Merkez Bankası gıda enflasyonunun etkisine dikkat çekti: ‘Plan ve yüksek teknoloji kırılganlığın önüne geçer’

Türkiye İstatistik Kurumunun açıkladığı ekim ayı tüketici enflasyonu verilerinde, gıda fiyatlarındaki artışın ortalama enflasyon oranının üzerinde olması dikkat çekmişti. Aylık enflasyon yüzde 2,8 olurken gıda fiyatlarındaki aylık artış oranı yüzde 4,3 olarak belirlenmişti.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) da ekim ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, “Ekim ayında tüketici enflasyonu üzerinde gıda fiyatlarının etkisi öne çıktı.” değerlendirmesini yaptı. Yıllık enflasyonun sadece gıda ve temel mallar gruplarda yükseldiğine dikkat çekti.

TAZE MEYVE VE SEBZE KAYNAKLI

Raporda, ekim ayında yüzde 4,75 artan işlenmemiş gıda fiyatlarında, taze meyve ve sebze (yüzde 19,20) kaynaklı olarak yüksek bir artış kaydedildiği aktarıldı.

İşlenmiş gıda fiyatları ise yüzde 2,22 artış ile bir önceki aya kıyasla hızlanırken, tahıl fiyatlarının sürüklediği ekmek-tahıllar grubunun yüzde 3,05 oranındaki fiyat artışıyla öne çıktığı belirtildi. Ekim ayında yüzde 1,83 oranında artan diğer işlenmiş gıdada ise ayçiçek yağı ile çay-kahve alt kalemlerinin etkili olduğunun bilgisi verildi.

‘GEÇİŞ AYI OLMASI ÖNEMLİ ETKEN’

Taze meyve grubundaki söz konusu artışa ilişkin değerlendirmelerini sorduğumuz İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) Başkanı Ali Kopuz, gıda fiyatlarındaki dalgalanmaların önüne geçmek için palanlı ve yüksek teknolojili üretime işaret etti. Kopuz, şu ifadeleri kullandı:

“Gıda enflasyonu yüzde 4,33 yükselişle maalesef genel enflasyonun üzerinde geldi. Bu noktada Merkez Bankasının Ekim ayı raporunda özellikle yaş meyve sebzedeki yükseliş dikkat çekti. Ekim ayında biber ve kabak gibi ürünlerdeki fiyat artışlarının ortalamayı yükselttiğini görüyoruz.

"Burada hem bu ürünlerin mevsimsellikten etkilenmesi, ekim ayının bu anlamda bir geçiş ayı olması önemli etkenlerdendir. Ayrıca kuraklık gibi nedenlerle mevsim geçişlerinin kaymasının etkisinin görüldüğünü de düşünüyorum. Bu ürünler aynı zamanda yoğun biçimde örtü altı üretimi yapılan ürünler.

“Girdi maliyetlerdeki artışın da etkisi olduğunu biliyoruz. Ancak belirli ürünlerde ortalamaların çok üstünde artış gerçekleşmişse, burada arz tarafında bir zayıflık olduğunu da görmek gerekir. Örneğin patates fiyatlarında, yüksek rekolte ve arz fazlası sebebiyle ekim ayında yaklaşık yüzde 5 düşüş oldu.

‘ANORMAL DALGALANMALAR’

“Son olarak gıda fiyatlarında anormal dalgalanmaların önüne geçmenin yolunun planlı ve yüksek teknolojili tarımsal üretim ile gıda kayıp ve israfının azaltılmasından geçtiğini hatırlatmak istiyorum. Böylece sektörün kırılganlığı azalacak ve gıda fiyatlarına ekonomi politikalarının etkisi sınırlanacaktır.”

Merkez Bankası, temel mal grubundaki aylık fiyat artışının da mevsimsel etkilerin gözlendiği giyim ve ayakkabı alt grubuna bağlı olarak bir önceki aya kıyasla yükselirken diğer alt grupların aylık enflasyon oranlarının yavaşladığını bildirdi.

Aylık enflasyon, giyim ve ayakkabı grubunda bir önceki aya kıyasla güçlenirken, diğer alt gruplarda yavaşladı. Dayanıklı mallarda aylık fiyat artışı yüzde 0,70 ile düşük seyretse de alt kırılım bazında farklılaşan bir görünüm sergiledi.

Bu dönemde mobilya, tüketici elektroniği ve beyaz eşya kalemlerinde fiyat artışları izlenirken, otomobillerdeki düşüş olumsuz bir görünümün önüne geçti. Aylık enflasyonda konaklama grubundaki fiyat düşüşünün de desteğiyle lokanta-otel grubu aylık enflasyonu yüzde 1,44 güç kaydetti.

Diğer temel mallar alt grubunda ilaç referans avro kurundaki güncellemenin etkileri hissedilse de fiyatlar yüzde 1,24 artışla bir önceki aya kıyasla bir miktar yavaşladı.

Enerji fiyatları ekim ayında yüzde 1,35 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,57 puan düşerek yüzde 59,37 oldu. Uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmelerin de etkisiyle katı yakıt, akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla aylık bazda yüzde 6, yüzde 1,84 ve yüzde 1,77 arttı.

YILLIK ENFLASYONA KATKILAR

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde hizmet, enerji ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,90, 0,36 ve 0,07 puan düşerken, gıda ve temel mal gruplarının katkıları sırasıyla 0,30 ve 0,23 puan arttı.

Hizmet fiyatları ekim ayında yüzde 1,95 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,14 puan azalarak yüzde 69,78 düzeyinde meydana geldi.

Yıllık enflasyon, ulaştırma ve kirada daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda geriledi. Üçüncü çeyrekte yüzde 4-5 bandında artışlar kaydeden hizmet grubu fiyatlarının ekim ayında mevsimsel unsurların da etkisiyle yavaşlaması dikkati çekti. Bu gelişmede ulaştırma, eğitim, kira ve lokanta-otel alt grupları belirleyici oldu.

Ekim ayında ulaştırma hizmetleri fiyatları, hava yolu ve kara yolu ile şehirlerarası taşımacılık alt kalemlerine bağlı olarak yüzde 2,04 düştü.