkı Türk lirasındaki değer kaybının sürüklediği dönemsel fiyatlama davranışlarındaki değişimden ve akaryakıt fiyatlarındaki artıştan gelirken bunu sırasıyla kur gelişmeleri ve vergi düzenlemeleri izlemiştir.” denildi. Elde edilen sonuçların, kur kaynaklı etkinin üçüncü çeyrekte 19,4 puana ulaştığını, yıl sonunu da 20,3 puan seviyesinde tamamlandığını gösterdiği aktarıldı.

ÜCRETLERİN ETKİSİ 1,3 PUAN

Devlet Planlama Teşkilatının eski uzmanlarından, iktisatçı Zafer Yükseler kişisel internet sitesinden yayımladığı değerlendirmede, Aralık 2023’te yüzde 64,7’ye yükselen enflasyondaki 26,4 puanlık sıçramanın 14,6 puanının maliyetlerden geldiği, talebin etkisinin -1,2 puan, ücretlerin de 1,3 puan olduğunu vurguladı. Yükseler, şu ifadeleri kullandı:

“2023 Haziran ayında yüzde 38,3 olan yıllık TÜFE enflasyonu, Eylül ayında yüzde 61,5’e, Aralık ayında ise yüzde 64,7’ye yükselmiştir. TCMB Enflasyon Raporu’ndaki tahminlere göre, yıllık enflasyonda 6 ay içinde gerçekleşen 26,4 puanlık artışın, 14,6 puanı maliyet unsurlarındaki artıştan, 8,4 puanı ise dönemsel fiyatlama davranışındaki bozulmadan kaynaklanmıştır. Talebin katkısı -1,2 puan iken, diğer unsurların katkısı 4,6 puan olmuştur.

“Maliyet unsurları içinde sayılan ücretlerin enflasyondaki 26,4 puanlık artışa katkısı 1,3 puan olarak tahmin edilmiştir. Dönemsel fiyatlama davranışındaki bozulmanın da büyük ölçüde kurdaki sıçrama ve dolaylı vergilerde Haziran-Eylül döneminde yaşanan sıçramadan kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Nitekim Haziran-Eylül döneminde yıllık enflasyondaki 23,2 puanlık artışın 10 puanı dönemsel fiyatlama davranışından kaynaklanmıştır. Dönemsel fiyatlama davranışındaki bozulma, ekonomi politikalarına ilişkin belirsizlikler nedeniyle artış göstermektedir.”