Enflasyonda turpun büyüğü heybede!

TÜİK'in açıkladığı 2021 Mart ayı tüketici ve yurt-içi üretici fiyat endekslerine göre çarşı pazardaki pahalılık sürüyor. TÜFE mart ayında şubat ayına göre yüzde 1.08 oldu. Böylece yıllık enflasyon yüzde 16.19'a çıktı. Üretici tarafında ise durum daha vahim. Artan petrol fiyatları, tedarik zincirindeki aksamalar, TL'deki değer kaybı kaynak kaynaklı ithalat maliyetleri, küresel emtia ve hammadde fiyatlarındaki artış yüzünden mart ayında yurt-içi üretici fiyatlarında yüzde 4.13'lük artış meydana geldi. Üreticide yıllık enflasyon yüzde 31.20'ye ulaştı. Üretici enflasyonu daha sonraki aylarda tüketici fiyatlarına yansıyor. Bu yansıma enerji maliyetleri vs. gibi etkiler sayesinde bire bir olmasa da tüketici fiyatlarının yukarı gitmesinde önemli bir etken. Bu anlamda mart ayında yüzde 16'yı aşan tüketici enflasyonunun için turpun büyüğü heybede gözüyle bakılıyor. Üstelik 8 TL'yi aşan kur da henüz çarşı pazarda fiyatlanmış değil. Bu anlamda hükümetin pahalılığa acil bir çözüm bulması gerekiyor. Aksi halde iş, küreseldeki enflasyon eğilimi de dikkate alındığında, 2019'lardaki yüzde 24'lük tüketici, yüzde 40'lardaki üretici enflasyonuna doğru yol alabilir.

TAVUK YÜZDE 43, YUMURTA YÜZDE 63

TÜİK'in açıkladığı TÜFE verilerinin detaylarına baktığımzda aylık en fazla artış yüzde 3.70 ile sağlık grubunda, yıllık en fazla artış da yüzde 24.85 ile ulaştırmada meydana geldi. Mutfak enflasyonu yüzde 17.44 olarak hesaplandı. Mart 2021'de, endekste kapsanan 415 maddeden, 93 maddenin ortalama fiyatında düşüş olurken, 35 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 287 maddenin ortalama fiyatında ise artış görüldü. Bu sepetteki ürünlerin yüzde 69'unun zamlanması demek. Baktığımızda en çok zamlanan ürün yüzde 61.04 ile karnabaharda oldu. Bunu yüzde 27.88 ile sivri biber izledi. TÜİK verilerine baktığımızda et, süt, yumurta gibi birçok temel gıda maddesinin yıllık mutfak enflasyonunun çok üzerinde zamlandığı görüldü. Örneğin süt fiyatı son bir yılda yüzde 24, yumurta fiyatı yüzde 63, kaşar fiyatı yüzde 21, su fiyatı yüzde 9.5, balın fiyatı yüzde 26.5, konserve balık fiyatı yüzde 35.5 ve tavuk etinin fiyatı da yüzde 43 zamlandı.

GIDA BU AY GERİLEDİ AMA...

Yıllık çekirdek enflasyon da yüzde 17.49 ile genel manşet enflasyonun üzerinde seyrederek mevsimsel etkiler dışında genel bir fiyat yapışkanlığının olduğunu gösterdi. Yani enflasyondaki yüksek seyir geçici değil. Verileri değerlendiren Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, “Petrol fiyatlarının yükselişi ve TL'deki zayıflığın yol açtığı fiyatlama eğilimleri enflasyonun yükselmeye devam etmesinde başlıca etkili faktörler olmuştur. Gıda kaleminde yıllık enflasyon ise mart ayı ile beraber yüzde 18.4’ten yüzde 17.4’e gerilemiştir. Ancak halen Merkez Bankası’nın yılsonu gıda enflasyonu tahmini yüzde 11.5’in çok üzerindedir. Enerji enflasyonunda bir önceki yıla göre yükselen Brent petrol fiyatlarının bir yansıması olarak yıllık yüzde 8.8’den yüzde 12.4’e artış söz konusudur. Enerji maliyetlerindeki artış, enflasyonun geneline bir yayılma etkisi gösterebileceğinden dolayı önemlidir” dedi.

RİSKLER YUKARI YÖNDE

Manşet oranın farklı faktörler tarafından yukarı doğru baskılandığına dikkat çeken Erkan, şu bilgileri paylaştı: “Yükselen petrol fiyatlarının getirdiği maliyet ve nihai fiyat etkisi, gıda ve enerji gibi kalemlerin dışarıda bırakıldığı çekirdek enflasyonda ani yükselişin getirdiği enflasyonist baskı, hizmet sektörü fiyatlarında özellikle normalleşme dönemi sonrasında da etkisini gösterecek artışlar, ÜFE’de birikmeye devam eden maliyet etkisi ve zayıf TL bunların arasında sayılabilir. ÜFE (üretici fiyatları endeksi), son artışla beraber yüzde 30 üzerine gitmiştir ve TÜFE ile arasında 15 puanlık bir fark oluşturmuştur. Aradaki makasın açılması TÜFE’nin ilerleyen aylarda da yüksek gerçekleşeceğini göstermektedir. Mart ayı sonunda yeniden başlayan bir TL değer kaybı baskısı olduğunu da düşünecek olursak; enflasyon tepe noktası ve yılsonu hedefine ilişkin risklerin ciddi anlamda yukarı yönde ağırlıklandığını düşünürüz.”